Ο γονιός που επισημαίνει διαρκώς στο παιδί, ότι μπορεί να κάνει τα αδύνατα δυνατά, του δίνει τα εφόδια για να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να γίνει φιλόδοξο. Όταν, όμως, ο γονιός ασκεί αρνητική κριτική στα παιδιά του, τα λόγια ή οι πράξεις του μεταφράζονται ως υποτίμηση και έλλειψη στήριξης στα μάτια τους.
Η τακτική της υποτίμησης είναι, δυστυχώς, άκρως κοινή. Αν το παιδί πάρει έναν κακό βαθμό, ο γονιός συχνά το ταπεινώνει λέγοντάς του ότι ο ίδιος έπαιρνε πάντα άριστα. Μ' αυτόν τον τρόπο, το παιδί οδηγείται στη σκέψη ότι είναι ανίκανο κι ανεπαρκές. Αντίστοιχα κοινή είναι η τακτική της σύγκρισης: «Γιατί δε μοιάζεις στην αδερφή σου / στον συμμαθητή σου / στον Γιαννάκη που μένει δίπλα;».
Κατακρίνοντας το παιδί, επιφέρετε καταστροφικές συνέπειες για την ψυχολογία του:
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Όταν τους ασκείται κριτική για την εμφάνιση ή τις πράξεις τους, τα παιδιά αναπτύσσουν προσωπικότητα με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αν ένα παιδί εισπράττει από τους γονείς τους ότι δεν αξίζει τίποτα, οι πιθανότητες να χρειαστεί ψυχολογική υποστήριξη στο μέλλον είναι πολλές. Προσπαθήστε να επικροτείτε τα παιδιά με κάθε ευκαιρία – αυτή η τακτική θα τους δώσει την αυτοπεποίθηση και το θάρρος που χρειάζονται για να βελτιώσουν τον εαυτό τους.
Ανυπακοή κι απειθαρχία
Αν το παιδί πιέζεται από την κριτική που του ασκείται μέχρι την εφηβεία του, είναι πολύ πιθανό να επαναστατήσει και να γίνει ατίθασο. Τα παιδιά -ακόμη και τα πιο υπάκουα- τείνουν να χειροτερεύουν τη συμπεριφορά τους αντιδρώντας, όταν ασφυκτιούν από τις κατηγορίες που τους αποδίδονται.
Σε ακραίες περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης επικριτικότητας και λεκτικής βίας, τα παιδιά μεγαλώνοντας στρέφονται στο αλκοόλ ή τη χρήση ναρκωτικών, για να παρηγορηθούν.
Αρνητική στάση απέναντι στα πάντα
Η διαρκής κριτική μπορεί να κάνει τα παιδιά να υιοθετήσουν αρνητική στάση και οπτική για τη ζωή. Ο αρνητισμός αυτός μπορεί να εξελιχθεί σε γενικευμένη απαισιοδοξία.
Το παιδί γίνεται ανασφαλές και οι σκέψεις του γίνονται σκοτεινές. Αντί να σκέφτεται αυτά που μπορεί να καταφέρει, αναλογίζεται όλα αυτά που αδυνατεί να κάνει και, εν τέλει, η βελτίωση και η ευτυχία του παρεμποδίζονται από το ίδιο.
Κατάθλιψη
Έχοντας χαμηλή αυτοεκτίμηση, το παιδί μπορεί να οδηγηθεί στην κατάθλιψη. Θεωρώντας ότι δεν είναι ικανό για τίποτα, το παιδί αρχίζει να χάνει το ενδιαφέρον του για τη ζωή και να νιώθει θλίψη.
Όταν οι αγαπημένοι τους άνθρωποι δεν τους προσφέρουν την απαραίτητη ενθάρρυνση που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια και τις προκλήσεις, τα παιδιά γίνονται άτολμα και θλιμμένα.
Ψέματα
Τα παιδιά λένε ψέματα για να προστατευτούν από την καταιγίδα κριτικής που τους απειλεί. Αν οι γονείς διαρκώς υποδεικνύουν στο παιδί τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνει, ή του επισημαίνουν ότι δεν είναι αρκετά καλό, αυτό -προσπαθώντας να προφυλαχθεί από τα πυρά- καταφεύγει στο ψέμα. Και πώς να το κατηγορήσει κανείς;
