Αντίθετα, παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση βιώνουν έντονο άγχος και αναστάτωση μπροστά στις δυσκολίες, ενώ, αν δεν πιστεύουν στον εαυτό τους, δύσκολα βρίσκουν λύσεις στα προβλήματά τους. Παιδιά που σκέφτονται πως δεν είναι ικανά για κάτι ή ότι δε μπορούν να κάνουν τίποτα σωστά σιγά-σιγά γίνονται παθητικά, αντικοινωνικά και «κλειστά» άτομα. Όταν, μάλιστα, εμφανίζεται μπροστά τους ένα νέο πρόβλημα, η πρώτη τους σκέψη συνήθως είναι «δε μπορώ».
Η αυτοπεποίθηση είναι ένα χάρισμα που χτίζεται στο παιδί όσο ακόμα αυτό είναι σε πολύ μικρή ηλικία, με τη μορφή της επιτυχίας σας κάτι που έρχεται μετά από πολλή προσπάθεια και επιμονή. Θυμηθείτε, για παράδειγμα, την πρώτη φορά που το παιδί σας σηκώθηκε και έκανε τα πρώτα του βήματα. Η υποστήριξη και η χαρά σας ήταν ένα σημαντικό λιθαράκι στην αυτοπεποίθηση του παιδιού. Όταν οι άνθρωποι έχουν πια ενηλικιωθεί είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν τόσο τον χαρακτήρα τους, ώστε να αναπτύξουν ξαφνικά αυτοπεποίθηση.
Γι’αυτό ο ρόλος των γονιών είναι τόσο σημαντικός στην προώθηση της υγιούς αυτοπεποίθησης στο παιδί, δίνοντάς του κουράγιο και απολαμβάνοντας μαζί του τις στιγμές, σε κάθε πτυχή της ζωής του. Οι ειδικοί λένε, μάλιστα, πως οι γονείς θα πρέπει να βοηθούν το παιδί να νιώθει ικανό σε κάθε τομέα της ζωής του. Δεν αρκεί, για παράδειγμα, να είναι καλός μαθητής, αλλά να νιώθει άσχημα για την εμφάνισή του. Επισημαίνουν, μάλιστα, πως η αυτοπεποίθηση κυμαίνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει, ανάλογα με τις εμπειρίες του και τις νέες αντιλήψεις που αποκτά.
Δείτε πώς, σύμφωνα με τους ειδικούς θα βοηθήσετε το παιδί σας να χτίσει την αυτοπεποίθησή του στους βασικούς τομείς της ζωής του.
«Μαμά, είμαι όμορφη;»
Ήδη από την προεφηβική ηλικία, από τις πρώτες κιόλας τάξεις του Δημοτικού, τα παιδιά, ιδιαίτερα τα κορίτσια, απασχολούνται από την εμφάνισή τους ή την εμφάνιση των γύρω τους. Πολλά από αυτά τα παιδιά μεγαλώνοντας εγκλωβίζονται στα πρότυπα που κατά καιρούς ξεπετάγονται για το πώς πρέπει να είναι το σώμα μιας γυναίκας, πώς πρέπει αυτή να ντύνεται ή να συμπεριφέρεται. Για να αποκτήσει το παιδί σας αυτοπεποίθηση για την εμφάνισή του, οι ειδικοί τονίζουν πως πρέπει να εστιάσετε στις δυνατότητές του και όχι στον τρόπο που ντύνεται.
Για να γίνει, βέβαια, αυτό πρέπει και οι ίδιοι οι γονείς, ιδιαίτερα η μαμά, να αποτελούν πρότυπα για την εξωτερική εμφάνιση και για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους και το σώμα τους. Έτσι, συμβουλεύουν οι παιδοψυχολόγοι, δεν έχει τόσο σημασία η μαμά να έχει λεπτό όσο υγιές και δυνατό σώμα, ενώ δεν θα πρέπει να έχει εμμονές του τύπου «με παχαίνει αυτό το τζιν»; Ο αθλητισμός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να αναπτύξει το παιδί αυτοπεποίθηση σχετικά με την εμφάνισή του.
Επίσης, σημασία έχει, καθώς το παιδί μεγαλώνει, να κουβεντιάζουν οι γονείς μαζί του αναφορικά με τα media και τα πρότυπα που προβάλλονται εκεί και να του μάθουν να φιλτράρει αυτά που βλέπει και να τα αντιμετωπίζει με κριτική ματιά. Ας μάθει, λοιπόν, το παιδί πως τα μοντέλα ασκούν απλά ένα επάγγελμα, για το οποίο πρέπει να είναι αδύνατα, και το οποίο μάλιστα κατά κανόνα έχει ημερομηνία λήξης.
Τέλος, επιτρέψτε στο παιδί να έχει το στιλ που το εκφράζει και μην του φορτώνετε ρούχα και «αξεσουάρ» που πιθανώς να μη θέλει. Για παράδειγμα, αν πρέπει να φορέσει γυαλιά μυωπίας, αφήστε το παιδί να επιλέξει μόνο του τον σκελετό ή, αν είναι πολύ μικρό, επιλέξτε κάποιον που να σας φαίνεται πιο διακριτικός ή πιο μοντέρνος. Το σπουδαιότερο, όμως, που πρέπει να κάνετε για να τονώνετε πάντα την αυτοπεποίθηση του παιδιού είναι να του δείχνετε ότι το αγαπάτε ό,τι κι αν γίνει, όπως κι αν είναι η εμφάνισή του, το ντύσιμο ή το σώμα του. Για το παιδί είναι πολύ σημαντικό να είναι το ομορφότερο στα μάτια των γονιών του –σχεδόν όσο σημαντικό είναι να αρέσει και στους φίλους του.
Όπως χαρακτηριστικά συμβουλεύει η Αμερικανίδα παιδοψυχολόγος Susan Cain τους γονείς με παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση, «δεν αρκεί να δέχεστε το παιδί σας γι’αυτό που είναι. Πρέπει να το λατρεύετε».
Ο πιο καλός, ο μαθητής
Σε γενικές γραμμές δεν έχει αποδειχτεί επίσημα ότι η αυτοπεποίθηση είναι κληρονομικό χάρισμα. Σίγουρα, το να μεγαλώνει το παιδί με γονείς που πιστεύουν στον εαυτό τους βοηθά στο να παραδειγματίζεται από την στάση τους απέναντι στην ζωή. Όμως δεν υπάρχει το γονίδιο της αυτοπεποίθησης. Αυτό που φαίνεται να ισχύει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι ότι κληρονομική μπορεί να είναι η «πνευματική αυτοπεποίθηση». Πιο συγκεκριμένα, έρευνα του Πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου απέδειξε ότι τα παιδιά που συγκεντρώνουν υψηλότερες βαθμολογίες στο σχολείο τους, έχουν «μεγαλύτερη ιδέα» για τις ικανότητές τους.
Οι ειδικοί εξηγούν πως η ιδέα που έχουν σχηματίσει για την αξία μας οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι φίλοι του παιδιού μπορεί να παίζει πιο σημαντικό ρόλο από τον δείκτη νοημοσύνης του, επειδή του δίνει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται.
Στο σχολικό πλαίσιο, λοιπόν, ο γονιός πρέπει να ενθαρρύνει το παιδί να αντιμετωπίσει τις όποιες δυσκολίες προκύπτουν με τα μαθήματά του, να το βοηθά να μαθαίνει από τα λάθη του, να επιβραβεύει τα θετικά του στοιχεία, π.χ. τους καλούς βαθμούς και τα «μπράβο» των δασκάλων, και να μην το συγκρίνει ποτέ με άλλα παιδιά που πιθανώς να είναι καλύτεροι μαθητές.
Εγώ και ο κόσμος
Τα παιδιά με υγιή αυτοπεποίθηση τείνουν να απολαμβάνουν τη συναναστροφή με άλλα άτομα. Νιώθουν άνετα στις κοινωνικές εκδηλώσεις και στις ομαδικές δραστηριότητες, καθώς και στις ατομικές τους αναζητήσεις. Όταν προκύπτουν προκλήσεις προσπαθούν να βρίσκουν λύσεις και εκφράζουν την δυσαρέσκεια, τους φόβους και τους προβληματισμούς τους, χωρίς όμως να αισθάνονται αδύναμα μπροστά σε αυτούς.
Από την άλλη, υπάρχουν παιδιά που δεν είναι πολύ κοινωνικά, που είναι πιο κλειστά και εσωστρεφή, τόσο που οι γονείς τους συχνά ανησυχούν αν είναι αυτά ευτυχισμένα. Τα παιδιά αυτά, βέβαια, μπορεί να αρέσκονται στο να αφιερώνονται σε ατομικές δραστηριότητες, στις οποίες μάλιστα μπορεί να επιδείξουν και κάποιο ταλέντο. Οι επιστήμονες συμβουλεύουν τους γονείς να στηρίξουν τέτοια ενδιαφέροντα των παιδιών, ακόμα κι αν δεν είναι ομαδικά.
Το πιθανότερο είναι πως τα παιδιά που αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές προέρχονται και από γονείς, ή από έναν γονιό, που είναι επίσης «κλειστός». Αν ο γονιός αναγνωρίζει στοιχεία του εαυτού του που απεχθάνεται στο παιδί του, ίσως πρέπει να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό, καθώς είναι πιθανώς ο ίδιος να μην καταφέρει να αποτελέσει το επιθυμητό πρότυπο.
Τέλος, το «κλειδί» στο να εξοικειώνεται το παιδί σταδιακά με τις κοινωνικές συναναστροφές είναι η σταδιακή έκθεση. Μην το αφήνετε να αποχωρεί από ομαδικές δραστηριότητες, αλλά σταθείτε στο πλευρό του και προχωρήστε μαζί του, με τον δικό του ρυθμό. Κάντε το παιδί να πιστέψει ότι τα όποια αισθήματα μπορεί να νιώθει εκείνη τη στιγμή (π.χ. άγχος, ντροπή, αμηχανία) είναι απολύτως φυσιολογικά αλλά ότι ταυτόχρονα δεν υπάρχει λόγος να νιώθει έτσι. Ακόμα, επιβραβεύστε το σε κάθε του προσπάθεια για επικοινωνία με άλλους και επισημαίνετέ του κάθε φορά που καταλήγει να απολαμβάνει την συντροφιά των άλλων, ενώ πίστευε ότι δεν θα είναι έτσι. Σταδιακά το παιδί θα μάθει να ρυθμίζει μόνο του τα ανήσυχα συναισθήματά του.
