Τι προκαλεί νεύρα στο παιδί
Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν ότι τα νεύρα και ο θυμός συνήθως προέρχονται από παιδιά που αισθάνονται ότι δεν τα καταλαβαίνουν, ότι κατηγορούνται άδικα ή που έχουν ανασφάλειες. Η ψυχολόγος του Mama365 κ. Μαρία Σαράντη εξηγεί συγκεκριμένα πως «ο θυμός είναι μια κοινωνικά αποδεκτή και κακώς εννοούμενη δηλωτική αντίδραση δύναμης και όχι αδυναμίας, αλλά στην πραγματικότητα είναι και μια έκφραση πόνου και έλλειψης εμπιστοσύνης.»
Επισημαίνει, μάλιστα, ότι «για ένα παιδί οι γονείς είναι ο κόσμος του. Χρειάζεται αγάπη, σταθερότητα, όρια, ασφάλεια, εμπιστοσύνη και ενσυναίσθηση, δηλαδή ο γονέας να μπορεί να μπαίνει στην θέση του παιδιού του. Όταν τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή, είναι ήρεμα και ικανοποιημένα. Σε περίπτωση που υπάρχει θυμός και εκνευρισμός σε μόνιμη βάση τότε απουσιάζει κάτι από την σχέση σας».
Σημασία, βέβαια, για να καταλάβει ο γονιός τι προκαλεί τα νεύρα στο παιδί του, έχει το να λάβει υπ'όψιν την ηλικία του παιδιού και το ψυχοσυναισθηματικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Συγκεκριμένα, λέει η ειδικός, παιδιά από 18 μηνών έως 4 ετών διανύουν μια περίοδο αυτονόμησης, κατά την οποία προσπαθούν να περάσουν από την εξάρτηση από τη μητέρα σε μια πιο ανεξάρτητη ψυχική κατάσταση. Η ίδια η μητέρα, λοιπόν, οφείλει στα χρόνια αυτά να αφήσει χώρο στο παιδί της και να λειτουργήσει ενθαρρυντικά και εφησυχαστικά με σεβασμό στις ψυχικές του ανάγκες.
Καθώς το παιδί γίνεται 3 ετών η διαδικασία αυτονόμησης συνεχίζεται, ενώ ενεργό ρόλο αποκτά πλέον και ο πατέρας. Χρειάζεται, δηλαδή, σε αυτή την ηλικία ο πατέρας να λειτουργήσει εξίσου ουσιαστικά με τη μητέρα και να διαχωρίσει την δυάδα μητέρας-παιδιού, έτσι ώστε να λειτουργήσουν ως τριάδα με πυρήνα το ζευγάρι. Ο πατέρας συμβολίζει τον νόμο και την προστασία σε ένα σπίτι. Όπως, λοιπόν, συμβουλεύει η κ. Σαράντη, «σε αυτό το στάδιο χρειάζεται η μητέρα να αφήσει χώρο στον πατέρα να κόψει τον ομφάλιο λώρο για να συνεχίσει η διαδικασία ωρίμανσης και να αποφευχθεί η καθήλωση στην σχέση εξάρτησης μητέρας-παιδιού».
Παράλληλα, από την ηλικία των τριών ετών ξεκινά το οιδιπόδειο σύμπλεγμα (ή και σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, για τα κορίτσια). Πρόκειται για μια περίοδο που διαρκεί δύο έτη, μέχρι το παιδί να γίνει πέντε ετών. Ο λόγος που το παιδί είναι αναστατωμένο το διάστημα αυτό είναι επειδή, ενώ αρχικά φαντασιώνεται ότι ο γονιός του αντίθετου φύλου είναι μόνο δικός του (και ο γονιός του ίδιου φίλου μαγικά εξαφανίζεται), ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι δεν είναι έτσι και αυτό του προκαλεί εσωτερική σύγκρουση. Για παράδειγμα, ένα κορίτσι θα ήθελε τον μπαμπά δικό της χωρίς τη μαμά, την οποία αγαπά αλλά την ανταγωνίζεται διότι θέλει να πάρει την θέση της στην καρδιά του μπαμπά. Το αντίστοιχο ισχύει και για τα αγόρια με την μητέρα.
Συνήθως μετά τα 4 έτη, οι εσωτερικές αυτές συγκρούσεις και ανασφάλειες μειώνονται στα παιδιά, με αποτέλεσμα να μειώνεται και ο -παράλογος για τους γονείς- θυμός τους. Η κ. Σαράντη, συμβουλεύει, ωστόσο ότι αν το παιδί μετά την ηλικία αυτή συνεχίζει να έχει έντονο θυμό χωρίς ξεκάθαρο λόγο, τον οποίον μάλιστα εκδηλώνει και με επιθετική συμπεριφορά, ίσως χρειαστεί να συμβουλευτείτε κάποιον παιδοψυχολόγο, ώστε πέρα από το να σας βοηθήσει να βρείτε τον λόγο, να σας συμβουλεύσει για πιο στοχευμένη αντιμετώπιση. Μπορεί, για παράδειγμα, το παιδί να έχει κάποια διαταραχή συμπεριφοράς (συνηθέστερη είναι η Εναντιωματική - Προκλητική Διαταραχή), η οποία μόνο με την βοήθεια ειδικού διορθώνεται.
Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας όταν έχει νεύρα
Όσο δύσκολο κι αν σας είναι να είστε υπομονετικοί και ψύχραιμοι κάθε φορά που το παιδί έχει νεύρα και ξεσπά, είναι απαραίτητο να το βοηθάτε προκειμένου αφενός να νιώθει καλύτερα και να ηρεμεί και αφετέρου για να μάθει πώς να διαχειρίζεται μόνο του τα νεύρα και τον θυμό του. Οι ειδικοί συνιστούν τους εξής τρόπους:
Βοηθήστε το παιδί να βρει την εσωτερική του γαλήνη
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα παιδιά που έχουν καλή επικοινωνία και είναι «συνδεδεμένα» με τους γονείς τους, θυμώνουν λιγότερο ο ένας με τον άλλον. Τα παιδιά αυτά έχουν καλύτερη επίγνωση του εαυτού τους, ενώ εισπράττουν ηρεμία και από τους γονείς. Φυσικά θα έρθει η στιγμή που θα θυμώσουν, αλλά θα μπορέσουν να το διαχειριστούν πιο εύκολα. Οι δε γονείς, γνωρίζουν καλά τα παιδιά τους και έτσι δεν δημιουργούν καταστάσεις που ξέρουν ότι θα τους προκαλέσουν νεύρα. Ξέρουν, επίσης, ότι δεν χρειάζεται να είναι σκληροί για να έχουν τον έλεγχο του παιδιού τους. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που διαχωρίζει τα παιδιά που δεν είναι δεμένα με τους γονείς από τα υπόλοιπα, είναι μία εσωτερική αγωνία: Τα παιδιά αυτά νιώθουν ότι κάτι τους λείπει μέσα τους και γι'αυτό έχουν νεύρα. Το κενό αυτό εκδηλώνεται με ξεσπάσματα οργής τόσο απέναντι στον εαυτό τους όσο και απέναντι στους γονείς.
Μην το αφήνετε να καταπνίγει τα νεύρα του
Ενθαρρύνετε το παιδί να αναγνωρίζει πότε έχει νεύρα, ακόμα κι όταν είναι μικρό (2-3 ετών). Είναι πολύ σημαντικό να το ακούτε προσεκτικά για να το βοηθάτε να εκφράζει αυτά που νιώθει, προκειμένου τα νεύρα του να βρίσκουν διέξοδο με τον λόγο και όχι με τη βία. Με τον τρόπο αυτόν μπορείτε και εσείς να του εξηγήσετε τι ήταν αυτό που το θύμωσε και πώς μπορεί να το διαχειριστεί.
Τα νεύρα δεν το κάνουν «κακό» παιδί
Ακόμα κι αν η συμπεριφορά του σας κάνει να σκέφτεστε ότι είναι «κακό» παιδί, ψάξτε κάτω από την επιφάνεια για να βρείτε τι είναι αυτό που το κάνει να έχει νεύρα. Συνήθως, λένε οι επιστήμονες, είτε φταίνε οι γονείς (υπάρχουν νεύρα και θυμός στην οικογένεια) είτε απειλείται η αίσθηση της προσωπικής ευεξίας του (νιώθει ότι κάτι του λείπει). Βρείτε τι είναι αυτό που μπορεί να επιβαρύνει ή να λείπει στο παιδί σας και προσφέρετέ το απλόχερα!
Και μην ξεχνάτε ότι είναι καταστροφικό για ένα παιδί να νιώθει ότι το θεωρείτε «κακό». Γιατί αν δεν φροντίσετε να του αλλάξετε μυαλά, το συναίσθημα αυτό θα το οδηγήσει να λειτουργεί κάνοντας «κακές» πράξεις στην πορεία της ζωής του. Διαβεβαιώστε το, λοιπόν, ότι «δεν είσαι κακό παιδί, αλλά μερικές φορές συμπεριφέρεσαι με ανεπίτρεπτο τρόπο. Αλλά επειδή σε αγαπάω και ξέρω πόσο καλό παιδί είσαι, θα σε βοηθήσω ώστε να μην συμπεριφέρεσαι έτσι».
Το γέλιο είναι φάρμακο για τα νεύρα
Το χιούμορ διώχνει τα νεύρα και τον θυμό και εμποδίζει καταστάσεις που εκνευρίζουν το παιδί από το να εξελιχθούν.
Διαχειριστείτε σωστά τα δικά σας νεύρα
Όσο πιο ανεπίτρεπτη είναι η πράξη του παιδιού τόσο πιο «καθαρό» μυαλό χρειάζεστε για να το συνετίσετε. Αντί, λοιπόν, να φωνάξετε έντονα στο παιδί ή να ξεσπάσετε με κάποιον τρόπο, επειδή έκανε μία ανοησία, βρείτε τρόπο να του δείξετε πώς να την διορθώσει. Έτσι το παιδί θα μάθει να διαχειρίζεται καλύτερα καταστάσεις «κρίσης» και εσείς δεν θα ορθώσετε έναν ακόμα τοίχο ανάμεσα σε εσάς και στο παιδί, απομακρύνοντάς το ακόμα περισσότερο.
Μειώστε την τελειομανία σας
Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν ότι δεν πειράζει να κάνουν λάθη μερικές φορές –αρκεί να ξέρουν πώς να τα διαχειριστούν. Πρέπει, επίσης, να ξέρουν πως και οι γονείς πολλές φορές κάνουν λάθη, τα οποία μπορεί να τους προκαλέσουν νεύρα –είναι φυσιολογικό να μην είναι κανείς τέλειος! Η αξία του παιδιού σας δεν κρίνεται από το πόσο τέλειο είναι. Αν το κάνετε να νιώθει έτσι θα έχει διαρκώς αγωνία ότι είναι ανεπαρκές, και αυτό θα το κάνει να έχει συνεχώς νεύρα. Φροντίστε να διδάσκονται τα παιδιά από τα λάθη τους, αλλά με όμορφο τρόπο –ακόμα και γελώντας.
