Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά επιτυγχάνουν τα ορόσημα της ανάπτυξής τους (π.χ. το περπάτημα, την ομιλία, την απαλλαγή από την πάνα) λίγο πριν ή λίγο μετά την αναμενόμενη εποχή. Ωστόσο, το να παρατηρείται η ανάπτυξη του παιδιού και πιθανά προβλήματα αυτής όσο πιο νωρίς γίνεται είναι σημαντικό προκειμένου να προληφθούν πιθανές σοβαρότερες καταστάσεις.
Τι σημαίνει καθυστερημένη ανάπτυξη;
Οι παιδίατροι χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο για παιδιά που δεν φτάνουν στα ορόσημα της ανάπτυξής τους μέσα στο ευρύ φάσμα των φυσιολογικών ηλικιακών ορίων. Η καθυστέρηση μπορεί να αφορά έναν ή και περισσότερους τομείς, π.χ. αδρή και λεπτή μηχανική κινητικότητα (π.χ. περπάτημα και πιάσιμο μολυβιού), επικοινωνία και γλωσσικές ικανότητες (τόσο ως προς την αντίληψη όσο και ως προς την έκφραση, την ομιλία), ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης (π.χ. ντύσιμο, χρήση γιογιό) και κοινωνικές δεξιότητες (π.χ. οπτική επαφή και παιχνίδι με τους άλλους).
Οι ειδικοί, βέβαια, τονίζουν πως ενώ κατά κανόνα η ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί μία τυπική εξέλιξη, π.χ. πρώτα θα μπουσουλήσουν και μετά θα περπατήσουν, υπάρχουν παιδιά που αναπτύσσονται με διαφορετικούς ρυθμούς και τρόπους. Για παράδειγμα, ένα παιδί 18 μηνών μπορεί να έχει εξελιγμένες κινητικές ικανότητες αλλά να μη μπορεί να πει παρά ελάχιστες λέξεις, ενώ ένα άλλο παιδί της ίδιας ηλικίας μπορεί να λέει δύο λέξεις στη σειρά, αλλά να μη μπορεί να πιάσει καλά κάτι. Γι’αυτό οι επιστήμονες επισημαίνουν πως αυτό που πρέπει να παρατηρούν οι γονείς είναι το παιδί να προοδεύει σε όλους τους τομείς.
Πόσο πιθανό είναι να έχει καθυστερημένη ανάπτυξη το παιδί μου;
Οι ειδικοί υπολογίζουν πως περίπου ένα στα δέκα παιδιά κάτω των 36 μηνών εμφανίζει κάποιο πρόβλημα ανάπτυξης, όπως αδυναμία να μάθει κάτι, δυσκολία στην επικοινωνία, στο παιχνίδι ή στην διεξαγωγή φυσικών δραστηριοτήτων ή πρακτικών ικανοτήτων.
Περίπου δύο στα δέκα παιδιά (από την γέννηση έως τα 18 τους χρόνια) έχουν δυσκολίες στην έκφραση, νοητικά προβλήματα, μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς. Κάποιες από αυτές τις δυσκολίες εξαφανίζονται όταν τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, ενώ άλλες δεν γίνονται αντιληπτές μέχρι αυτά να φτάσουν την Β’ Δημοτικού (ή και πιο μετά). Λιγότερα από 3% αυτών των παιδιών έχουν σοβαρές ανικανότητες, όπως πνευματική καθυστέρηση, αυτισμό, εγκεφαλική παράλυση ή σοβαρά οπτικο-ακουστικά προβλήματα.
Τι προβλήματα μπορεί να παρατηρήσω;
Οι περισσότεροι γονείς είναι ευαίσθητοι αναφορικά με την ηλικία στην οποία τα παιδιά τους εμφανίζουν ικανότητες αδρής κινητικότητας, π.χ. μπουσούλημα και περπάτημα, και θέλουν να γνωρίζουν πότε είναι η σωστή στιγμή για να γίνουν αυτά. Ωστόσο, καλό θα είναι να παρατηρούν και τις ικανότητες λεπτής κινητικότητας, π.χ. το να πιάσουν έναν αρακά από το πιάτο τους ή να γυρίσουν τις σελίδες σε ένα βιβλίο.
Ως προς τον γλωσσικό τομέα, ο γονιός μπορεί να παρατηρήσει αν το παιδί του έχει δυσκολία στην αντίληψη της γλώσσας, π.χ. στην κατανόηση λέξεων ή προτάσεων, και στην έκφραση, στην ομιλία. Μπορεί, ακόμα, να δυσκολεύεται στην «επικοινωνιακή πρόθεση», όπως την αποκαλούν οι ειδικοί, την ικανότητα δηλαδή να εκφράζεται δείχνοντας κάτι ή μιμούμενο ή βγάζοντας ήχους.
Δεν είναι κακή ιδέα να παρακολουθούν οι γονείς το φυσιολογικό χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης νοητικών και σωματικών ικανοτήτων του παιδιού, ως γενικό «μπούσουλα». Έτσι θα ξέρουν ότι π.χ. μέχρι τους 14 μήνες, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να τρώνε με τα δάχτυλα και να μιμούνται άλλους, και μέχρι τους 17 μήνες τα περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν τακτικά τουλάχιστον έξι λέξεις. Θα παρατηρήσουν ακόμα ότι μέχρι τους 13 μήνες τα περισσότερα νήπια μπορούν να πέσουν πάνω σε κάτι ή να πιάσουν κάτι από κάτω, ενώ μερικά παιδιά στους 18 μήνες μπορούν να βουρτσίσουν με βοήθεια τα δόντια τους.
Μην ξεχνάτε, πάντως, πως αν το παιδί σας γεννήθηκε πρόωρα μπορεί μερικές φορές να χρειάζεται περισσότερο χρόνο από άλλα παιδιά προκειμένου να φτάσει στα ίδια στάδια ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότεροι γονείς μπορούν ενστικτωδώς να αντιληφθούν αν κάτι δεν πηγαίνει καλά με την ανάπτυξη του παιδιού τους. Και δεν θα πρέπει να διστάζουν να μιλούν γι’αυτό στον παιδίατρό τους, ακόμα κι αν εκείνος δεν έχει παρατηρήσει κάτι σχετικό.
Τι να κάνω αν ο γιατρός λέει ότι το παιδί μου είναι καλά αλλά εγώ συνεχίζω να ανησυχώ;
Στην περίπτωση αυτή μην διστάσετε να ζητήσετε την γνώμη και από κάποιον άλλον ειδικό, ακόμα καλύτερα από κάποιον παιδίατρο που ειδικεύεται στο αναπτυξιακό πρόβλημα που σας ανησυχεί. Υπάρχουν πολλοί παιδίατροι-αναπτυξιολόγοι ειδικοί για αυτά τα θέματα. Και αν πράγματι παρατηρηθεί κάποιο πρόβλημα, μην διστάσετε να το αναφέρετε και στους παιδαγωγούς ή τους εκπαιδευτικούς του παιδιού σας.
Πηγή: Babycenter
Διαβάστε ακόμα: Αυτισμός: Τα αίτια, τα σημάδια και η ζωή μετά την διάγνωση.
