Απαραίτητη προϋπόθεση για να αποκτήσει ένα παιδί αυτοπεποίθηση, είναι να νιώθει ότι ανήκει κάπου, να πιστεύει πως είναι ικανό και να καταλαβαίνει πως η συμβολή του στην οικογένεια και στο κοινωνικό σύνολο εκτιμάται και αναγνωρίζεται. Φυσικά, πρόκειται για συναισθήματα που δεν μένουν σταθερά, αφού όλοι νιώθουμε μερικές φορές ότι δεν αξίζουμε ή δεν προσφέρουμε. Αυτό, λοιπόν, που στην πραγματικότητα πρέπει να διδάξουμε τα παιδιά μας είναι να είναι πιο «αδιάβροχα» σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, και να μην σταματήσουν ποτέ να πιστεύουν στον εαυτό τους, ακόμη κι όταν κάνουν λάθη ή αποτυγχάνουν. Πώς;
Δώστε απεριόριστη αγάπη
«Σ’ αγαπώ ό,τι κι αν κάνεις, όποιος κι αν είσαι» είναι η φράση που πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας και να την εκφράζουμε με λόγια και πράξεις στο παιδί μας συνεχώς, ανεξάρτητα με τις αδυναμίες, τις δυσκολίες ή τις ικανότητές του.
Χαρίστε του την προσοχή σας
Αφιερώστε χρόνο μέσα στη μέρα αποκλειστικά στο παιδί, ιδιαίτερα αν είναι πολύ μικρό. Πρόκειται για τακτική που κάνει θαύματα με την αυτοεκτίμησή του, αφού ερμηνεύει την ενασχόλησή σας μαζί του ως ένδειξη ότι το υπολογίζετε και ότι είναι σημαντικό για σας. Για μία ακόμη φορά μετράει περισσότερο η ποιότητα παρά η ποσότητα, επομένως μερικές στιγμές όπου το παιδί θα έχει την αμέριστη προσοχή σας, είναι αρκετές. Σταματήστε, παραδείγματος χάριν, το άπλωμα των ρούχων όταν προσπαθεί να σας πει ή να σας δείξει κάτι, κοιτάξτε το και απαντήστε του.
Βάλτε όρια
Ακόμη και για τα νήπια υπάρχουν ορισμένοι κανόνες που σκοπό έχουν αφενός να το προστατεύσουν και αφετέρου να επιφέρουν μία ισορροπία για όλη την οικογένεια. Έτσι, για παράδειγμα, δεν είναι αποδεκτό το παιδί να περιφέρει το φαγητό του σε όλο το σπίτι την ώρα του γεύματος, αλλά πρέπει να τρώει στο τραπέζι όπως όλοι οι υπόλοιποι, ή πρέπει να μάθει πως τα λερωμένα ρούχα βρίσκουν τον δρόμο τους σε ένα συγκεκριμένο καλάθι και όχι στο πάτωμα του δωματίου του. Μέσα στο πλαίσιο αυτών των κανόνων, το παιδί νιώθει ασφάλεια, γι’ αυτό μην διστάζετε να τους επαναλαμβάνετε με την πρώτη ευκαιρία, φροντίστε να είστε σαφείς και να μην αλλάζετε γνώμη, δείχνοντας παράλληλα ότι του έχετε εμπιστοσύνη πως θα κάνει το σωστό.
«Ναι» στο ρίσκο
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εξερευνά και να δοκιμάζει. Αν και υπάρχει πάντα η πιθανότητα της αποτυχίας, χωρίς ρίσκο δεν υπάρχει η παραμικρή ελπίδα για επιτυχία. Γι’ αυτό αφήστε το παιδί σας να πειραματιστεί (πάντα με ασφάλεια) και αντισταθείτε στην παρόρμησή σας να παρέμβετε. Για παράδειγμα, μην προσπαθήσετε να το βγάλετε από τη δύσκολη θέση, αν δείχνει ότι δεν τα καταφέρνει με το νέο παζλ του. Η κίνηση «θα το κάνω εγώ για σένα» μπορεί να διακυβεύσει την αυτονομία του και να μειώσει την πίστη του παιδιού στον εαυτό του. Η αυτοεκτίμηση προκύπτει μέσα από την ισορροπία μεταξύ της ανάγκης σας να το προστατεύσετε και της ανάγκης του να διαχειριστεί νέες καταστάσεις.
Τα λάθη κάνουν καλό
Όταν δίνετε στο παιδί το περιθώριο επιλογής και ανάληψης ρίσκου, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να κάνει λάθη. Όμως, αυτά είναι πολύτιμα μαθήματα για την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Αν, για παράδειγμα, στρώνετε μαζί το τραπέζι και το παιδί αφήσει το πιάτο πολύ κοντά στην άκρη του τραπεζιού με αποτέλεσμα να πέσει, ενθαρρύνετέ το να σκεφτεί να το κάνει κάπως αλλιώς την επόμενη φορά. Με αυτόν τον τρόπο, η αυτοεκτίμησή του δεν θα «κρεμάσει» και θα καταλάβει ότι δεν πειράζει να κάνει λάθη πού και πού. Επιπλέον, όταν κάνετε κάποια γκάφα, παραδεχτείτε την, προτείνει ο Daniel Meier, βοηθός καθηγητή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Η αναγνώριση των σφαλμάτων και η διόρθωσή τους από εσάς τις ίδιες, στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στο παιδί και του κάνει πιο εύκολο να αποδεχτεί τις δικές του αποτυχίες.
Επιβραβεύστε τα θετικά στοιχεία
Όλοι μας επιζητούμε την επιβεβαίωση, γι’ αυτό προσπαθήστε να μην παραλείπετε να αναφέρετε τα καλά πράγματα που κάνει το παιδί σε καθημερινή βάση. Παραδείγματος χάριν, μπορείτε να πείτε στον σύζυγό σας ότι «ο Γιάννης με βοήθησε να πλύνω τα λαχανικά σήμερα». Το παιδί θα ευχαριστηθεί τόσο με τον δικό σας έπαινο, όσο και με τη θετική αντίδραση του πατέρα του. Και να είστε συγκεκριμένες. Αντί να περιοριστείτε σε ένα «μπράβο», προτιμήστε να πείτε «σ’ ευχαριστώ που περίμενες τόσο υπομονετικά στην ουρά». Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει την αξία του επιτεύγματός του, ενώ έτσι θα ξέρει ακριβώς τι έκανε καλά.
Ακούστε
Αν το παιδί θέλει να μιλήσει, σταματήστε αυτό που κάνετε και ακούστε αυτό που έχει να σας πει. Το παιδί χρειάζεται να ξέρει ότι οι σκέψεις του, τα συναισθήματά του, οι επιθυμίες του και οι απόψεις του μετράνε. Βοηθήστε το να εξοικειωθεί με τα συναισθήματά του με το να τα προσδιορίζετε. Πείτε, για παράδειγμα, «Καταλαβαίνω ότι είσαι λυπημένος επειδή πρέπει να αποχαιρετήσεις τους φίλους σου». Με το να αποδέχεστε τα συναισθήματά του χωρίς να τα κρίνετε, τους δίνετε αξία, ενώ δείχνετε ότι εκτιμάτε αυτά που έχει να σας πει. Επίσης, αν μοιράζεστε με το παιδί τα δικά σας αισθήματα (πχ, είμαι ενθουσιασμένη που θα πάμε βόλτα), θα αποκτήσει την αυτοπεποίθηση να εκφράζει και αυτό τα δικά του.
Μην κάνετε συγκρίσεις
Σχόλια όπως «γιατί δεν μοιάζεις λίγο περισσότερο με τον αδερφό σου;» ή «γιατί δεν είσαι καλό παιδί σαν τον Πέτρο;», απλώς μαθαίνουν στο παιδί να αγωνίζεται με τρόπο που προωθεί την ντροπή, τη ζήλεια και τον ανταγωνισμό. Ακόμη και οι θετικές συγκρίσεις, π.χ. «είσαι ο καλύτερος της ομάδας», είναι δυνητικά επιβλαβείς, καθώς το παιδί θα αγχώνεται στην προσπάθειά του να ανταποκρίνεται πάντοτε στην εικόνα που έχει δημιουργήσει. Αν το παιδί γνωρίζει ότι το εκτιμάτε για αυτό που είναι, έχει περισσότερες πιθανότητες να εκτιμήσει και το ίδιο τον εαυτό του.
Δείξτε κατανόηση
Αν το παιδί συγκρίνει τον εαυτό του αρνητικά με τα αδέρφια του ή τους φίλους του, δείξτε του ότι το καταλαβαίνετε και ταυτόχρονα τονίστε κάποια από τα δικά του πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, αν παραπονεθεί ότι δεν είναι καλός στο μπάσκετ όσο ο Γιώργος, μπορείτε να απαντήσετε: «Ναι, ο Γιώργος είναι καλός στο μπάσκετ. Κι εσύ είσαι καλός στη ζωγραφική». Αυτό θα διδάξει στο παιδί ότι όλοι έχουμε δυνατά και αδύνατα σημεία, προτερήματα και μειονεκτήματα και ότι δεν χρειάζεται να είμαστε τέλειοι για να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας.
Συνεχής ενθάρρυνση
Κάθε παιδί έχει ανάγκη αυτό το είδος υποστήριξης που στέλνει το μήνυμα: «Πιστεύω σ’ εσένα. Βλέπω ότι προσπαθείς. Συνέχισε!». Η ενθάρρυνση σημαίνει ότι αναγνωρίζετε την πρόοδό του και ότι δεν επιβραβεύετε μόνο το τελικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό, αν το παιδί σας προσπαθεί να κουμπώσει τα ρούχα του, πείτε: «Μπράβο, λίγο ακόμα και τα κατάφερες» αντί για «Όχι έτσι. Άσε να το κάνω εγώ».
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ επαίνου και ενθάρρυνσης. Ο πρώτος ανταμείβει την πράξη, ενώ η δεύτερη ανταμείβει το άτομο. Ο έπαινος κάνει το παιδί να αισθανθεί ότι είναι «καλό» μόνο αν κάνει κάτι τέλεια. Η ενθάρρυνση, από την άλλη, αναγνωρίζει την προσπάθεια. Η φράση «Πες μου για τη ζωγραφιά σου. Βλέπω ότι σου αρέσει το μωβ» είναι καλύτερη από το «Είναι η πιο ωραία ζωγραφιά που έχω δει ποτέ μου». Όσο κι αν ακούγεται αντιφατικό, ο υπερβολικός έπαινος μπορεί να καταποντίσει την αυτοεκτίμηση του παιδιού, καθώς ασκεί μόνιμη πίεση για υψηλές επιδόσεις, ενώ δημιουργεί τη συνεχή ανάγκη για την επιβεβαίωση των άλλων. Γι’ αυτό, βάλτε στην άκρη τους μεροληπτικούς επαίνους και προσφέρετε ενθάρρυνση, η οποία θα βοηθήσει πολύ περισσότερο το παιδί σας να νιώσει καλά με τον εαυτό του.
Πηγή: Babycenter
