«Οι νέοι μας σήμερα φαίνεται να αγαπούν την πολυτέλεια. Έχουν κακούς τρόπους και περιφρόνηση προς την αυθεντία. Δεν σέβονται τους μεγάλους και ξοδεύουν τον χρόνο τους εδώ και εκεί κουτσομπολεύοντας… Εναντιώνονται στους γονείς τους, μονοπωλούν τη συζήτηση στην παρέα, τρώνε λαίμαργα και τυραννούν τους δασκάλους τους.»
Αυτό μπορούσες να το έχεις πει εσύ. Ή η μάνα σου. Ή η γιαγιά σου. Το έχει πει όμως ο Ηρόδοτος, κάπου τον 5ο π.Χ. αιώνα.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να σκεφτούμε με ψυχραιμία τα περί της νέας γενιάς και όσων έχουμε να της προσάψουμε.
Είναι η γενια αυτή μια παρεξηγημένη γενιά
Σύμφωνα με την Catherine Nobile, PsyD, Ιδρύτρια και Διευθύντρια της Nobile Psychology, η αντίληψη ότι η Gen Alpha είναι πιο ασεβής από τις προηγούμενες γενιές μπορεί να είναι προϊόν αλλαγής της κοινωνικής δυναμικής παρά ένα χαρακτηριστικό όλης της γενιάς.
«Σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, η Gen Alpha έχει μεγαλώσει σε μια εποχή όπου τα παγκόσμια ζητήματα είναι πολύ ορατά, πολλές απόψεις προβάλλονται συχνά και τα ψηφιακά εργαλεία τους επιτρέπουν να εκφράζουν απόψεις από μικρή ηλικία», εξηγεί η Δρ. Nobile. «Όλοι αυτοί οι παράγοντες κάνουν ίσως τα παιδιά να φαίνονται πιο δύστροπα ή και πιο προκλητικά απέναντι στην όποια εξουσία από ό,τι θα ήθελαν οι γονείς τους. Αυτό που κάνουν όμως είναι σημάδι ότι αισθάνονται άνετα να αμφισβητούν τις συμβατικές πρακτικές και να υποστηρίζουν τις απόψεις τους».
Ναι, είναι σύνηθες οι παλαιότερες γενιές να βλέπουν τις νεότερες με σκεπτικισμό. Αυτό που θεωρούμε αγένια ή ασέβεια ίσως είναι τόλμη, ανεξαρτησία και ειλικρίνεια. Οι παλιότερες γενιές ανατράφηκαν με πιο συντηρητικές απόψεις εν γένει αλλά και σε σχέση με τον σεβασμό που πρέπει να δείχνουμε στην εξουσία και με την υπακοή που οφείλουμε να δείχνουμε στους κανόνες.
«Πολλά από τα χαρακτηριστικά της Gen Alpha, ωστόσο, γεννιούνται από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν - έναν κόσμο που αγκαλιάζει την αυτοέκφραση, γιορτάζει τη συναισθηματική νοημοσύνη και αμφισβητεί τη σύμβαση», λέει η Δρ. Nobile. Μία από τις πιο σημαντικές διαφορές είναι ότι, σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, οι σημερινοί νέοι θα είναι πιο πιθανό να συγκρουστούν με την όποια εξουσία σε σχέση με εμάς. Εκεί που εμείς θα δεχτούμε ό,τι κι αν μας πει ή μας ζητήσει ένα αυταρχικό αφεντικό, για παράδειγμα, η τωρινή γενιά θα σηκώσει ανάστημα. Αντί για «Μάλιστα» θα πει «Δεν πρόκειται να το κάνω» κι αντί για βουβή συγκατάθεση στον παραλογισμό θα πει «Μπορείτε να μου εξηγήσετε γιατί πρέπει να γίνει αυτό;».
H γενιά της τεχνολογίας
Δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι η πρόσβαση στην τεχνολογία που έχουν τα σημερινά παιδιά από smartphone έως tablet και χρήση Διαδικτύου ως μέρος του σχολικού προγράμματος σπουδών είναι πρωτοφανής. Αυτό διαμορφώνει τη συμπεριφορά τους.
«Είχαν πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες και διαφορετικές οπτικές από νεαρή ηλικία, κάτι που έχει καλλιεργήσει μια αίσθηση ανεξαρτησίας και μια δυνατή φωνή», λέει η Kelly Oriard, Οικογενειακή Θεραπεύτρια, συν-συγγραφέας του All Feelings Welcome: Parenting Practices for Raising Caring, Confident and Resilient Kids. «Αν και μερικές φορές αυτό μπορεί να θεωρηθεί σημάδι προκλητικότητας, είναι επίσης ένα σημάδι της ανάπτυξης της αυτοπεποίθησης και της κριτικής τους σκέψης – ιδιότητες που πρέπει να καλλιεργήσουμε».
«Αυτή η έκθεση στην πληροφορία κάνει αυτή τη γενιά πιο ανοιχτή σε ιδέες και παγκόσμια ζητήματα με τρόπους που θα μπορούσαν να τους κάνουν πιο κοινωνικά ενήμερους και πιο πρόθυμους να διεκδικήσουν τις απόψεις τους», λέει η Δρ. Nobile.
Και ας μην ξεχνάμε, τη δημιουργική χρήση της αγγλικής γλώσσας (ή μάλλον της δικής τους γλώσσας)—δηλ. η αργκό — γεννιέται κυρίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί
Η τόλμη και η διεκδίκηση είναι αξίες που πρέπει να εκτιμηθούν και να ενθαρρυνθούν, αρκεί να καλλιεργούνται με τρόπους που προάγουν το σεβασμό, την ενσυναίσθηση και την υπευθυνότητα.
Το θέμα είναι να μην απορρίπτουμε τα σημερινά παιδιά, αλλά να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε την αφετηρία των συμπεριφορών τους. Να δούμε θετικά τη στάση τους και να κατανοήσουμε τις διαφορές με τη δική μας. Να βοηθήσουμε να κατάλαβουν ότι πρέπει να είναι δυνατά, αλλά όχι σκληρά. Να αμφισβητούν, αλλά όχι να απορρίπτουν χωρίς σεβασμό. Να διεκδικούν, χωρίς να είναι αλαζόνες.
Μπορούμε να υποστηρίξουμε ένα μοντέλο επικοινωνίας που βασίζεται στον σεβασμό, ενισχύοντας την αξία της συνεργασίας και διδάσκοντας στα παιδιά ότι η αυτοπεποίθηση δεν σημαίνει ότι δεν έχουν ευαισθησία στις απόψεις ή τα συναισθήματα των άλλων.