Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε γονιός θέλει να κάνει το καλύτερο για να «θωρακίσει» την υγεία του παιδιού του.
Τι γίνεται όταν τίθεται θέμα ζωής και θανάτου ή ακόμα και συλλογικής υγείας;
Ομολογουμένως, το τελευταίο διάστημα τα περιστατικά θανάτων ή επιπλοκών που παρουσιάζουν παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί έχουν αυξηθεί, με τελευταίο τον θάνατο ενός βρέφους 50 ημερών από κοκκύτη. Το βρέφος δεν πρόλαβε να εμβολιαστεί γιατί το αντίστοιχο εμβόλιο χορηγείται στους 2 μήνες- ωστόσο το ανησυχητικό είναι ότι είχαμε την επανεμφάνιση μιας «ξεπερασμένης» νόσου, πιθανώς από άτομα που δεν είχαν εμβολιαστεί και μάλιστα με ένα αθώο θύμα!
Τελικά, λοιπόν, τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς και τι πρέπει να γνωρίζουν για τον παιδικό εμβολιασμό;
Γιατί κάποιοι γονείς επιλέγουν να μην εμβολιάσουν το παιδί τους
Τα επιχειρήματα των γονιών που αντιτίθενται στα εμβόλια είναι τα εξής:
1. «Τα εμβόλια περιέχουν επικίνδυνες ουσίες που θα βλάψουν το παιδί.»
Όντως, τα εμβόλια μπορεί να περιέχουν ουσίες όπως η φορμαλδεΰδη ή ο υδράργυρος, όμως, όπως επισημαίνει ο παιδίατρος κ. Γιώργος Τρίμης, η ποσότητα των συντηρητικών αυτών είναι απειροελάχιστη (μειώθηκε κι άλλο μετά την χορήγηση των εμβολίων μιας χρήσης) και δεν βλάπτει τον οργανισμό, ακόμα και ενός μικρού παιδιού. Το κύριο συστατικό των εμβολίων είναι τα αντιγόνα, ακολουθούν τα συντηρητικά και τα αντιβιοτικά.
Επιπλέον, αυτά τα συστατικά περιέχονται σε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα σε τροφές ή ακόμα και στο περιβάλλον, επομένως αν ακολουθήσουμε αυτή τη λογική, το παιδί κινδυνεύει πολύ περισσότερο στην καθημερινότητά του από την έκθεσή του σ’ αυτά. Ακόμα και στην περίπτωση των αντιγόνων, ο γιατρός επισημαίνει ότι περιλαμβάνεται η μικρότερη δυνατή ποσότητα, μια πρωτεΐνη του μικροβίου η οποία όμως αρκεί για να κινητοποιήσει το ανοσολογικό σύστημα του παιδιού, σαν να είχε προσβληθεί ο οργανισμός απ’ όλο το μικρόβιο.
Εκτός αυτού, όσον αφορά το Πρόγραμμα του Εθνικού Εμβολιασμού, τα εμβόλια αυτά χορηγούνται σε χιλιάδες δόσεις εδώ και χρόνια, κάτι που αποδεικνύει ότι είναι ασφαλή.
2. «Αφού το ανοσοποιητικό σύστημα ενός παιδιού είναι αδύναμο, γιατί να επιβαρυνθεί με περισσότερα μικρόβια;»
Ο οργανισμός ενός μικρού παιδιού εκτίθεται καθημερινά σε χιλιάδες μικρόβια, που τον βοηθούν να ωριμάσει και να γίνει πιο ανθεκτικός. Σύμφωνα με τον κ. Τρίμη, ένα παιδί που ακολουθεί το Πρόγραμμα Εμβολιασμού, μέχρι τα δύο χρόνια έχει εκτεθεί σε περίπου 50 αντιγόνα (αριθμός πολύ μικρός), τα οποία δεν «φορτώνουν» το ανοσοποιητικό του σύστημα- αντίθετα το θωρακίζουν!
3. «Οι επιπλοκές των εμβολίων είναι άγνωστες και δεν θέλω να το ρισκάρω.»
Το λεγόμενο «κλάσμα οφέλους και κινδύνου» που χρησιμοποιείται στην ιατρική ορολογία δείχνει πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι μια ιατρική πρακτική για τον άνθρωπο. Στην περίπτωση των εμβολίων, το όφελος ξεπερνά κατά πολύ τον κίνδυνο με τις πιθανότητες να συμβεί κάτι ανεπιθύμητο να είναι 1 στις 100.000. Όπως επισημαίνει ο κ. Τρίμης, υπάρχει η πιθανότητα να εκδηλωθούν κάποια συνηθισμένα συμπτώματα μετά τη χορήγηση του εμβολίου, όπως ο πυρετός ή οίδημα, όμως δεν πρόκειται για κάτι ανησυχητικό.
4. «Γιατί να μην κολλήσει το παιδί μου την αρρώστια και να την ξεπεράσει μόνο του;»
Στην περίπτωση που το παιδί νοσήσει από μια ασθένεια, οι πιθανότητες να εμφανίσει σοβαρές επιπλοκές είναι πολύ μεγάλες και μπορεί να έχουν αντίκτυπο στο μέλλον του. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ιλαράς, που μπορεί το παιδί να εκδηλώσει σε μικρή ηλικία και φαινομενικά να την ξεπεράσει αλλά να παρουσιάσει εγκεφαλίτιδα πολλά χρόνια αργότερα. Αντίθετα, αν εμβολιαστεί, ο κίνδυνος αυτός εξαλείφεται.
5. «Τα παιδιά που δεν εμβολιάζονται είναι το ίδιο γερά και δεν παθαίνουν τίποτα.»
Σίγουρα τα επικίνδυνα ή θανατηφόρα περιστατικά στην Ελλάδα που οφείλονται στον μη εμβολιασμό των παιδιών είναι ακόμα λίγα, ωστόσο αυτό οφείλεται κυρίως στην ανοσία της «αγέλης». Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να δείξει πώς μια ομάδα παιδιών που έχουν εμβολιαστεί (η οποία είναι η πλειοψηφία) προστατεύει τα υπόλοιπα μη εμβολιασμένα παιδιά από την εξάπλωση ασθενειών. Έτσι, αν για παράδειγμα, από τα 100 παιδιά, τα 90 έχουν εμβολιαστεί, είναι πολύ πιο δύσκολο να νοσήσουν τα υπόλοιπα 10 από αρρώστιες που πλέον θεωρούνται ξεπερασμένες. Και σ’ αυτή την περίπτωση, όμως, ενδεχομένως κάποιοι γονείς να έχουν μέχρι στιγμής την «πολυτέλεια» της επιλογής, γιατί δεν ξέρουν ποιες πραγματικά θα ήταν οι επιπτώσεις στον γενικότερο πληθυσμό αν η πλειοψηφία των παιδιών δεν εμβολιαζόταν.
Τα εμβόλια που προβληματίζουν κάποιους γονείς
Αρκετοί είναι οι γονείς που, ενώ δέχονται να χορηγηθούν στο παιδί τα βασικά εμβόλια που προβλέπονται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, το σκέφτονται διπλά πριν προχωρήσουν σε ορισμένα εμβόλια.
«Αφού το εμβόλιο της γρίπης δεν είναι υποχρεωτικό, γιατί να το κάνει το παιδί μου;»
Το εμβόλιο της εποχιακής γρίπης πρέπει να χορηγείται στις ομάδες υψηλού κινδύνου και, όπως αναφέρει και η λοιμωξιολόγος κ. Νικολοπούλου, δεν είναι απαραίτητο να χορηγείται στα παιδιά, εκτός αν ανήκουν σε κάποια από αυτές τις ομάδες. Είναι στην κρίση του κάθε γονιού αν θα θελήσει να προστατεύσει προληπτικά το παιδί του ή αν θα επιλέξει να μην το κάνει. Σε γενικές γραμμές, αρκετοί παιδίατροι τονίζουν ότι δεν επιβάλλεται να γίνει, παρά μόνο αν υπάρχει συγκεκριμένο πρόβλημα.
«Το εμβόλιο της μηνιγγίτιδας κυκλοφορεί μόνο εδώ και δύο χρόνια. Πώς ξέρω ότι είναι ασφαλές;»
Πιο πρόσφατο περιστατικό είναι ο ακρωτηριασμός ενός πεντάχρονου κοριτσιού που δεν είχε εμβολιαστεί κατά της μηνιγγίτιδας και τελικά νόσησε από ηπατίτιδα Β που εξελίχθηκε σε μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία.
Το εμβόλιο της μηνιγγίτιδας είναι «πρόσφατο»–στην Ελλάδα κυκλοφορεί εδώ και δύο χρόνια- γι’ αυτό και αρκετοί γονείς, αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειές του. Ο ιατρικός αντίλογος, είναι ότι πριν κυκλοφορήσει κάθε εμβόλιο στην αγορά, γίνονται μακροχρόνιες δοκιμές ακριβώς για να εξακριβωθεί η ασφάλειά του, κάτι που φυσικά ισχύει και για το εμβόλιο της μηνιγγίτιδας.
Ωστόσο, ακόμα δεν έχει συμπεριληφθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού της Ελλάδας, ενδεχομένως λόγω του υψηλού του κόστους και αρκετά παιδιά να μένουν ανεμβολίαστα γι’ αυτό τον λόγο.
«Το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β’ δεν χρειάζεται να το κάνω στο μωρό μου, αφού δεν είναι πιθανό να την κολλήσει.»
Το εν λόγω εμβόλιο γίνεται στα βρέφη ηλικίας 2 μηνών. Ωστόσο, επειδή πολλοί γονείς ισχυρίζονται ότι είναι απίθανο για ένα βρέφος να την κολλήσει γιατί μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, το αποφεύγουν. Παρόλα αυτά, όπως επισημαίνει και η λοιμωξιολόγος, η ηπατίτιδα στο παιδί μπορεί να μεταδοθεί αν ένα μολυσμένο άτομο το φιλήσει (δηλαδή μέσω του σάλιου) ή ακόμα κι αν ένα άλλο μολυσμένο παιδάκι το δαγκώσει (δηλαδή μέσω του αίματος), επομένως ο κίνδυνος υπάρχει.
«Γιατί να εμβολιάσω το παιδί μου με το MMR αν υπάρχει πιθανότητα να εκδηλώσει αυτισμό;»
Ο ισχυρισμός αυτός ακούγεται έντονα τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω μιας έρευνας που διηξήχθη το 1998 και ενοχοποιούσε το εμβόλιο ιλαράς- ερυθράς- παρωτίτιδας για την εκδήλωση αυτισμού στα παιδιά. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι η συσχέτιση που είχε κάνει ο εν λόγω επιστήμονας δεν ίσχυε, άρα και τα αποτελέσματα της έρευνάς του ήταν λανθασμένα. Σε ενίσχυση αυτής της άποψης, μάλιστα, το σχετικό άρθρο αποσύρθηκε ενώ από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως προϊόν απάτης.
Πρόσφατη έρευνα, μάλιστα, σε δείγμα χιλιάδων παιδιών απέδειξε ότι όσα παιδιά κάνουν το συγκεκριμένο εμβόλιο έχουν ακριβώς τις ίδιες πιθανότητες να εκδηλώσουν συμπτώματα αυτισμού σε σύγκριση με παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί.
Εκτός αυτού, όμως, αρκετοί ενδεχομένως να στηρίζονται στην χρονολογική συσχέτιση μεταξύ των εμβολίων και της εκδήλωσης των πρώτων συμπτωμάτων του αυτισμού. Με δεδομένο ότι ένα παιδί έχει κάνει τα πιο σημαντικά εμβόλια μέχρι τα δύο έτη, οπότε συνήθως εκδηλώνονται και τα πρώτα σημάδια του αυτισμού, υπάρχει περίπτωση να γίνει μια τέτοιου είδους συσχέτιση αιτίας- αιτιατού, χωρίς όμως να έχει βάση.
Στην Ελλάδα είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός;
Κάθε χώρα ακολουθεί διαφορετική πολιτική όσον αφορά το θέμα του παιδικού εμβολιασμού. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες, ο παιδικός εμβολιασμός δεν είναι υποχρεωτικός. Υπάρχουν οδηγίες και φυσικά το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, όμως δεν επισύρονται ποινικές συνέπειες στους γονείς που επιλέγουν να μην εμβολιάσουν το παιδί τους.
Αυτό που ως γονείς δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι πρέπει να βάζουμε πάνω απ’ όλα τα παιδιά μας και να επιλέξουμε ό,τι είναι καλύτερο για την υγεία τους.
