Δεν εντοπίζουν τόσο συχνά οι ψυχολόγοι ένα «καυτό» καινούργιο αρχέτυπο χαρακτήρα. Η ανθρώπινη φύση δεν παράγει συνήθως ειδήσεις για «τον πιο πολυσυζητημένο τύπο προσωπικότητας για το φθινόπωρο/χειμώνα». Και όμως, αυτό ακριβώς συμβαίνει αυτήν τη στιγμή με τη φρενίτιδα για τους λεγόμενους «dark empaths», έναν όρο που θα μπορούσε να μεταφραστεί στα ελληνικά ως «σκοτεινοί ευαίσθητοι τύποι».
Ο όρος τρεντάρει στο TikTok, με περισσότερες από 2,6 εκατ. αναφορές. Στο hashtag #darkempathtok συγκεντρώνονται τα πιο πρόσφατα βίντεο με δυσοίωνους τίτλους όπως «Όταν ένας empath γίνεται σκοτεινός» και «Η πιο επικίνδυνη προσωπικότητα».
Οι dark empaths ταυτοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε μια μελέτη του 2021 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Personality and Individual Differences». Οι ερευνητές αναφέρονται σε αυτούς ως «μια νέα ψυχολογική δομή» που αφορά άτομα με υψηλό βαθμό ενσυναίσθησης, τα οποία παράλληλα έχουν «σκοτεινά χαρακτηριστικά». Ουσιαστικά πρόκειται για κάποιον που φαίνεται στοργικός και ευαίσθητος, αλλά στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί αυτές τις ικανότητες για να προωθήσει τη δική του ατζέντα.
Ένα διαφορετικό είδος ενσυναίσθησης
Πώς είναι δυνατόν όμως να προσποιηθεί κανείς ότι έχει ενσυναίσθηση; Δεν μπορούμε εμείς, ως άνθρωποι, να καταλάβουμε πότε συμβαίνει αυτό; Φαίνεται ότι υπάρχουν περισσότερα από ένα είδη ενσυναίσθησης. Αυτό που οι περισσότεροι εννοούμε όταν χρησιμοποιούμε αυτόν τον όρο λέγεται «συναισθηματική ενσυναίσθηση». «Είναι ο βαθμός στον οποίο αισθάνομαι αυτό που αισθάνεστε», λέει η Nadja Heym, συν-συγγραφέας της προαναφερθείσας ερευνητικής μελέτης και αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας της Προσωπικότητας και Ψυχοπαθολογίας στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent. Συνεχίζει: «Για παράδειγμα, όταν αισθάνεσαι λυπημένος, αυτό κάνει κι εμένα να αισθάνομαι λυπημένη. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τύπος, που είναι γνωστός ως γνωστική ενσυναίσθηση: “Ξέρω τι σκέφτεσαι, καταλαβαίνω την ψυχική σου κατάσταση, αλλά στην πραγματικότητα δεν με ενδιαφέρει”. Αυτού του είδους η ενσυναίσθηση είναι σημαντική για τους dark empaths, διότι, αν θέλουν να προβλέψουν τη συμπεριφορά μας, πρέπει να καταλάβουν τι σκεφτόμαστε για να προσπαθήσουν να μας ελέγξουν». Αυτή η υπόγεια χειραγώγηση είναι πολύ τρομακτική.
Δυστυχώς, οι dark empaths είναι πολύ καλοί στο να κάνουν το θύμα τους να ρίξει τις άμυνές του. Η Wendy Behary, θεραπεύτρια και συγγραφέας του βιβλίου «Disarming the Narcissist», εξηγεί: «Καταγράφουν στο μυαλό τους τις αδυναμίες του άλλου ατόμου, τις πεποιθήσεις του και τις ανασφάλειές του. Αποζητούν αυτές τις πληροφορίες επειδή μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να χειραγωγήσουν τους άλλους. Για παράδειγμα, σε μια ρομαντική σχέση, ας πούμε ότι ο dark empath γνωρίζει ότι η σύζυγός του νιώθει ιδιαίτερα υπερήφανη για όσα έχει πετύχει στη δουλειά της. Η σύζυγος αναλαμβάνει μια σπουδαία καινούργια θέση. Αυτό σημαίνει ότι ο dark empath θα διαισθανθεί τον πιθανό κίνδυνο να χάσει την επιρροή του επάνω της. Θα πάψει να είναι εκείνος στο επίκεντρο και θα χάσει, ενδεχομένως, το δικαίωμα να παίρνει εκείνος όλες τις αποφάσεις. Οπότε συνήθως θα ψάξει να βρει τρόπους να τη μειώσει».
Οι dark empaths είναι ιδιαίτερα κτητικοί
Όπως και ο στενός συγγενής τους, ο ναρκισσιστής, οι dark empaths είναι ιδιαίτερα κτητικοί. Σύμφωνα με την Behary, είναι πολύ συνηθισμένο να προσπαθούν να αποκλείσουν τον άλλο από φίλους, οικογένεια και συναδέλφους. «Με την απομόνωση είναι πιο πιθανό να αμφιβάλλουμε για τον εαυτό μας και ο dark empath μπορεί να μας κάνει να αμφισβητήσουμε την πραγματικότητά μας. Πρόκειται λοιπόν για μια άλλη μορφή gaslighting. Αυτό μπορείς να το κάνεις με επιτυχία μόνο αν έχεις εξαιρετικά καλή αίσθηση των τρωτών σημείων του άλλου – εδώ μπαίνει το κομμάτι της ενσυναίσθησης».
Το καλό και το κακό στο ίδιο πακέτο
Ένας λόγος για τον οποίο υπάρχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για αυτόν τον τύπο ανθρώπων είναι επειδή είναι ένα αίνιγμα: το καλό και το κακό στο ίδιο πακέτο. Ένας dark empath μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή ενός τύπου σαν τον Jimmy Savile, της τηλεοπτικής περσόνας που μετά θάνατον αποκαλύφθηκε ότι είχε διαπράξει εκατοντάδες σεξουαλικές επιθέσεις. Αλλά αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα. Το πιο εντυπωσιακό στην πρόσφατη έρευνα για τους dark empaths είναι ότι αποκαλύπτει πόσο διαδεδομένο είναι το φαινόμενο.
«Το εντοπίσαμε ως έναν συνδυασμό χαρακτηριστικών που εμφανίζει το 19,3% των 1.000 ανθρώπων που εξετάσαμε», λέει η Heym. Δηλαδή σχεδόν ένας στους πέντε από εμάς έχει αυτόν τον τύπο προσωπικότητας; Η Heym μας εφιστά την προσοχή: «Ναι, αλλά τα χαρακτηριστικά εντάσσονται σε ένα φάσμα – δεν σημαίνει ότι όλοι έχουν διαταραχή προσωπικότητας».
Ένας πολιτικός που προσποιείται ότι ακούει τα προβλήματα των ψηφοφόρων του προκειμένου να κερδίσει ψήφους είναι μόνο ένα παράδειγμα κανονικοποιημένης συμπεριφοράς dark empath. Θα μπορούσε επίσης να είναι ο γείτονας που έχει πάντα χρόνο για κουβεντούλα – αλλά μόνο επειδή θέλει να μάθει κουτσομπολιά. Ή ένας εχθρός που είναι πολύ πρόθυμος να ακούσει τα προβλήματά μας για να ενισχύσει το προσωπικό του αίσθημα ανωτερότητας. Όπως εξηγεί η Heym: «Η μελέτη μας επικεντρώθηκε στον γενικό πληθυσμό και στην υψηλή ενσυναίσθηση, σε συνδυασμό με την επικράτηση αυτού που ονομάζουμε δυσπροσαρμοστικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας της σκοτεινής τριάδας».
.jpg)
