Υπάρχει λόγος που βιώνουν τα συναίσθηματά τους πιο έντονα
«Είναι άδικο αυτό. Σε μισώ μαμά. Δεν θέλω να σε ξαναδώ»: αν δεν έχετε ακούσει ήδη αυτή τη φράση όταν το παιδί σας μπήκε στην εφηβεία, τότε είναι πολύ πιθανό ότι να την ακούσετε σύντομα. Δεν πρέπει να πάρετε τα λόγια του τοις μετρητοίς (όσο αυτό είναι δυνατό) ούτε να στενοχωρηθείτε (πολύ) αν η κόρη σας κλείνεται μόνη της στο δωμάτιο και δεν σας μιλάει. Από τα 12 και μετά, οι έφηβοι βιώνουν κάθε στους συναίσθημα πολύ έντονα και η αντίδρασή τους μπορεί να μην έχει καμία λογική εξήγηση στα μάτια μας. Μην απορήσετε που κάποιοι επιστήμονες χαρακτηρίζουν αυτού τους είδους τα ξεσπάσματα ως teen tantrums.
Η αιτία βρίσκεται στην υπερλειτουργία της αμυγδαλής, της περιοχής εκείνης του εγκεφάλου που θεωρείται η βάση των συναισθημάτων. Έτσι, οι έφηβοι, χωρίς να το καταλαβαίνουν ή να το θέλουν, αφήνουν τα συναισθήματά τους να τους κυριεύουν. Σε συνδυασμό με τις ορμονικές αλλαγές στο σώμα τους, ο θυμός, η επιθετικότητα και ο ενθουσιασμός παίρνουν άλλες διαστάσεις σε αυτή την ηλικία.
Δεν ξενυχτούν γιατί θέλουν, αλλά γιατί τους λέει το σώμα τους
Πιστεύουμε ότι όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και οδεύουν προς την ενηλικίωση, χρειάζονται λιγότερη ξεκούραση. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι έφηβοι έχουν ανάγκη από 8-10 ώρες ύπνου την ημέρα. Αν λοιπόν χρειάζονται την ξεκούραση, γιατί ξενυχτούν; Στην εφηβεία, το βιολογικό τους ρολόι και συγκεκριμένα ο κιρκαδικός ρυθμός αρχίζει να αλλάζει -με αποτέλεσμα να νυστάζουν αργότερα- και να προσομοιάζει περισσότερο με αυτόν των ενηλίκων. Αν σκεφτεί κανείς το μεταμεσονύχτιο διάβασμα αλλά και το βραδινό σερφάρισμα στο διαδίκτυο, είναι απολύτως λογικό οι έφηβοι να κοιμούνται αργά. Την επόμενη μέρα, λοιπόν, είτε θα δυσκολευτούν να ξυπνήσουν για το σχολείο είτε, αν δεν έχουν σχολείο, θα ξυπνήσουν… μεσημέρι.
Η άγνοια κινδύνου των εφήβων έχει εξήγηση
Γιατί ένας έφηβος έχει άγνοια κινδύνου ενώ είναι σε θέση να καταλάβει πολλά περισσότερα από ένα μικρότερο παιδί; Όπως αναφέρει στο iatronet.gr η Άρτεμις Τσίτσικα, λέκτορας εφηβικής παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το σημείο του εγκεφάλου που χρησιμεύει στη σωστή λήψη αποφάσεων αναπτύσσεται τελευταίο. Παράλληλα, η ψυχοκοινωνική τους ανωριμότητα πολλές φορές τους επηρεάζει και τους εμποδίζει να διακρίνουν τι πρέπει να κάνουν. Μαζί με την πίεση που ασκούν πολλές φορές οι συνομήλικοι, την περιέργεια και την παρορμητικότητα, η ικανότητα των εφήβων να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις μειώνεται.
Αν θέλετε να διεισδύσετε ακόμα περισσότερο στα άδυτα της επιστήμης, η αιτία της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς των εφήβων βρίσκεται σε δύο συστήματα της αμυγδαλής, που δεν… συνεργάζονται μεταξύ τους. Ενώ, λοιπόν, το σύστημα της κριτικής λογικής σκέψης ωριμάζει πολύ αργά μέχρι την ενηλικίωση, το σύστημα της ψυχικής και συναισθηματικής δράσης υπερλειτουργεί. Η ανισορροπία μεταξύ τους προκαλεί τη συναισθηματική αστάθεια των εφήβων και εξηγεί τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά τους.
Γιατί νιώθουν πως είναι το κέντρο του κόσμου;
Στην εφηβεία οι ορμονικές αλλαγές προκαλούν την αυξημένη έκκριση της οξυτοκίνης, της ορμόνης που συνδέεται με τα αισθήματα της αυτοσυνείδησης, της ανασφάλειας και της αμηχανίας. Αυτή η αλλαγή κάνει τους εφήβους να πιστεύουν ότι είναι το κέντρο του κόσμου και ότι όλοι τους προσέχουν. Η αίσθηση αυτή κορυφώνεται περίπου στην ηλικία των 15 ετών. Παράλληλα, νιώθουν πίεση για το πώς τους «βλέπουν» οι γονείς τους, αν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους και αν έχουν αποφασίσει τι θα κάνουν με τη ζωή τους μεγαλώνοντας. Φυσικά, είναι πολύ μικροί για να πάρουν τέτοιες αποφάσεις ενώ το άγχος τους διογκώνεται και τους δημιουργεί σύγχυση. Εμείς μπορούμε να τους βοηθήσουμε δείχνοντάς τους ότι είμαστε δίπλα τους ό,τι κι αν χρειαστούν και ότι μπορούμε να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά τους.
