Το ότι ζητάει διαρκώς δεν το κάνει άπληστο
Πριν «τα βάλετε» με το παιδί σας για τις επίμονες απαιτήσεις του, σκεφτείτε γιατί τις έχει. Τα παιδιά μας μεγαλώνουν σε μία ιδιαίτερα καταναλωτική κοινωνία. Ειδικά τώρα που πλησιάζουν οι γιορτές, πολιορκούνται με διαφημίσεις εντυπωσιακών παιχνιδιών. Βγαίνετε μία βόλτα και παρατηρούν ανθρώπους να ψωνίζουν στα μαγαζιά, τα καλάθια του σούπερ μάρκετ να γεμίζουν και γύρω τους άλλα παιδάκια να ζητούν επίσης διαρκώς πράγματα από τους γονείς τους. Είναι αναμενόμενο το παιδί να επηρεάζεται από το περιβάλλον του και, αντίστροφα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να σταματήσει να θέλει περισσότερα.
Επιπλέον, τα παιδιά, παρατηρώντας την αξία που δίνουν οι μεγάλοι στο χρήμα και στο να αποκτούν διαρκώς καινούργια πράγματα, θεωρούν ότι το να «αγοράζουν» είναι σύμβολο ισχύος. Αν ένα παιδί μεγαλώνει σε μία οικογένεια που δίνει μεγάλη σημασία στα υλικά αγαθά, αν βλέπει τους γονείς να πραγματοποιούν τακτικά αγορές online ή να σπεύδουν κάθε λίγο και λιγάκι στα καταστήματα, είναι αναπόφευκτο να θεωρήσει αφενός ότι στην οικογένεια υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα και αφετέρου ότι η τακτική κατανάλωση είναι ο «κανονικός» τρόπος να ζει κανείς.
Ειδικά αν οι γονείς ενδίδουν εύκολα στις απαιτήσεις του παιδιού, αγοράζοντάς του διαρκώς πράγματα χωρίς καν να τα χρειάζεται, είναι ακόμα πιο δύσκολο να σταματήσει αυτή του η συνήθεια. Η απαίτηση σιγά-σιγά θα γίνει γκρίνια, η γκρίνια θα γίνει φωνές, οι φωνές θα γίνουν κλάματα και η κατάσταση θα γίνει εξαιρετικά δυσάρεστη για όλη την οικογένεια. Φυσικά, μεγάλο ρόλο σε όλο αυτό παίζει και η ηλικία του παιδιού: Ένα πολύ μικρό παιδί έχει πολύ περιορισμένα εκφραστικά μέσα για να ζητήσει αυτά που θέλει και να εκφράσει πώς νιώθει όταν δεν τα αποκτά, άρα οφείλουμε να είμαστε πιο ελαστικοί στις αντιδράσεις μας. Από ένα μεγαλύτερο παιδί, όμως, που μπορεί και τη γλώσσα να χρησιμοποιήσει καλά, αλλά και αυτοέλεγχο να επιδείξει, οι απαιτήσεις μας για κατανόηση είναι μεγαλύτερες.
Πώς να μιλήσετε στο παιδί που ζητά… τα πάντα
Η μεγάλη πρόκληση που έχετε να αντιμετωπίσετε με ένα τέτοιο παιδί, είναι αφενός να του μιλήσετε έτσι ώστε να καταλάβει την πραγματική αξία του χρήματος και πώς αυτό διατίθεται στο πλαίσιο της οικογένειάς σας, αλλά και ότι κάποιες φορές θα πρέπει να αποδέχεται την απόρριψη. Δοκιμάστε τα εξής:
Προσέξτε πώς σας ζητά κάτι το παιδί: Έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος που το παιδί ζητά κάτι. Αν ζητά κάτι ευγενικά, επαινέστε το γι’αυτό. Έτσι, θα του δείξετε ότι οι καλοί τρόποι είναι πάντα σημαντικοί, ακόμα κι αν η δική σας απάντηση δεν είναι θετική. Αντίθετα, αν ζητά κάτι απαιτητικά ή με απειλές, εξηγήστε του πως υπάρχουν καλύτεροι τρόποι που μπορεί να χρησιμοποιεί, αν θέλει να γίνει αποδεκτό το αίτημά του.
Ακούστε το: Δώστε στο παιδί σας να καταλάβει πως αυτό που θέλει έχει σημασία για εσάς. Πείτε του τη γνώμη σας γι’αυτό, π.χ. «Καταλαβαίνω γιατί σου αρέσει τόσο, και εμένα θα μου άρεσε!». Δείχνοντάς του το ενδιαφέρον σας, αυξάνετε κατά πολύ τις πιθανότητες να αποδεχτεί την ενδεχόμενη αρνητική σας απάντηση χωρίς περαιτέρω γκρίνιες.
Σκεφτείτε το: Τι είναι αυτό που ζητά το παιδί. Είναι κάτι εντελώς αδύνατο να του προσφέρετε; (π.χ. ένα αεροπλάνο). Είναι κάτι που δικαιούται να ονειρεύεται; (π.χ. ένα ταξίδι στη Disneyland). Είναι κάτι που ήδη έχει, αλλά θέλει κι άλλο; (π.χ. ένα αυτοκινητάκι). Είναι κάτι που χρειάζεται; (π.χ. καινούργιους μαρκαδόρους). Στη συνέχεια αναρωτηθείτε αν το αίτημά του είναι διαπραγματεύσιμο. Ένα αεροπλάνο είναι μάλλον αδύνατο να του πάρετε, όμως ένα ταξίδι στη Disneyland θα μπορούσε κάποτε να πραγματοποιηθεί, αν η οικογένεια το θέσει ως στόχο στον ετήσιο προϋπολογισμό. Ένα ακόμα αυτοκινητάκι δεν είναι κάτι που χρειάζεται, ωστόσο αν το θέλει τόσο θα μπορούσε να αρχίσει να μαζεύει χρήματα στον κουμπαρά του και με αυτά ίσως μια μέρα το αποκτήσει. Όσο για τα πράγματα που χρειάζεται, αυτά είστε εσείς υπεύθυνοι να του τα προσφέρετε, όταν κρίνετε ότι είναι απαραίτητο.
Όταν πρέπει να πείτε όχι: Κανένας γονιός δεν θέλει γενικά να λέει «όχι» στα παιδιά του και να τα στεναχωρεί. Γι’αυτό καλό είναι πριν το πείτε, να εξηγήσετε στο παιδί τους λόγους σας. Τα παιδιά, κατά κανόνα, δεν είναι παράλογα και εφόσον τους δώσετε μία λογική εξήγηση, το πιθανότερο είναι ότι θα σταματήσουν να ζητούν. Για παράδειγμα «δεν έχω χρήματα αυτή τη στιγμή πάνω μου» ή «έχω πάρει χρήματα μόνο για τα ψώνια του σούπερ μάρκετ» ή «δεν προλαβαίνουμε τώρα να το κάνουμε –ίσως την επόμενη φορά». Φυσικά, θα υπάρξουν φορές που η απογοήτευση του παιδιού θα νικήσει τη λογική και θα ακολουθήσει γκρίνια.
Το «όχι» δεν σημαίνει «ίσως»: Για να αποτρέψετε μελλοντικές γκρίνιες, πρέπει από νωρίς να δώσετε στο παιδί να καταλάβει πως το «όχι» σας είναι οριστικό και ότι δεν θα καταφέρει να σας «τουμπάρει» με την συμπεριφορά του –όποια κι αν είναι αυτή. Η πρώτη φορά που θα το ξεκαθαρίσετε αυτό δεν θα είναι εύκολη. Τις επόμενες, όμως, το παιδί θα ξέρει ότι με το πείσμα δεν θα έχει καμία ελπίδα.
Προσφέρετε μία αντιπρόταση: Δεδομένου ότι σκοπός σας δεν είναι να είστε σκληροί με το παιδί και ότι μέσα στην οικογένεια όλοι πρέπει, όσο γίνεται, να εξυπηρετούν ο ένας τον άλλον, όταν ζητά κάτι που δεν γίνεται να αποκτήσει, εσείς προτείνετε κάτι άλλο που μπορεί. Για παράδειγμα «αυτό το παιχνίδι που μου ζητάς είναι πολύ ακριβό και δεν μπορώ να στο αγοράσω, όμως μπορούμε να καλέσουμε τους φίλους σου στο σπίτι και να παίξετε όλοι μαζί με τα παιχνίδια που ήδη έχεις. Δεν θα ήταν τέλειο αυτό;».
Εξηγήστε: Αν το παιδί σας είναι σε ηλικία που καταλαβαίνει την έννοια «έσοδα και έξοδα», τότε ίσως έχει έρθει η ώρα να του εξηγήσετε με απλά λόγια ακριβώς αυτό: Η κάθε οικογένεια έχει τα δικά της χρήματα και βάσει αυτών βάζει προτεραιότητες ως προς το τι θα αγοράσει και πότε. Πείτε, για παράδειγμα, στο παιδί ότι με τα χρήματα που έχετε κάθε μήνα, πρέπει πρώτα να πληρώσετε τις υποχρεώσεις σας και όλα τα σημαντικά έξοδα και στη συνέχεια, αν περισσέψουν χρήματα, να καλύψετε με σειρά προτεραιότητας τις ανάγκες του καθενός. Και όταν γίνει αυτό, είναι πολύ δύσκολο να περισσέψουν χρήματα για αγορές που δεν χρειάζονται πραγματικά.
Επιπλέον, βοηθήστε το παιδί να καταλάβει πως υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή (που είτε απαιτούν χρήματα είτε όχι), από τα υλικά αγαθά. Πείτε του, για παράδειγμα, ότι ο μπαμπάς και εσείς κρίνατε ότι είναι πιο σημαντικό για την οικογένειά σας να μαζέψετε χρήματα για να πάτε όλοι μαζί το καλοκαίρι διακοπές, ή για να τα δώσετε σε κάποιο φιλανθρωπικό σωματείο. Θυμίστε του ότι οι πιο αξιομνημόνευτες στιγμές της ζωής του δεν περιλάμβαναν ένα νέο παιχνίδι, αλλά κάτι διασκεδαστικό που έκανε με τους φίλους του ή μία μεγάλη του επιτυχία στο ποδόσφαιρο.
Επαινέστε το: Την επόμενη φορά που το παιδί σας θα ζητήσει κάτι και θα αποδεχθεί χωρίς παράπονα την άρνησή σας, μην ξεχάσετε να το επαινέσετε γι’αυτό. Πείτε του πόσο περήφανη είστε που πλέον καταλαβαίνει ότι δεν του αρνείστε κάτι για να το στενοχωρήσετε, αλλά επειδή πραγματικά δυσκολεύεστε. Και, κυρίως, πείτε του «μπράβο» που καταφέρνει να διαχειρίζεται τόσο καλά το δικαιολογημένο παράπονό του.
