Απλή υπερκινητικότητα ή αδυναμία συγκέντρωσης;
Το παιδί που πιθανώς πάσχει από διάσπαση προσοχής, δεν είναι απλά υπερκινητικό. Χαρακτηρίζεται μεν από έντονη ενεργητικότητα, που πιθανώς φαίνεται άσκοπη, κινείται συνέχεια, σκαρφαλώνει παντού, αλλά και μεταπηδά από τη μία δραστηριότητα στην άλλη, είναι ανυπόμονο, απαιτητικό και δυσκολεύεται να δεχθεί κανόνες. Μάλιστα, δεν είναι απίθανο να παρουσιάζει και αδυναμία συντονισμού κινήσεων, π.χ. να μη μπορεί να κάνει κουτσό.
Παρορμητικότητα σε… επικίνδυνο βαθμό
Η παρορμητικότητα αυτού του παιδιού είναι τόση που κατά κανόνα δεν έχει συναίσθηση του κινδύνου, ενώ φαίνεται ιδιαίτερα επιρρεπές σε ατυχήματα. Επιπλέον, δεν δίνει καμία σημασία στις προειδοποιήσεις ότι αυτό που κάνει είναι επικίνδυνο, ενώ πολύ εύκολα μπορεί να αναπτύξει «φιλία» με αγνώστους, με τους οποίους άλλα παιδιά είναι πιο επιφυλακτικά.
Aπλός τσακωμός ή μόνιμη δυσαρέσκεια;
Παρατηρήστε πώς παίζει το παιδί σας με άλλα παιδιά. Είναι φυσιολογικό για ένα μικρό παιδί πού και πού να διαφωνεί ή και να συγκρούεται με τα άλλα παιδιά, όμως θα πρέπει να σας θορυβήσει αν η κατάσταση αυτή είναι μόνιμη και μάλιστα η επιθετικότητα του παιδιού είναι τόση που αναγκάζεστε να το απομακρύνετε από το παιχνίδι. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό, εξηγεί η ειδική παιδαγωγός κ. Μαράνια Γκιόκα, δεν είναι επειδή η έλλειψη προσοχής οδηγεί σε επιθετικότητα, αλλά επειδή το παιδί δεν εισπράττει πραγματική ευχαρίστηση από το παιχνίδι, με αποτέλεσμα να βαριέται ή και να θυμώνει πιο εύκολα.
Aπροσεξία ή ανικανότητα συγκέντρωσης;
Σημαντικό χαρακτηριστικό της διάσπασης προσοχής είναι να αδυνατεί το παιδί να συγκεντρωθεί σε μία δραστηριότητα, κατάλληλη για την ηλικία του, για περισσότερα από ένα με δύο λεπτά. Το παιδί που αντιμετωπίζει τη διαταραχή αυτή, συνήθως χάνει γρήγορα το ενδιαφέρον του, ακόμα κι αν πρόκειται για παιχνίδι. Δεν εστιάζει σε λεπτομέρειες, δεν παρακολουθεί πάντα αυτά που λέτε και παρουσιάζει αδυναμία συζήτησης, ενώ πολύ εύκολα ξεχνάει ή χάνει τα πράγματά του. Ακόμα πιο βασικό δε από τον χρόνο που θα του πάρει, λέει ο εργοθεραπευτής κ. Κυριάκος Καραμπατζιάκης, είναι να παρατηρήσετε αν το παιδί είναι σε θέση να φέρει εις πέρας αυτό που αναμένεται να κάνει.
Αδιαφορία στα παιχνίδια, αλλά όχι στην τηλεόραση
Μην εφησυχάσετε, πάντως, αν το παιδί δείχνει να βαριέται τη ζωγραφική, τις κατασκευές και τα Puzzle, αλλά όχι την τηλεόραση. Τα παιδιά με διάσπαση προσοχής μπορούν να συγκεντρωθούν σε μία οθόνη με κινούμενες εικόνες χωρίς πρόβλημα. Μπορούν ακόμα να αφοσιωθούν σε μια δραστηριότητα «υψηλού κινήτρου» για τα ίδια, σε κάτι δηλαδή που τα ενδιαφέρει, όπως π.χ. ένα μουσικό όργανο που αγαπούν. «Αυτά είναι τα δυνατά σημεία του παιδιού, και σε αυτά θα βασιστεί ο ειδικός για να βοηθήσει το παιδί να ξεπεράσει το πρόβλημα», εξηγεί η κ. Γκιόκα.
Ζωηρό στο σπίτι, ήσυχο στο σχολείο;
Ένα παιδί που παρουσιάζει διάσπαση προσοχής είναι εξίσου υπερκινητικό και παρορμητικό τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. Θα πρέπει, λοιπόν, να μιλήσετε με τους δασκάλους του για τη συμπεριφορά του εκεί, γιατί αν στο σχολικό περιβάλλον λειτουργεί φυσιολογικά, αλλά στο σπίτι μεταμορφώνεται σε «ζιζάνιο», το πιθανότερο είναι το πρόβλημα εστιάζεται στην οικογένεια και όχι σε κάποια πιθανή διαταραχή. Το ίδιο συμβαίνει κι αν ισχύει το αντίθετο.
Η ηλικία του παιδιού
Πριν βιαστείτε να προβείτε σε συμπεράσματα για την συμπεριφορά του παιδιού σας είναι σημαντικό να λάβετε υπ’όψιν την ηλικία του. Όπως χαρακτηριστικά λέει η κ. Γκίκα «ενώ οι πρώτες εκδηλώσεις της διαταραχής εμφανίζονται συνήθως μεταξύ 3 και 5 χρόνων, είναι προφανές, ότι διαφορετικό επίπεδο συγκέντρωσης απαιτείται από ένα παιδάκι 3 και διαφορετικό από ένα παιδάκι 7 χρόνων.»
Ο ρόλος του παιδιάτρου
Επιπλέον, τις πρώτες παρατηρήσεις για ενδεχόμενη διαταραχή θα πρέπει να τις κάνει ο οικογενειακός σας παιδίατρος, ο οποίος γνωρίζει καλά το παιδί και το περιβάλλον στο οποίο αυτό μεγαλώνει. Ο κ. Καραμπατζιάκης επισημαίνει ότι ορισμένες αλλαγές στο περιβάλλον του, π.χ. στην διατροφή του (με λιγότερη κατανάλωση ζάχαρης) ή στο χρόνο τηλεθέασης, μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά ένα υπερκινητικό παιδί, αλλά και τον γονιό να καταλάβει πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα.
Μάλιστα, ένας παιδίατρος είναι σε θέση να παρατηρήσει κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα ήδη από τον πρώτο χρόνο του παιδιού.
H σωστή αντιμετώπιση
Δεδομένου ότι η ΔΕΠΥ είναι μία σύνοδος πάθηση, προκαλώντας συχνά περισσότερες δυσκολίες στο παιδί -κυρίως μαθησιακές, αλλά και διαταραχές λόγου, άγχος κ.λ.π.- είναι σημαντικό να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Τη μέθοδο θα την αποφασίσει ο ειδικός, εξατομικευμένα, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Αν, λοιπόν, ο παιδίατρός σας το κρίνει απαραίτητο θα συστήσει να απευθυνθείτε σε κάποιον αναπτυξιολόγο, παιδοψυχιάτρο ή παιδονευρολόγο.
*Ευχαριστούμε για την συνεργασία την παιδονευρολόγο κ. Άρτεμις Γκίκα, τον εργοθεραπευτή κ. Κυριάκο Καραμπατζιάκη και την ειδική παιδαγωγό κ. Μαράνια Γκιόκα.
