Τι φταίει και το παιδί είναι μόνο
Υπάρχουν παιδιά, στα οποία αρέσει το να είναι μόνα τους και είναι μια χαρά χαρούμενα με το να περνούν τα διαλείμματα του σχολείου διαβάζοντας ένα βιβλίο ή ακούγοντας μουσική. Υπάρχουν, όμως, και παιδιά που, ακόμα κι αν ντρέπονται να το παραδεχτούν, μένουν μόνα τους έπειτα από αλλεπάλληλες απορρίψεις από τα υπόλοιπα. Θα αναγνωρίσετε τα παιδιά αυτά από το θλιμμένο ή και εχθρικό τους ύφος. Θα καταλάβετε αν πρόκειται για το δικό σας παιδί από το αν επιστρέφει από το σχολείο χαρούμενο ή μελαγχολικό. Θα έχετε έτσι κι αλλιώς μια εικόνα σχετικά με την κοινωνικότητα του παιδιού σας ήδη από το Προνήπιο ή το Νήπιο.
Πολλά πράγματα μπορεί να ευθύνονται για τη μοναχικότητα ενός παιδιού, η οποία μπορεί να ξεκινά ήδη από τα 4-5 χρόνια. Όταν, για παράδειγμα, κάποιο παιδί προτείνει «ας παίξουμε μήλα!» και όλα τα υπόλοιπα θέλουν να συμμετέχουν, ενώ ένα άλλο προτείνει να παίξουν κρυφτό και κανένα δεν δείχνει ενδιαφέρον. Από μία τόσο απλή αφορμή μπορεί να αρχίσει μια τάση αποφυγής του παιδιού αυτού από τα υπόλοιπα, την οποία ίσως να ακολουθήσει το «σούσουρο» του στιλ «να μην παίζουμε ποτέ με τη Μαρία» -κάτι που όλα τα παιδιά σιγά-σιγά θα εφαρμόσουν.
Αργότερα, στα χρόνια του Δημοτικού τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα για το μοναχικό παιδί, γιατί τότε είναι που τα παιδιά σχηματίζουν «κλίκες», οι οποίες σταδιακά γίνονται πολύ αυστηρές ως προς τα νέα μέλη. Ένα παιδί ντροπαλό, συνεσταλμένο, διαφορετικό με κάθε πιθανό τρόπο και όχι ιδιαίτερα δημοφιλές, εύκολα θα μείνει απ’έξω. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά συχνά είναι πολύ σκληρά απέναντι σε οτιδήποτε διαφορετικό. Στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, μάλιστα, τα μοναχικά παιδιά είναι συνήθως και αυτά που πέφτουν θύματα bullying.
Δεδομένου ότι τα περισσότερα παιδιά θέλουν να ανήκουν κάπου και να μη νιώθουν περιθωριοποιημένα, είναι στο χέρι των γονιών και των δασκάλων να τα προσεγγίσουν και να δώσουν σωστές κατευθύνσεις ως προς το τι μπορεί να κάνουν λάθος και -όχι δεν γίνονται δημοφιλή, γιατί δεν είναι αυτό το ζητούμενο- δεν χτίζουν φιλίες.
Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο γονιός αν συνειδητοποιήσει ότι το παιδί του είναι μόνο (ή ακόμα και όταν κάποιο άλλο παιδί είναι μόνο) είναι να μάθει τι το εμποδίζει από το να κάνει φίλους. Αν μία ευθεία συζήτηση με το ίδιο το παιδί δεν βοηθήσει, το επόμενο βήμα είναι να αναζητήσει λόγους όπως:
-Είναι ντροπαλό ή αγχωμένο όταν βρίσκεται με άλλα παιδιά;
-Είναι θύμα bullying;
-Δείχνει να είναι ταραγμένο ή λυπημένο μετά το σχολείο;
-Δυσκολεύεται να «ταιριάξει» με τα υπόλοιπα;
Αν πρόκειται για ένα παιδί ντροπαλό και συνεσταλμένο, υπάρχουν τρόποι να το βοηθήσετε να «βγει από το καβούκι του» χωρίς να το πιέσετε, καθώς η πίεση είναι το χειρότερο που μπορείτε να κάνετε σε μία τέτοια περίπτωση. Προτείνετε, λοιπόν, στο παιδί να συμμετέχει σε κάποια ομαδική δραστηριότητα ή εκδήλωση του σχολείου, π.χ. σε κάποια αθλητική ή καλλιτεχνική ομάδα. Αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα στο σχολείο, βρείτε μία εξωσχολικά. Σε ένα διαφορετικό περιβάλλον όπου το παιδί θα μπορεί να συμβάλει ενεργά σε μία ομάδα, έχει περισσότερες πιθανότητες να «ανθίσει» και να ανοιχτεί και αυτό θα του δώσει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να το μεταφέρει και στο σχολικό περιβάλλον.
Μην κρατάτε ένα «κλειστό» παιδί συνέχεια στο σπίτι, αλλά δώστε του την δυνατότητα να γνωρίσει νέους δυνητικούς φίλους, σε ένα πλαίσιο, όμως, στο οποίο δεν θα αισθάνεται άβολα. Μπορείτε, για παράδειγμα, να καλέσετε κάποιους συμμαθητές ή εξωσχολικά παιδιά στο σπίτι σας, για να παίξουν (εκεί, μάλιστα, θα παρατηρήσετε καλύτερα πώς αλληλεπιδρά μαζί τους).
Προγραμματίστε οικογενειακές εξορμήσεις σε μέρη όπου συχνάζουν άλλα παιδιά, για να δώσετε στο παιδί σας την ευκαιρία να συναναστραφεί μαζί τους, νιώθοντας την ασφάλεια της δικής σας παρουσίας. Μια εκδρομή στο Ζωολογικό Πάρκο ή σε χώρους με αθλητικές-ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι ό,τι πρέπει! Τέλος, μπορείτε να προετοιμάσετε λεκτικά το παιδί για το πώς να φερθεί όταν θα βρεθεί σε κάποια κοινωνική εκδήλωση, π.χ. σε ένα παιδικό πάρτυ, με το να είναι ευγενικό και ανοιχτό σε προτάσεις για παιχνίδι.
Όσο περισσότερες ευκαιρίες δώσετε στο παιδί σας να παίξει με άλλα, από μικρή μάλιστα ηλικία, τόσο πιο «έμπειρο» θα γίνει στις κοινωνικές του συναναστροφές αργότερα, ακόμα κι αν πρόκειται για ένα φύσει ντροπαλό παιδί. Οι συναντήσεις με άλλους γονείς για παιχνίδι μεταξύ των παιδιών ήδη από τον παιδικό σταθμό, για παράδειγμα, έχουν διπλό όφελος γιατί αφενός εξελίσσουν την επικοινωνιακή του ικανότητα, αφετέρου μετατρέπουν εσάς σε πρότυπο και παράδειγμα κοινωνικότητας.
Ακόμα, όμως, κι αν δεν πρόκειται για το δικό σας παιδί, αλλά για ένα άλλο που πέφτει στην αντίληψή σας ότι είναι απομονωμένο από τα υπόλοιπα, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε. Καταρχάς, συζητήστε με το παιδί σας και μάθετε γιατί αυτό το παιδί είναι μόνο. Στη συνέχεια προσπαθήστε να εμφυσήσετε στο παιδί σας την αξία της ενσυναίσθησης, το να μπορεί δηλαδή να μπαίνει στην θέση του άλλου, να συμπάσχει και να τον βοηθά. Ο κόσμος μας θα ήταν πολύ καλύτερος αν όλοι οι γονείς μεγαλώναμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη (μάθετε περισσότερα εδώ). Μιλήστε στο παιδί σας για την αξία της φιλίας και όχι της «δημοφιλίας» και εξηγήστε του ότι δεν χρειάζεται να είμαστε ίδιοι με κάποιον για να είναι φίλος μας.
Έτσι, συμφωνήστε με το παιδί σας ότι στην επόμενη συνάντηση για παιχνίδι που θα διοργανώσετε στο σπίτι σας ή στα επόμενα γενέθλια θα καλέσετε και τον μοναχικό συμμαθητή του. Και βεβαιωθείτε ότι θα κάνετε ό,τι μπορείτε για να νιώσει το παιδί αυτό άνετα και να περάσει καλά. Γνωρίστε τους γονείς του μοναχικού παιδιού και συζητήστε μαζί τους, αλλά μιλήστε και με τους υπόλοιπους γονείς του σχολείου για να δημιουργήσετε από κοινού μία πρόταση ώστε να ενταχθεί αυτό το παιδί στην ομάδα. Εν ανάγκη, σε συνεργασία με το σχολείο, ζητήστε τη βοήθεια του σχολικού ψυχολόγου προκειμένου να βοηθηθεί αυτό το παιδί.
Τέλος, σημαντικό είναι να λάβει κανείς υπ’όψιν του ότι η μοναχικότητα ενός παιδιού μπορεί να είναι χαρακτηριστικό της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, μια από τις πιο συχνές νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας. Αν, λοιπόν, καμία από τις παραπάνω προσπάθειες ένταξης και συμμετοχής του μοναχικού παιδιού σε μια φιλία ή παρέα δεν καρποφορήσει, πιθανώς να απαιτείται η βοήθεια ειδικού.
