«Όταν ο μεγάλος μου γιος ήταν 18 μηνών, σταμάτησε να τρώει οτιδήποτε κι αν του έβαζα στο πιάτο. Γκρίνιαζε ασταμάτητα την ώρα του φαγητού και έδειχνε μόνο το ντουλάπι όπου φυλάγαμε τα κράκερς και τα τσιπς. Αρνούνταν κάθε φρούτο και λαχανικό. Δεν έτρωγε κρέας και με το ζόρι του έδινα λίγο αυγό και λίγο γάλα. Απελπισμένη έκρυβα λαχανικά σε ομελέτες ή έβαζα λίγα φρέσκα φρούτα στο γιαούρτι του και τον κυνηγούσα σε όλο το σπίτι μέχρι να τον κάνω να φάει έστω 3 μπουκιές. Στο δε μεσημεριανό, ένιωθα ότι ταΐζω γάιδαρο που σε κάθε μπουκιά κουνά αρνητικά το κεφάλι του και ρίχνει κλωτσιές.
Παραπονιόμουν για το πρόβλημα αυτό με το φαγητό σε μία φίλη που έχει μια κόρη 6 ετών, η οποία μου είπε «σε καταλαβαίνω απόλυτα! Χθες βράδυ η μικρή μου είπε ότι θέλει να φάει μακαρόνια με κιμά, οπότε έκατσα κι έφτιαξα μακαρόνια με κιμά, τα οποία ούτε που άγγιξε! Μετά μου είπε ότι θέλει πίτσα, οπότε έφτιαξα πίτσα, και πάλι δεν την άγγιξε. Μετά μου είπε ότι θέλει ένα αυγό και της έφτιαξα αυγό και δεν έφαγε ούτε μπουκιά. Το πιστεύεις;;;»
Εκείνη τη στιγμή είδα το δικό μου μέλλον με τον γιο μου. Έκατσε κι έφτιαξε τρία φαγητά;; Ακόμα κι εγώ, που κάνω ακροβατικά για να φάει ο μικρός, καταλαβαίνω ότι η κόρη της κάνει κόλπα! Ήδη μισούσα την ώρα του φαγητού, που έπρεπε να παρακαλάω, να διαπραγματεύομαι και να θυμώνω με το τότε 2 ετών παιδί μου για να φάει έστω μία μπουκιά ακόμα, και μετά να το επιβραβεύω με γλυκό. Ήδη κόντευα να τρελαθώ. Δεν ήθελα να περάσω τα ίδια όταν ο δικός μου γιος θα γινόταν 6 ή 10 ετών ή -ακόμα χειρότερα- έφηβος.
Το βιβλίο που μου άλλαξε τη ζωή
Εντελώς τυχαία βρέθηκε στα χέρια μου το βιβλίο της Ellyn Satter "Child of Mine: Feeding With Love and Good Sense" (Παιδί μου: Ταΐζοντας με Αγάπη και Λογική), του 2000, το οποίο κυριολεκτικά μου άλλαξε τη ζωή. Η Satter, επαγγελματίας διατροφολόγος και οικογενειακή σύμβουλος, προωθεί την έννοια της «κατανομής των αρμοδιοτήτων» την ώρα του φαγητού: Ο γονιός αποφασίζει πότε θα φάει το παιδί, τι θα φάει και πού θα του το σερβίρει, ενώ το παιδί αποφασίζει αν και πόσο θα φάει. Υπάρχει πάντα στο τραπέζι κάτι που ξέρετε ότι το παιδί θα φάει, όπως ρύζι ή φρούτα ή ψωμί, έτσι ώστε όλα τα νέα, «πειραματικά» τρόφιμα να μπορούν να συνδυαστούν με οικεία τρόφιμα. Δεν υπάρχει πίεση στο παιδί για να δοκιμάσει κάτι με το ζόρι ούτε επιμονή για να φάει συγκεκριμένο αριθμό μπουκιών. Το γλυκό δεν είναι συνυφασμένο με το αν θα φάει το παιδί και πόσο. Η Satter επιμένει οι γονείς να τρώνε μαζί με τα παιδιά, ώστε τα παιδιά να βλέπουν τους γονείς να απολαμβάνουν μία σειρά υγιεινών φαγητών.
Οι παραπάνω οδηγίες αποδείχτηκαν θαυματουργές στην δική μας περίπτωση –εξαφανίστηκαν οι γκρίνιες και οι αντιδράσεις την ώρα του φαγητού. Μαγειρεύω κάτι, το βάζω μπροστά στον γιο μου (Η Satter συνιστά στους γονείς να αφήνουν τα παιδιά να σερβίρονται μόνα τους από την κατσαρόλα ή το ταψί, αλλά εμείς δεν το κάνουμε αυτό), και τον αφήνω να φάει ό,τι θέλει χωρίς να λέω τίποτα. Μπορεί να ζητήσει δεύτερη μερίδα από οποιοδήποτε φαγητό (αν έχει περισσέψει). Δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές αν δεν του αρέσει τίποτα από ό,τι υπάρχει στο τραπέζι και... τρία χρόνια τώρα, έχει μάθει να μην ζητά τίποτε άλλο.
Ο γιος μου είναι 5 ετών τώρα και συνεχίζει να προτιμά το ψωμί από τα φρούτα και τα λαχανικά, αλλά επειδή σταματήσαμε να τον πιέζουμε και να του κάνουμε παζάρια, έχει δοκιμάσει περισσότερα πράσινα τρόφιμα από μόνος του από όσα θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ. (Αυτό μου δίνει κι εμένα κίνητρο, ώστε να φτιάχνω τα πράσινα τρόφιμα όσο πιο νόστιμα γίνεται και έτσι έχω αρχίσει κι εγώ να τα τρώω περισσότερα). Του αρέσουν πλέον πράγματα που δεν μπορούσα καν να φανταστώ, όπως το φακόρυζο, η κολοκυθόσουπα, τα φασολάκια και το ψητό μπρόκολο.
Από την άλλη, δεν του αρέσουν φαγητά που θα περίμενα να του αρέσουν, όπως τα λαζάνια (πώς είναι δυνατόν;). Και ναι, μερικές φορές για μεσημεριανό φτιάχνω κάτι ειδικά γι'αυτόν, όπως κοτομπουκιές ή πίτσα, γιατί είναι τα αγαπημένα του. Άλλες φορές φτιάχνω κινέζικο (το δικό μου αγαπημένο), γιατί η Satter υπογραμμίζει ότι είναι καλό για τα παιδιά να ξέρουν ότι όλοι, τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά, δικαιούνται να τρώνε το αγαπημένο τους φαγητό μία στο τόσο.
Το γλυκό δεν σχετίζεται πια με το πόσο θα φάει. Σπάνια τρώμε γλυκά, έτσι κι αλλιώς. Κι αν φάμε, ακολουθώ τη συμβουλή της Satter, προσφέροντάς του γλυκό μετά το φαγητό (οπότε είναι χορτασμένος και μπορεί να μην φάει όλο το γλυκό).
Οι 5 μαγικές λέξεις; Δεν χρειάζεται να το φας
Με το νέο σύστημα που αποφάσισα να εφαρμόσω για την ώρα του φαγητού συνεχίζουν να υπάρχουν εκφράσεις αηδίας όταν βλέπει ένα φαγητό που δεν του αρέσει ή δηλώσεις του τύπου «δεν θα φάω τίποτα» ή «νόμιζα ότι θα φτιάξεις κάτι ωραίο» (που με κάνουν να θέλω να γυρίσω το τραπέζι ανάποδα). Απλά πλέον η απάντησή μου είναι: Δεν χρειάζεται να το φας.
Το μεγαλύτερο καλό μου που έκανε η μέθοδος αυτή, ωστόσο, είναι ότι μου επέτρεψε να σταματήσω να κυνηγάω το παιδί μου για να φάει. Για την ακρίβεια, να σταματήσω να ελέγχω τι τρώει. Γιατί τα φαγητά που φτιάχνω είναι γενικά υγιεινά, έχουν ποικιλία (σε εμένα και τον άντρα μου αρέσουν) και μπορώ επιτέλους να απολαύσω κι εγώ το φαγητό μου, χωρίς να σκέφτομαι τι θα φάει και τι δεν θα φάει ο γιος μου.
Επίσης, σταμάτησα να μαγειρεύω μόνο συγκεκριμένα φαγητά (τα μόνα που έτρωγε) και πλέον μαγειρεύω ό,τι θέλουμε να φάμε ο άντρας μου κι εγώ, κι αν ο γιος μου δεν θέλει να φάει, υπάρχει πάντα στο τραπέζι ψωμί και τυρί.
Σίγουρα δεν λύσαμε οριστικά το πρόβλημά μας, ούτε είναι εύκολο να τρώμε όλοι μαζί κάθε μέρα, αλλά έχουμε σταματήσει να χρησιμοποιούμε το φαγητό ως επιβράβευση ή ως τιμωρία και δεν πιέζουμε πια τον μικρό να τρώει κάτι που -λέει ότι- δεν του αρέσει. Απλά «δεν χρειάζεται να το φάει», ήρεμα και ωραία. Το εφάρμοσα και στον δεύτερο γιο μου που είναι τώρα 1,5 έτους με απόλυτη επιτυχία και το συνιστώ ανεπιφύλακτα!»
