Συνηθισμένες ζωγραφιές των παιδιών και πώς μεταφράζονται
Ο παιδίατρος Martin T. Stein, κάθε φορά που επισκέπτεται υγιή παιδιά άνω των 4-5 ετών τους ζητά να κάνουν μια ζωγραφιά της οικογένειάς τους να κάνει κάτι, προκειμένου να βγάλει από αυτήν συμπεράσματα που, απλά εξετάζοντας το παιδί, δεν θα προέκυπταν. Ο ίδιος συμβουλεύει τους γονείς που προτίθενται να κάνουν το ίδιο, ωστόσο, να μην υπερ-αναλύουν αυτά που βλέπουν στις ζωγραφιές των παιδιών, παρά να τις χρησιμοποιούν ως αφορμές για να ανοίξουν μαζί τους ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Ενδεικτικά, δίνει τα εξής παραδείγματα:
Ένα μάτσο μπαλόνια
Η 11χρονη Άλις, η οποία δεν γνώρισε ποτέ τον μπαμπά της, συνηθίζει να ζωγραφίζει τον εαυτό της με την μαμά της, να κάνουν πράγματα μαζί. Ο Stein λέει πως η μικρή είναι ιδιαίτερα προσκολλημένη στη μητέρα της, σε σημείο που δυσκολεύεται να κάνει φίλους η ίδια. Ο ίδιος συμβούλευσε τη μητέρα της να δώσει χώρο στην μικρή και να την παροτρύνει να ανεξαρτητοποιηθεί, χωρίς φυσικά να σπάσει τον ισχυρό δεσμό τους.
Άνθρωποι που μοιάζουν με ξυλάκια
Τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρησιμοποιούν απλά σχέδια που μοιάζουν με ξυλάκια για να απεικονίσουν ανθρώπους, ωστόσο μπορεί κανείς να βγάλει κάποια συμπεράσματα από τις εκφράσεις των σχεδίων, καθώς και από το πού βρίσκεται τοποθετημένος ο κάθε άνθρωπος και τι κάνει. Η συγκεκριμένη ζωγραφιά προέρχεται από ένα 5χρονο κορίτσι. Έχει ζωγραφίσει τη μητέρα της στα αριστερά, έπειτα τον σκύλο της οικογένειας, τον πατέρα της, τον εαυτό της και τον 8χρονο αδελφό της. Παρατηρήστε ότι η μικρή έχει κάνει τον εαυτό της πιο μεγάλο από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας –αυτό συνήθως μεταφράζεται ως ισχυρή αυτοπεποίθηση! Επίσης, το γεγονός ότι τοποθέτησε τον εαυτό της ανάμεσα στον πατέρα της και τον αδερφό της δείχνει ότι έχει ήδη αναπτύξει την αίσθηση της σεξουαλικής της ταυτότητας (όπως είναι φυσιολογικό για την ηλικία της) και ασυνείδητα θέλει να βρίσκεται σωματικά και συναισθηματικά πιο κοντά στον πατέρα της (αντίστροφα τα αγόρια ηλικίας 4-6 ετών θέλουν να βρίσκονται πιο κοντά στην μητέρα τους).
Πολλές λεπτομέρειες
Το 7χρονο κορίτσι που σχεδίασε αυτή την ζωγραφιά είναι τρίδυμο και γεννήθηκε πρόωρα. Όταν ερωτήθηκε τι κάνουν οι άνθρωποι στην φωτογραφία, είπε ότι αριστερά είναι αδερφός της (ο οποίος παρουσιάζει αυτιστικά χαρακτηριστικά) και βάζει πλυντήριο, μετά είναι η μαμά της που δουλεύει στον υπολογιστή, στη μέση η ίδια απλώνει ρούχα, μετά ο μπαμπάς της που πλένει το αυτοκίνητο και τέλος η αδερφή της που πλένει τα ποτήρια. Το γεγονός ότι έχει ζωγραφίσει με πάρα πολλές λεπτομέρειες κυρίως τους γονείς της δείχνει ότι η μικρή έχει ωριμάσει ιδιαίτερα σε θέματα οπτικών και κινητικών δεξιοτήτων. Αναγνωρίζει τις διαφορές των δύο φύλων, κρίνοντας από τα ρούχα τους, ενώ η ζωγραφιά παρουσιάζει μία πολύ δεμένη οικογένεια που απολαμβάνει να μοιράζεται τις δουλειές του σπιτιού.
Μία τρύπα στο έδαφος
Η ζωγραφιά αυτή προέρχεται από 7χρονο κορίτσι, το οποίο πρόσφατα βρέθηκε με τους γονείς της και τον μικρότερο αδελφό της στην κηδεία του παππού της. Αυτή η ζωγραφιά έχει διάφορα αξιοθαύμαστα σημεία: Τα μικρά παιδιά διαχωρίζονται ξεκάθαρα από τους μεγάλους, τα πρόσωπά τους είναι λυπημένα, έχει σχεδιάσει τον εαυτό της και τον πατέρα της στο προφίλ, το οποίο δείχνει ότι πιθανότατα είναι πολύ δεμένοι μεταξύ τους. Επίσης, είναι ενθαρρυντικό το ότι έχει σχεδιάσει όλη την οικογένεια ενωμένη, ειδικά μπροστά σε μία τόσο δυσάρεστη στιγμή.
Ποδοσφαιρικός αγώνας
Ένα 9χρονο αγόρι σχεδίασε την οικογένειά του να απολαμβάνει ένα άθλημα. Η μαμά είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος πρόσωπο της φωτογραφίας, κάτι που δείχνει πως στο μυαλό του παιδιού εκείνη είναι η αρχηγός της «ομάδας».
Ζωγραφιά-κάτοψη
Ένα 7χρονο αγόρι ζωγράφισε την οικογένειά του να παίζει επιτραπέζιο. Αξιοσημείωτο είναι ότι η οπτική του ήταν «από πάνω», κάτι που σημαίνει ότι το παιδί έχει πολύ ανεπτυγμένη οπτική-χωρική δεξιότητα. Τα παιδιά με αυτό το χαρακτηριστικό έχουν συνήθως καλλιτεχνική φύση και είναι ικανά στα παιχνίδια και στα παζλ. Η οικογένεια παίζει στο σπίτι, κάτι που δείχνει ότι τα μέλη της είναι δεμένα μεταξύ τους. Επίσης, το γεγονός ότι έχει βάλει τον εαυτό του στην κορυφή του τραπεζιού και την υπόλοιπη οικογένεια γύρω από αυτό δείχνει ότι νιώθει να είναι ο «ισχυρός» της οικογένειας.
Αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά στις ζωγραφιές των παιδιών
Όταν οι ζωγραφιές των παιδιών είναι βίαιες
Αν το παιδί ζωγραφίζει ανθρώπους να χτυπούν ο ένας τον άλλον ή κάποιο ζώο που έχει πεθάνει, οι ειδικοί λένε πως καλό είναι ο γονιός να ρωτά το παιδί γιατί έκανε μια τέτοια ζωγραφιά. Πιθανότατα δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας (μπορεί το παιδί απλά να επηρεάστηκε από κάποια παιδική ταινία), αλλά ίσως και να είναι ταραγμένο για κάποιον λόγο, οπότε καλό είναι να κουβεντιάσετε μαζί του.
Όταν το παιδί χρησιμοποιεί κυρίως μαύρο και κόκκινο χρώμα
Οι παιδοψυχολόγοι λένε ότι τα χρώματα αυτά έχουν συγκεκριμένο νόημα, τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Το μαύρο συχνά υποδεικνύει κατάθλιψη, αίσθημα απελπισίας ή περιορισμού. Το κόκκινο μπορεί να υποδεικνύει θυμό ή επιθετικότητα. Φυσικά, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας αν το παιδί χρησιμοποιεί τα χρώματα αυτά μόνο περιστασιακά.
Όταν το παιδί σχεδιάζει με ασυνήθιστο τρόπο την οικογένεια
Αν το παιδί ζωγραφίζει την οικογένειά του αλλά αφήνει έξω κάποιο μέλος της ή αν τοποθετεί τον εαυτό του μακριά από τους υπόλοιπους, αυτό μπορεί να υπονοεί κάποιο πρόβλημα στην οικογένεια. Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, οι ζωγραφιές των παιδιών πολύ συχνά προβάλλουν πότε κάτι δεν πάει καλά στο σπίτι.
Ζωγραφιές και συναισθήματα
Οι ειδικοί (*Koppitz -1968, 1984) λένε ότι ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία στις παιδικές ζωγραφιές μεταφράζονται ως συγκεκριμένα συναισθήματα. Για παράδειγμα:
Παρορμητικότητα – όταν η ζωγραφιά έχει:
Ανολοκλήρωτα μέρη
Έντονες ασυμμετρίες στα μέλη του σώματος των ανθρώπων
Μεγάλα σχήματα στα σώματα
Όχι λαιμός στα σώματα
Ανασφάλεια και ανεπάρκεια –όταν η ζωγραφιά έχει:
Λοξά σχέδια ανθρώπων
Πολύ μικρά κεφάλια
Κομμένα χέρια
Τερατώδεις μορφές ανθρώπων
Όχι χέρια ή πόδια
Άγχος –όταν η ζωγραφιά έχει:
Σκίαση στο πρόσωπο ή/και το σώμα
Πόδια πιεσμένα μεταξύ τους
Όχι μάτια
Σύννεφα, βροχή ή πουλιά που πετούν
Ντροπή ή δειλία – όταν η ζωγραφιά έχει:
Μικροσκοπική φιγούρα του ίδιου του παιδιού
Κοντά χέρια
Χέρια κολλημένα στο σώμα
Όχι μύτη ή στόμα
Θυμός – όταν η ζωγραφιά έχει:
Αλλήθωρα μάτια
Δόντια
Μακριά ή μεγάλα χέρια
Γυμνές φιγούρες ανθρώπων με εκτεθειμένα γεννητικά όργανα
