Η παιδοψυχολόγος Janet Lehman, ως μαμά και θεραπεύτρια εδώ και 30 χρόνια, έχει συγκεντρώσει τις μεγαλύτερες προκλήσεις, τις οποίες οι περισσότεροι γονείς ούτε που είχαν φανταστεί ότι θα αντιμετώπιζαν πριν αποκτήσουν παιδιά, και προτείνει αποτελεσματικούς τρόπους για να τις διαχειριστείτε.
Μεγαλώστε το παιδί που έχετε, όχι το παιδί που θα θέλατε να έχετε
Πολλές φορές οι γονείς προσπαθούν να μεγαλώσουν το παιδί τους βάσει ενός προτύπου που έχουν στο μυαλό τους για το πώς πιστεύουν πως θα έπρεπε να είναι, και όχι βάσει του ποιο είναι πραγματικά το παιδί τους. Μπορεί να είναι δύσκολο και εξαντλητικό να έχετε ένα παιδί ανυπάκουο, αντιδραστικό, υπερκινητικό. Ή μπορεί απλά το παιδί σας να είναι πολύ διαφορετικό από εσάς, άρα το να προσπαθείτε διαρκώς να δείτε τα πράγματα από την δική του οπτική γωνία αποτελεί έναν διαρκή αγώνα. Μπορεί μερικές φορές να σκέφτεστε «δεν ζήτησα εγώ κάτι τέτοιο! Αυτό είναι το να είσαι γονιός;».
Όπως λέει η Lehman, ως μαμά και θεραπεύτρια, όταν αποδέχεται κανείς ότι το παιδί του δεν είναι αυτό που νόμιζε ότι θα είναι, μπορεί να βιώσει αισθήματα θρήνου. Μπορεί να χρειαστεί να εγκαταλείψετε διάφορα όνειρα που είχατε για το μέλλον του παιδιού σας, όταν συνειδητοποιήσετε ότι το παιδί δεν παίρνει τον δρόμο που ελπίζατε ότι θα πάρει.
Καταλάβετε, όμως, ότι από τη στιγμή που θα αποδεχτείτε το παιδί σας γι΄αυτό που είναι, μπορεί να αναπτυχθεί μέσα σας μία διαφορετική αγάπη, γιατί θα μπορέσετε να δείτε καθαρά τον άνθρωπο που μεγαλώνετε. Η ειλικρινής αποδοχή είναι μία από τις πιο ισχυρές ενδείξεις αγάπης που ο γονιός μπορεί να προσφέρει στο παιδί. Είναι η βάση για πολλά πράγματα, μεταξύ των οποίων και της δυνατότητας να αναπτυχθούν και να μοιράζονται μεταξύ σας λογικές προσδοκίες για την συμπεριφορά του. Έτσι, δεν θα χρειάζεται να παλεύετε για να επιβάλλετε στο παιδί σας πράγματα στα οποία δεν μπορεί να ανταποκριθεί, ενώ θα υπάρχει χώρος για να καλλιεργηθούν νέες πτυχές της σχέσης σας. Επιπλέον, όταν αποδέχεστε το παιδί σας γι'αυτό που είναι, μπορεί και εκείνο να αγαπήσει και να αποδεχτεί τον εαυτό του.
Αφήστε το παιδί να βιώσει τον πόνο και την δυσαρέσκεια των φυσικών επιπτώσεων
Θυμάμαι πόσο άσχημα ένιωσα όταν ο γιος μου, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν νήπιο, άνοιξε μια πόρτα, σε ένα φιλικό σπίτι, κι έπεσε από κάτι σκάλες. Είχε απλά ξεφύγει από την προσοχή μου για μερικά δευτερόλεπτα! Η εμπειρία αυτή ήταν τραυματική όχι μόνο για τον γιο μου, αλλά και για εμένα ως μητέρα, γιατί συνειδητοποίησα ότι δεν μπορώ να τον προστατεύω διαρκώς από οτιδήποτε (ευτυχώς δεν είχε χτυπήσει πολύ). Και παρόλο που ήταν απλά ένα ατύχημα, εγώ είχα νιώσει κακή μητέρα. Τα αισθήματα αυτά είναι μεν φυσιολογικά, όμως είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να τα διαχειρίζεται. Σκοπός είναι να μαθαίνουμε από κάθε εμπειρία και να είμαστε λογικοί αναφορικά με το τι μπορούμε και δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Δεν είναι καλό να προσπαθείτε να προστατεύετε το παιδί σας από κάθε επίπτωση των πράξεών του. Δείτε το και έτσι: Πώς θα μάθει το παιδί από τα λάθη του, αν του αφαιρείτε το φυσικό αποτέλεσμα των λάθος επιλογών του; Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να μαθαίνουμε από τις δοκιμές και τα λάθη μας. Δοκιμάζουμε κάτι, αποτυγχάνουμε ή μπλέκουμε σε προβλήματα, όμως παρ'όλα αυτά το δοκιμάζουμε. Έχουμε κακή συμπεριφορά, κάποιος θυμώνει, έτσι σταματάμε. Αν υψώνετε έναν προστατευτικό φράχτη γύρω από το παιδί σας και προσπαθείτε να διορθώνετε τα πάντα για εκείνο, πώς θα μάθει να κάνει τα πράγματα διαφορετικά την επόμενη φορά; Είναι σημαντικό, λοιπόν, να επιτρέπουμε στο παιδί να προσπαθεί και να αγωνίζεται. Η αλλαγή έρχεται μέσα από προσπάθεια και από τις στιγμές που αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πράξεών μας.
Είναι δουλειά μας, ως γονείς, να βοηθάμε τα παιδιά όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όμως δεν είναι δουλειά μας να φορτωνόμαστε εμείς όσα τα βαραίνουν. Αυτό μπορεί να σημαίνει να αφήνουμε μερικές φορές το παιδί να νιώθει πόνο και απογοήτευση από τις επιπτώσεις των πράξεών του. Μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μιλώντας του για το πώς να χειριστεί καλύτερα τα πράγματα την επόμενη φορά, αλλά και να του διδάξουμε κάποια στρατηγική για να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες. Άλλωστε, δίνοντας στο παιδί να καταλάβει ότι εμείς είμαστε εκεί για εκείνο γιατί το αγαπάμε είναι το σημαντικότερο δώρο που μπορούμε να του κάνουμε.
Αντιμετωπίζοντας κριτική, σχόλια και κατηγορίες από άλλους
Αν έχετε ένα παιδί που εκδηλώνει συχνά μη αποδεκτές συμπεριφορές, π.χ. που φωνάζει, έχει ξεσπάσματα, δεν υπακούει κανέναν ή γίνεται ενοχλητικό και αντιπαθές, είναι πιθανό συχνά να νιώθετε ότι γνωστοί και άγνωστοι σας κοιτάζουν με «μισό μάτι». Είναι σαν να σας λένε «γιατί είναι έτσι του παιδί σου;» και «γιατί δεν κάνεις κάτι;». Αυτό μπορεί να σας κάνει να νιώθετε απαίσια ως γονείς, ακόμα κι αν μέσα σας ξέρετε πως έχετε κάνει ό,τι μπορείτε για να μεγαλώσετε το παιδί σας όσο καλύτερα γίνεται. Η αλήθεια είναι ότι οι άλλοι μπορεί να σας κρίνουν –είναι στην φύση του ανθρώπου να το κάνει. Και είναι φυσικό να ανησυχείτε κάθε φορά που βγαίνετε έξω με το παιδί ότι θα σας απογοητεύσει ή θα σας φέρει σε δύσκολη θέση, ή να ανησυχείτε για το πώς θα αντιδράσουν ή άλλοι όταν το παιδί σας φέρεται άσχημα και ότι θα σας κατηγορήσουν.
Τις στιγμές, όμως, που το παιδί σας συμπεριφέρεται άσχημα και εσείς έρχεστε σε δύσκολη θέση, ηρεμήστε και πείτε στον εαυτό σας: Δεν μπορώ να μπω στο μυαλό των άλλων. Αν προσπαθήσετε να φανταστείτε τι σκέφτονται οι άλλοι, 9 στις 10 φορές θα βρείτε κάτι αρνητικό. Αυτό συμβαίνει γιατί όποτε είμαστε αρνητικοί, μεταφράζουμε και την αντίληψη των άλλων για εμάς αρνητικά. Τις στιγμές εκείνες, μάλιστα, δεν «διαβάζουμε» το μυαλό των άλλων αναζητώντας βοήθεια, αλλά αναζητώντας την κριτική τους. Σταματήστε, λοιπόν, την κασέτα που «παίζει» στο μυαλό σας για το τι μπορεί να σκέφτονται οι άλλοι την στιγμή εκείνη και προσπαθήστε να επιβάλλετε στον εαυτό σας σκέψεις που θα σας βοηθήσουν να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας, προκειμένου να κάνετε τις σωστές κινήσεις.
Δείτε εδώ τι να κάνετε όταν χάνετε την υπομονή σας με τα παιδιά.
Σε μισώ, μαμά!
Μία από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι όταν το παιδί τους είναι κακό, αγενές ή ασεβές. Το παιδί σας μπορεί να ήταν πάντα έτσι ή να άλλαξε μέσα σε ένα βράδυ –ίσως όταν άρχισε να μπαίνει στην εφηβεία. Το 10χρονο παιδί σας, λοιπόν, μπορεί να λατρεύει να είναι μαζί σας, αλλά στα καλά καθούμενα να αρχίσει να φωνάζει «σε μισώ», να σας βρίζει και να αρνείται να πάει οπουδήποτε μαζί σας.
Η φράση «σε μισώ» είναι αρκετά ισχυρή για να κάνει έναν γονιό είτε να καταρρεύσει είτε να εξοργιστεί –μπορεί να σας κάνει να νιώσετε ότι έχετε αποτύχει και να αναρωτιέστε πού κάνατε λάθος. Τα παιδιά ξέρουν ότι λέγοντας κάτι τέτοιο μπορούν να παραλύσουν τον γονιό, π.χ. σε έναν καβγά, γι'αυτό χρησιμοποιούν την τακτική αυτή για να κερδίσουν αυτό που θέλουν.
Όσο δύσκολο κι αν είναι, προσπαθήστε να μην παίρνετε την συμπεριφορά αυτή προσωπικά. Όταν παίρνετε τα πράγματα προσωπικά, είναι πολύ δύσκολο να είστε αντικειμενικοί στο πώς να απαντήσετε στο παιδί σας. Το καλύτερο που έχετε να κάνετε την στιγμή εκείνη είναι να σταματήσετε, να πάρετε μια βαθιά ανάσα και αντί να απαντήσετε αντιδραστικά, να πείτε κάτι όπως: «Δεν θα το συζητήσουμε τώρα αυτό. Τώρα συζητάμε για το γεγονός ότι, π.χ. πρέπει να κάνεις τα μαθήματά σου.»
Μπορείτε, επίσης, να αναρωτηθείτε «τι θέλει πραγματικά το παιδί μου από εμένα αυτή τη στιγμή;». Μπορεί να θέλει χώρο ή μπορεί απλά να πρέπει να επιβάλλετε την επίπτωση που αρμόζει στην κακή συμπεριφορά του. Σε κάθε περίπτωση, μην πάρετε προσωπικά τα λόγια του.
Αφήνοντας κάποια πράγματα απλά να περάσουν
Κατά την προεφηβεία και εφηβεία του παιδιού σας θα χρειαστεί να φτάσετε πολλές φορές στα όριά σας. Ειδικά αν το παιδί σας είναι από αυτά που χρειάζεται να μάθουν κάτι με τον δύσκολο τρόπο. Μέρος της προεφηβείας είναι να παίρνει το παιδί ρίσκα, κάτι που συχνά το οδηγεί σε καταπάτηση κανόνων και μη αποδεκτή συμπεριφορά. Είναι πολύ σημαντικό, ως γονείς, να μπορέσετε να αποσυνδεθείτε από την συναισθηματική σας εμπλοκή στην συμπεριφορά αυτή του παιδιού (δηλαδή, από το να αισθάνεστε ενοχή, ντροπή ή απογοήτευση) και να αναλάβετε τον ρόλο εκπαιδευτή ή δασκάλου! Να αγαπάτε το παιδί σας σαν άνθρωπο, αλλά να του δίνετε και χώρο για να μάθει.
Όσο επίπονο κι αν είναι μερικές φορές να το αποδεχθείτε, τα παιδιά γεννιούνται για να απομακρύνονται σταδιακά από τους γονείς. Αυτό μπορεί να προκαλέσει θλίψη στους γονείς. Και το να αποδεχτεί κανείς ότι φροντίζει το παιδί του, ενώ αυτό απομακρύνεται από εκείνον για να γίνει ένα ανεξάρτητο άτομο μπορεί να προκαλέσει άγχος και ένταση.
Και κάτι τελευταίο: Πολλές φορές είναι δύσκολο για τους γονείς να ξεχωρίσουν τι είναι «σωστό» και τι «λάθος» και γεγονός είναι ότι πολλές φορές δεν υπάρχει η σωστή απάντηση για όλα. Είναι σημαντικό να αποδεχθείτε ότι οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν αποφάσεις και ότι οι αποφάσεις αυτές συχνά λαμβάνονται με άγχος. Να θυμάστε πάντα ότι κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε και ότι κάθε φορά προσπαθείτε να πάρετε την πιο σωστή απόφαση για το παιδί σας. Πιο σημαντικό από το να προσπαθείτε να είστε οι «τέλειοι γονείς», είναι να είστε αρκετά καλοί γονείς που προσπαθούν κάθε φορά για το καλύτερο. Οι προκλήσεις είναι μέρος της ζωής –μέσα από αυτές μαθαίνουμε και μεγαλώνουμε και ως γονείς μπορούμε πάντα να στηρίζουμε τα παιδιά μας στα δύσκολα, όποια κι αν είναι η ηλικίας τους.
