Η εξελικτική φάση του παιδιού
«Συνήθως τα παιδιά, μέχρι τα 2 τους χρόνια, είναι περισσότερο κοντά με τη μητέρα», λέει η κ. Σφήκα. Η μητέρα είναι αυτή που περνά χρόνο με το μωρό, το θηλάζει και το φροντίζει, ενώ ο πατέρας, ο οποίος συνήθως λείπει περισσότερο από το σπίτι γιατί εργάζεται, μέχρι τότε υπάρχει στην οικογένεια για να βοηθά τη μητέρα.
Καθώς το παιδί από μωρό γίνεται νήπιο και έχει συνηθίσει τη συνεχή επαφή με τη μητέρα μπορεί να δυσκολεύεται να δεχτεί την επαφή με τον πατέρα. «Με το να απορρίπτει ένα νήπιο ηλικίας 2-3 ετών τον πατέρα του δεν θέλει να δείξει προτίμηση στον άλλον γονιό, αλλά θυμό», λέει η ψυχολόγος.
Με την στάση του αυτή το παιδί θέλει να πει κάτι στον γονιό, π.χ. «δεν σε θέλω γιατί δε με θέλεις», επειδή μέχρι πρόσφατα είχε μάθει να περνά περισσότερο χρόνο με τον άλλον. Σημαντικό ρόλο παίζει και η στάση των δύο γονιών απέναντι στο νήπιο. Αν, δηλαδή, ο ένας (π.χ. ο μπαμπάς) είναι αυτός που βάζει τα όρια στο σπίτι, ενώ ο άλλος όχι, το παιδί βραχυπρόθεσμα προτιμά τον «καλό» γονιό. Έτσι, το παιδί μπορεί με τη συμπεριφορά του να θέλει να πει «γίνε λιγότερο αυστηρός».
Όπως λέει η κ. Σφήκα, συνήθως από την ηλικία των 3 ετών και μετά, οπότε μπαίνει στο οιδιπόδειο στάδιο, το παιδί αρχίζει να έχει αδυναμία στον ετερόφυλο γονιό. Έτσι, από τα 3 και μετά το κορίτσι αρχίζει να «δένεται» περισσότερο με τον μπαμπά και το αγόρι με τη μαμά. Φαίνεται, δηλαδή, να ισχύει ότι «μέχρι τα 3 χρόνια το παιδί δείχνει μεγαλύτερη προτίμηση στον γονιό που το φροντίζει και μετά τα 3 στον γονιό που το παίζει».
Συνεπώς, η όποια απόρριψη μπορεί να δείχνει το παιδί προς τον πατέρα μέχρι εκείνη την ηλικία μπορεί είναι φυσιολογική, ενώ εξίσου φυσιολογική είναι η ροπή προς τον ετερόφυλο γονιό από την ηλικία εκείνη και μετά. Όπως σε κάθε εξελικτικό στάδιο του παιδιού, το οποίο εμπεριέχει μικρότερες ή μεγαλύτερες αλλαγές, έτσι και στο ζήτημα της «προτίμησης» ή της «απόρριψης» μπορεί να είναι απλά θέμα χρόνου για να λυθεί. Μέχρι τότε, όμως, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να σκεφτείτε ή να δοκιμάσετε.
Συμβουλές για τους γονείς
Καταρχήν, λέει η κ. Σφήκα, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι «οι γονείς δεν θα πρέπει να θεωρούν ότι απορρίπτονται από το παιδί και να αγχωθούν ότι δεν τους αγαπά και δεν τους θέλει -να μην το παίρνει προσωπικά. Το παιδί δεν απορρίπτει, αλλά μιλά μέσα από τη συμπεριφορά του, ενώ μπορεί ταυτόχρονα να παίζει και με τα όριά τους.
Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν ότι η αγάπη μέσα στην οικογένεια δεν είναι συναγωνισμός. Το παιδί αγαπά και τους δύο γονείς και οι δύο γονείς αγαπούν το παιδί. Κι αν κάποιος από τους δύο γονείς βιώνει απόρριψη, δεν θα πρέπει να εγκαταλείπει τις προσπάθειες να εκδηλώνει με κάθε τρόπο την αγάπη του προς το παιδί του.
Άλλωστε, δεν είναι μόνο η αγάπη που έχει ανάγκη το παιδί αλλά και ο χρόνος και η παρουσία του γονιού κοντά του. «Αν, για παράδειγμα, η μαμά αναλώνεται πολλές ώρες με τις καθημερινές δουλειές, π.χ. την εργασία της ή τις δουλειές του σπιτιού, μπορεί να μην έχει αρκετό κέφι για να παίξει με το παιδί. Αυτό μπορεί να κάνει τον άλλο γονιό να γίνει πιο αρεστός», εξηγεί η ψυχολόγος. Το ίδιο ισχύει αν είναι ο μπαμπάς αυτός που δεν αφιερώνει χρόνο για να ασχοληθεί με το παιδί. Και δεν αναφερόμαστε τόσο στον γονιό που λείπει πολλές ώρες από το σπίτι γιατί εργάζεται. «Στην περίπτωση αυτή το παιδί συνήθως τρέχει προς τον γονιό αυτόν, γιατί του έχει λείψει», λέει η κ. Σφήκα. Απόρριψη μπορεί να δεχτεί ο γονιός που είναι παρών στο σπίτι, αλλά απών από την επαφή του με το παιδί.
Γι'αυτό είναι σημαντικό να μοιράζεται και στους δύο γονείς ο χρόνος ενασχόλησης με το παιδί, όπως άλλωστε και οι δουλειές του σπιτιού. Προκειμένου, λοιπόν, η μαμά να περάσει περισσότερο χρόνο με το παιδί, μπορεί ο μπαμπάς να κάνει κάποιες δουλειές στο σπίτι, και αντίστροφα. «Και τελικά, καλύτερα ένα σπίτι που δεν είναι στην εντέλεια, παρά μία οικογένεια που δεν είναι ευτυχισμένη», λέει η ειδικός.
Στην προσπάθειά του να προσεγγίσει το παιδί ο γονιός που δέχεται την απόρριψη, δεν θα πρέπει να το δωροδοκεί για να τον επιθυμήσει, συμπληρώνει επίσης η κ. Σφήκα. Όπως και δεν θα πρέπει ποτέ οι γονείς να βάζουν το παιδί ανάμεσά τους σε διαφωνίες και να το βάζουν να πάρει το μέρος κάποιου. «Δεν θα πρέπει, δηλαδή, το παιδί να κληθεί να υποστηρίξει έναν γονιό», συμπληρώνει. Προσθέτει δε πως ούτε την θέση του παιδιού θα πρέπει να πάρει ο γονιός που δέχεται την απόρριψη. Αν, δηλαδή, το παιδί διώχνει και είναι επιθετικό π.χ. με τον μπαμπά, δεν θα πρέπει εκείνος να είναι εξίσου επιθετικός, να λέει στο παιδί π.χ. αφού δε με θέλεις, δεν σε θέλω κι εγώ!.
Εν τέλει, καταλήγει η κ. Σφήκα, έχει να κάνει με τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά το πώς μπορεί να βιώσει και να αντέξει την απόρριψη. «Πολλές φορές το παιδί μας κάνει να αναβιώνουμε την παιδική μας ηλικία και την σχέση που είχαμε εμείς με τους δικούς μας γονείς. Και στο σημείο αυτό ο γονιός θα πρέπει να αρχίσει να αντιλαμβάνεται αν το 'πρόβλημα΄ που αντιμετωπίζει αφορά το παιδί ή εκείνον», λέει η ίδια.
Το παιδί μπορεί πολλές φορές να φέρει στον γονιό ξεχασμένες αναμνήσεις και συναισθήματα από τα δικά του παιδικά χρόνια (π.χ. είχε δεχτεί και εκείνος απόρριψη από κάποιον γονιό;), οι οποίες θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη στάση που θα κρατήσει αναφορικά με την απόρριψη του παιδιού.
Η απορριπτική στάση του παιδιού προς έναν γονιό και η προτίμησή του προς τον άλλον, λοιπόν, μπορεί να είναι απλά μία φάση στην εξελικτική του πορεία. Μεγαλύτερη σημασία ίσως χρειάζεται να δοθεί στη διαχείριση των συναισθημάτων του γονιού που απορρίπτεται, ειδικά αν νιώθει πληγωμένος, προκειμένου να διατηρήσει τον ακέραιο και γεμάτο αγάπη και τρυφερότητα ρόλο του.
