Ο ρόλος του γονιού στον ψυχισμό του παιδιού
«Υπάρχουν ποικίλοι παράγοντες που ωθούν τον άνθρωπο να κάνει την επιλογή συντρόφου, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, υπακούουν στις διαφορετικές ανάγκες του», λέει η κ. Καλαντζή. «Συνεπώς, εκτός από κοινωνικές, σωματικές, οικονομικές ανάγκες και επιθυμία οικογένειας, οι ασυνείδητες ανάγκες του ανθρώπου που συνδέονται με την πατρική τους οικογένεια (ανατροφή από γονείς, βιώματα παιδικής ηλικίας κ.λ.π.) είναι εξίσου σημαντικές και καθοριστικές».
Σύμφωνα με την ειδικό, οι συγκεκριμένες ανάγκες, που οπωσδήποτε ενυπάρχουν στην επιλογή συντρόφου, διαμορφώνονται από την οικογένεια του κάθε παιδιού και από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Τι εννοούμε, όμως, με τον όρο «ασυνείδητες ανάγκες»; Η κ. Καλαντζή εξηγεί: «Πρόκειται για συναισθήματα, σκέψεις και βιώματα όλων των ανθρώπων, από τη νηπιακή και παιδική ηλικία, προς τους γονείς τους και τα πρόσωπα που έχουν διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην ανατροφή και στο μεγάλωμά τους, δηλαδή κατά κύριο λόγο προς τους γονείς τους». Πώς, λοιπόν, οι γονείς και η στάση τους προς το παιδί επηρεάζουν τον ψυχισμό και ολόκληρη την προσωπικότητά του;
Το παιδί, από τη γέννησή του, αφουγκράζεται και λαμβάνει τα σημάδια της αγάπης άνευ όρων, αλλά και της ελευθερίας που του δίνει ο γονιός, ταυτόχρονα με πρωτοβουλίες -καθώς αυτό μεγαλώνει-, των κινήτρων για προσωπικές ευθύνες και εν τέλει της αυτονομίας. Το κάθε ένα από τα παραπάνω στοιχεία παίζει τον δικό του ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, συνεχίζει η ειδικός.
«Με την άνευ όρων αγάπη του γονιού προς τα παιδιά εννοούμε μια αγάπη που δεν περιμένει ανταλλάγματα, που δεν έχει φραγμούς και περιορισμούς, που προσφέρεται απλόχερα και εκφράζεται με όλους τους τρόπους, σε όλες τις πτυχές της ζωής μιας οικογένειας», εξηγεί η κ. Καλαντζή και συνεχίζει:
Όταν μιλάμε για ελευθερία στη ζωή ενός παιδιού εννοούμε πως αφήνουμε το παιδί να μεγαλώνει χωρίς «μη» και «πρέπει», αλλά με κανόνες που επιτρέπουν να ακουστεί η πραγματική επιθυμία και «τα θέλω» του παιδιού, και οι οποίοι τηρούνται με ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις εκάστοτε συνθήκες ζωής μιας οικογένειας.
Σημαντικά στοιχεία που βοηθούν το παιδί στην ορθή ανάπτυξη και εξέλιξη της προσωπικότητάς του είναι η πρωτοβουλία και ανάληψη προσωπικής ευθύνης των πράξεών του. Όταν οι γονείς δεν σπεύδουν να προλάβουν το παιδί τους σε οποιαδήποτε κίνησή του ή δεν τους υποδεικνύουν συνεχώς τι και πώς να κάνει κάτι, αλλά αντίθετα του υποδεικνύουν ιδιαίτερη εμπιστοσύνη να κάνει μόνο του πράγματα που θέλει και μπορεί, τότε το παιδί νιώθει όλο και πιο σίγουρο για τον εαυτό του. Έτσι χτίζει και αυτοπεποίθηση αλλά και αυτοεκτίμηση. Από τη νηπιακή ήδη ηλικία, όταν το παιδί μαθαίνει τη σχέση αιτίου-αιτιατού, αντιλαμβάνεται πως κάθε του κίνηση έχει συνέπειες στο περιβάλλον γύρω του. Η γνώση αυτή, στο μέλλον, θα εμπλουτιστεί από τη σύνδεση της συμπεριφοράς του και τις αντίστοιχες συνέπειες, και θα το καταστήσει πιο ώριμο και εξελίξιμο στην πορεία της ζωής του.
Όλα τα παραπάνω συμπληρώνονται με το χτίσιμο της υγιούς προσωπικότητας του παιδιού καθώς μαθαίνει να αυτονομείται και να ανεξαρτητοποιείται. Αυτό ξεκινά από τη μικρή ηλικία, όταν, για παράδειγμα, οι γονείς αφήνουν σιγά-σιγά τα παιδιά να ντύνονται ή να σερβίρονται μόνα τους, να έχουν τον χώρο τους και τα πράγματά τους.
Επιλέγοντας σύντροφο ζωής
Όλα τα παραπάνω βοηθούν να καταλάβουμε πώς η ανατροφή, και η γενικότερη στάση των γονιών προς το μεγάλωμα των παιδιών, επηρεάζει έως έναν βαθμό τα κριτήρια του ενήλικα για την τελική επιλογή συντρόφου. «Ένα άτομο που αισθάνεται συναισθηματικά ολοκληρωμένο και αυτόνομο, αναζητά έναν σύντροφο που θα τον πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα στη ζωή του. Οι δύο σύντροφοι, μέσα από τη μοναδική μεταξύ τους σχέση, θα εξελίσσονται ως άνθρωποι, σύζυγοι και γονείς», εξηγεί η ψυχολόγος.
Σε αντίθετη περίπτωση, «ένα άτομο με συναισθηματικά κενά από τη δική του οικογένεια θα έχει την τάση να αναζητά κάποιον που θα καλύπτει τις παρελθούσες συναισθηματικές του ανάγκες, με αποτέλεσμα να καταλήγει στην εναγώνια αναζήτηση ΄δεύτερων γονιών' αντί για αυθεντική συζυγική σχέση».
Επιπλέον, συνεχίζει η ειδικός, πολλά στερεότυπα που συντηρούνται και εμφανίζονται ακόμα, ιδιαίτερα σε επαρχιακές περιοχές, μεταδίδονται από γενιά και σε γενιά και επηρεάζουν οικογένειες, οι οποίες, επειδή ενδιαφέρονται για την εικόνα τους στην κοινωνία και τον περίγυρο, μπορεί ακόμα και να αναγκάσουν το παιδί τους να προχωρά σε γάμους με άτομα που επιλέγουν οι γονείς.
Εν τέλει, ένα από τα πιο ατράνταχτα στοιχεία για την επιτυχημένη επιλογή συντρόφου είναι η συναισθηματική πληρότητα του ατόμου και η καλή εικόνα των γονιών ως ζευγάρι στα μάτια του παιδιού. «Οι γονείς είναι αυτοί που θα προετοιμάσουν έναν καλό αποχωρισμό από τα παιδιά τους, με σκοπό την προετοιμασία μιας καλής συζυγικής ζωής του παιδιού ως ενήλικας», επισημαίνει η ψυχολόγος.
Μπαμπάς-κορή και μαμά-γιος: Ένας έρωτας μεγάλος
Σύμφωνα με την κ. Καλαντζή, το παιδί επηρεάζεται εξίσου και από τους δύο γονείς, και από την μεταξύ τους σχέση, ως προς την επιλογή του συντρόφου του. Ωστόσο, η σχέση πατέρα και κόρης, όπως και μητέρας και γιου, είναι πάντα κάπως πιο ξεχωριστή και αποτελεί ένα διαφορετικό «υποσύστημα» στην οικογένεια.
«Μία καλή σχέση μεταξύ πατέρα και κόρης, η οποία διέπεται από κοντινότητα, εμπιστοσύνη και ασφάλεια, δίνει τα εφόδια στην αυριανή ενήλικη να αισθάνεται μεγαλύτερη σιγουριά για τον τρόπο που επιλέγει σύντροφο, ενώ και ο σύντροφος μπορεί να κατέχει στοιχεία, όμοια με του πατέρα της. Έτσι, η μετάβασή της από 'παιδί' σε 'γυναίκα΄ γίνεται πιο αρμονικά, όταν καλά στοιχεία της πατρικής φιγούρας συνεχίζουν να υπάρχουν και στον άνδρα της», εξηγεί η ειδικός.
Στην περίπτωση μητέρας-αγοριού, «μία καλή σχέση που διέπεται από έκφραση συναισθημάτων, οικειότητα και συναισθηματικό δέσιμο βοηθά το παιδί να εκφράζεται και το ίδιο πιο άμεσα και να συνειδητοποιεί πιο εύκολα κάθε φορά τι αισθάνεται και γιατί. Ομοίως με την περίπτωση του κοριτσιού, και το αγόρι τείνει να αναζητά στην επιλογή συντρόφου, τα καλά στοιχεία του πρώτου γυναικείου προτύπου του, της μητέρας. Εδώ παίζει ρόλο, βέβαια, και η στάση της μητέρας: Μία πολύ στοργική μητέρα διαμορφώνει τέτοια συναισθηματική εγγύτητα, ώστε ο γιός να είναι σε θέση αργότερα να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί καλύτερα τα συναισθήματα της συντρόφου του».
Συμπερασματικά, καταλήγει η ψυχολόγος, βλέπουμε ότι ο πατέρας, το σύμβουλο εξουσίας και πειθαρχίας στο σπίτι, χρειάζεται να «μαλακώνει» και να ανοίγει διαύλους επικοινωνίας με την κόρη, για να μη διαιωνίζεται το πρότυπο του «αυστηρού μπαμπά» που προκαλεί φόβο. Η κόρη, άλλωστε, έχει ανάγκη από έναν μπαμπά με τον οποίον θα μπορεί να συζητά τους προβληματισμούς της για το άλλο φύλο και έτσι να βοηθιέται στην τελική επιλογή συντρόφου. Από την άλλη, η μητέρα, σύμβολο αγάπης και στοργής, χρειάζεται να ενισχύει με την στάση της την ψυχοσυναισθηματική ωρίμανση και αυτονομία του αγοριού. Να είναι δίπλα του όταν την χρειάζεται και να κάνει πίσω όταν έρχεται η ώρα να ανοιχτεί το παιδί στον κόσμο, διαμορφώνοντας τα δικά του κριτήρια στην επιλογή συντρόφου.
