Έχω ένα αγοράκι 3 ετών και ένα κοριτσάκι 9 μηνών. Ενώ ο γιος μου ήταν ένα αγοράκι πολύ ήσυχο και μας άκουγε και γενικώς δεν αντιμετωπίζαμε κανένα πρόβλημα στο μεγάλωμά του, ξαφνικά από τη μέρα που ήρθε στο σπίτι η μικρή μας όλα άλλαξαν.
Έγινε οξύθυμος, μας χτυπάει, δεν θέλει να κοιμηθεί, βάζει τα πάντα στο στόμα του και γενικώς κάνει επικίνδυνα πράγματα και τον μαλώνουμε με τον φόβο να μην χτυπήσει. Ασχολούμαστε πολύ μαζί του για να νιώθει ότι δεν τον παραμελούμε αλλά νομίζω ότι δεν του αρκεί αυτό.
Αξίζει να σημειώσω ότι στον παιδικό σταθμό που πάει είναι ένας άγγελος, όπως δηλαδή ήταν και στο σπίτι μας. Πραγματικά θέλω βοήθεια για να το αντιμετωπίσω γιατί δεν μου κάνει καλό ούτε εμένα αλλά ούτε και στον γιο μου. Πώς μπορώ να χειριστώ αυτή την κατάσταση;
Κάποιος ειδικός απάντησε σε παρόμοια ερώτηση με το εξής παράδειγμα: Πως θα σας φαινόταν αν μια μέρα ο σύζυγός σας, σας έφερνε στο σπίτι μια νέα σύζυγο, γλυκούλα και μικρούλα και σας έλεγε “αγάπη μου, δες τι καλή είναι αυτή η κοπέλα, από εδώ και πέρα θα μένει μαζί μας και θα πρέπει να την αγαπάμε όλοι”. Φαντάζομαι ότι έτσι κάπως μπορεί να φαίνεται στα μάτια των “μεγάλων” αδελφών ο ερχομός του νεότερου μέλους. Αναπόφευκτα, ο χρόνος της μανούλας μοιράζεται και η αλλαγή είναι ιδιαίτερα εμφανής τον πρώτο καιρό όπου οι ανάγκες του μωρού είναι αυξημένες και χρειάζεται περισσότερη φροντίδα. Επιπλέον, όλος ο συγγενικός κύκλος δείχνει ενδιαφέρον για το νέο μέλος και το “μεγάλο” αδελφάκι χάνει την προσοχή που είχε. Αποτέλεσμα; Εμφανίζεται η ζήλια.
Πρώτα πρώτα να υπογραμμίσουμε ότι η ζήλια των μεγάλων αδελφών είναι φυσιολογικό συναίσθημα, που δεν χρειάζεται να προβληματίζει τους γονείς, αλλά απλά να τους ευαισθητοποιεί. Πριν γίνει αναφορά στη διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού είναι σημαντικό να αναφερθούμε στο πως νιώθει το ίδιο το παιδί. Συνήθως τα συναισθήματα των “μεγάλων” αδελφών είναι ανάμικτα. Από την μια πλευρά αγαπάνε το νέο μέλος -άλλωστε έτσι τους έχει προετοιμάσει η μητέρα- από την άλλη μεριά όμως θυμώνουν ή ζηλεύουν. Ωστόσο όσο μικρότερο είναι ένα παιδί, τόσο πιο ανώριμος είναι ο τρόπος που αναγνωρίζει και επεξεργάζεται τα συναισθήματά του. Η αδυναμία να χειριστεί το πως νιώθει, μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση αρνητικής ή προκλητικής συμπεριφοράς.
Θα ήθελα να συμπληρώσω κάτι εδώ: πέρα από τον πιο “πρωτόγονο” τρόπο διαχείρισης των συναισθημάτων, τα παιδιά κατανοούν τον κόσμο τους με πιο απλό τρόπο από αυτόν των ενηλίκων. Έτσι πολλές φορές παρερμηνεύουν καταστάσεις και στην πράξη αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει είναι να αποδίδουν λανθασμένες προθέσεις στο μωρό ή τους γονείς: πχ το μωρό δεν με αγαπάει, ή οι γονείς μου αγαπάνε το μωρό πιο πολύ από εμένα.
Ως προς τη διαχείριση: στόχος του γονιού πρέπει να είναι η ανακούφιση του παιδιού. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη συζήτηση αλλά και με πρακτικούς τρόπους. Καταρχάς πρέπει να δίνουμε “χώρο” στα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού, βοηθώντας το να τα αναγνωρίσει και κυρίως συζητώντας μαζί του λύσεις. Πέρα όμως από τη συζήτηση, πρέπει ο κάθε γονιός να φροντίζει να έχει χρόνο αποκλειστικό και κυρίως ποιοτικό για το μεγάλο παιδί.
Τέλος, ως προς τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές: μερικές φορές τα παιδιά, άθελα τους επαναλαμβάνουν αρνητικές συμπεριφορές γιατί μέσα από αυτές αποκτούν αυτό που επιθυμούν, την προσοχή των γονιών τους. Έτσι μπορεί να αρχίσει ένας ατελείωτος φαύλος κύκλος που θα τροφοδοτείται από τις παρατηρήσεις και το μάλωμα του γονιού. Μια καλή τακτική εδώ θα ήταν η απόσπαση της προσοχής του παιδιού με ένα θετικό τρόπο, δηλαδή το να τραβήξει ο γονιός την προσοχή του παιδιού σε κάποιο ενδιαφέρον ερέθισμα, έτσι ώστε να μην χρειαστεί να μαλώσει το παιδί. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί απασχολείται με τον ενήλικα με έναν επιθυμητό τρόπο και “μαθαίνει” να μην χρησιμοποιεί ανεπιθύμητες συμπεριφορές για να του τραβήξει την προσοχή.
Η Έλενα Γιουρούκου είναι Νευροψυχολόγος Ευρωκλινικής Παίδων
