Τι είναι η έμφυλη βία
Ας αρχίσουμε με τον ορισμό της έμφυλης βίας που, σύμφωνα με το Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών Διοτίμα, «πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος/εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος τους».
Με λίγα λόγια, τους τελευταίους 11 μήνες γίναμε θεατές σε 13 δολοφονίες γυναικών από άντρες που τις θεωρούσαν κτήμα τους, δικές τους, λες και ο έρωτας σου δίνει το δικαίωμα να αγοράζεις το αντικείμενο του πόθου σου σαν να’ ταν αυτοκίνητο ή κάποιο μπιμπελό.
Όλο αυτό το διάστημα, οι στυγερές δολοφονίες γυναικών μονοπωλούν (και δικαίως) τα φώτα της δημοσιότητας, όμως η βία δεν έχει μόνο ένα πρόσωπο. Η έμφυλη βία συμβαίνει εδώ και χρόνια πίσω από κλειστές πόρτες και έχει πολλές εκφράσεις: λεκτική, ψυχολογική, συναισθηματική ή σωματική. Οι περιπτώσεις γυναικών που ξυλοκοπήθηκαν, βιάστηκαν, εξαναγκάστηκαν να στερηθούν την ελευθερία τους ή έπεσαν θύμα trafficking είναι πολλές.
Τα νούμερα που σοκάρουν
Για την ακρίβεια, πάρα πολλές! Σύμφωνα με την τηλεφωνική γραμμή SOS 15900, την υπηρεσία εθνικής εμβέλειας για την αντιμετώπιση της έµφυλης βίας, δέχθηκε το 2020 9.288 κλήσεις – οι 6.474 αφορούσαν περιστατικά βίας. Από αυτά, 3.772 ήταν ενδοοικογενειακή βία, οι 91 κλήσεις για σεξουαλική παρενόχληση και οι 44 κλήσεις για περιπτώσεις βιασμού.
Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, που διαχειρίστηκαν οι αστυνομικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των προανακριτικών τους αρμοδιοτήτων το 2019 ήταν 5.221, ενώ το 2020 έφτασαν τα 5.413 (αύξηση 4%).
Τελικά οι γυναικοκτονίες είναι μια επιδημία της εποχής;
Το 2021, πολλοί έκαναν λόγο για επιδημία «γυναικοκτονιών» ενώ οι περισσότεροι αναρωτηθήκαμε αν συνέβαιναν πάντα τόσες γυναικοκτονίες ή αν πρόκειται για σημάδι των καιρών. Τους τελευταίους μήνες μπήκα στη διαδικασία να ψάξω αρχεία εφημερίδων και να ερευνήσω εγκλήματα του παρελθόντος για να καταλήξω στο θλιβερό συμπέρασμα πως όχι, οι γυναικοκτονίες δεν είναι μια σύγχρονη επιδημία.
Μόνο που στο παρελθόν τις ονόμαζαν «εγκλήματα τιμής», τις δικαιολογούσαν και οι δράστες αθωώνονταν πανηγυρικά. Μάλιστα, μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, οι γυναικοκτονίες δεν αντιμετωπίζονταν ως ποινικά αδικήματα. Θεωρούνταν ηθική υποχρέωση για την αποκατάσταση της οικογενειακής τιμής.
Η θετική πλευρά του νομίσματος
Σήμερα, οι καταγγελίες περιστατικών έμφυλης βίας έχουν αυξηθεί κατακόρυφα γεγονός που, όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, έχει και τη θετική του πλευρά. Έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι η βία δεν πρέπει να μένει πίσω από κλειστές πόρτες, ενώ όλο και περισσότερα θύματα τολμούν να ζητήσουν βοήθεια και να αντιμετωπίσουν την κατάσταση που βιώνουν.
Ένα ακόμα ενθαρρυντικό στατιστικό στοιχείο είναι πως τόσο το 2017 όσο και το 2018 μετρήσαμε και πάλι 13 γυναικοκτονίες. Ωστόσο, δεν αποτυπώθηκαν στη συλλογική μας συνείδηση ως κάτι φρικτό όπως το 2021. Κάτι ανάλογο συνέβη και με το κίνημα me too, καθώς καταγγελίες του παρελθόντος, αντίστοιχες με αυτές των τελευταίων δύο χρόνων στον χώρο του αθλητισμού και της τέχνης, αγνοήθηκαν και μπήκαν στην άκρη σαν κάτι ασήμαντο.
Επίσης σημαντικό είναι το γεγονός πως οι συντονισμένες προσπάθειες κρατικών και ιδιωτικών φορέων για τη στήριξη των θυμάτων αλλά και την ενημέρωση του κόσμου, έχουν αυξηθεί και βρίσκουν μεγάλη ανταπόκριση. Φαίνεται πως ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι επιτέλους έτοιμο να δει το πρόβλημα κατάματα και να το λύσει.
Πόσες γυναικοκτονίες πρέπει να συμβούν ακόμα;
Παρόλο που τα στοιχεια δείχνουν να αλλάζει κάτι στο κομμάτι της έμφυλης βίας, τουλάχιστον στο πώς την αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, οι γυναικοκτονίες, οι κακοποιήσεις και οι σεξιστικές συμπεριφορές είναι ακόμα εδώ. Ας ευχηθούμε, λοιπόν, η αλλαγή που προετοιμάζεται να μην αργήσει και να μην θρηνήσουμε κι άλλα θύματα μέχρι να γίνει η έμφυλη βία παρελθόν.
Όσο για εμάς, τους γονείς, μπορούμε να συμβάλλουμε στη λύση του προβλήματος με το να μεγαλώσουμε παιδιά, αγόρια και κορίτσια, που υπερασπίζονται την ισότητα, αποδέχονται την διαφορετικότητα και αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους γύρω τους όχι σαν να τους ανήκουν, αλλά ως αυτόνομες προσωπικότητες.
