Η δραματική τριγωνοποίηση
Ο Stephen Karpman ανέπτυξε ένα μοντέλο που αποτυπώνει μια από τις πιο κοινές τριγωνικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπου: το θύμα, ο διασώστης και ο διώκτης. Το συναρπαστικό που αποκαλύπτει ο Karpman είναι ότι ο κάθε ρόλος έχει και μια εγωιστική ανταμοιβή.
Θύμα -«είμαι ανήμπορος και χρειάζομαι βοήθεια»: Συνήθως αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη του και εξαρτάται από τους άλλους. Επιτυγχάνει να κερδίζει την προσοχή τους, καθώς τόσο ο διασώστης όσο και ο διώκτης εστιάζουν σε εκείνον.
Διασώστης - είναι εκείνος που λέει «Άσε με να σε βοηθήσω»: Ο διασώστης λύνει πάντα τα προβλήματα του θύματος, εισπράττει τον θαυμασμό και την ευγνομωσύνη ενώ αποφεύγει να ασχοληθεί με τα δικά του προβλήματα.
Διώκτης - «Είναι όλα δικό σου λάθος»: Κάθε διώκτης χρειάζεται ένα θύμα και η εγωιστική ανάγκη του να αισθάνεται ισχυρός και ανώτερος, εκπληρώνεται όταν κατηγορεί, επιτίθεται και εκφοβίζει ένα θύμα. Όπως και ο διασώστης, έτσι και ο διώκτης, αποφεύγει τα πραγματικά συναισθήματα και τους φόβους που έχει.
Για κάθε διασώστη, υπάρχει ένα θύμα και για κάθε θύμα, υπάρχει ένας διώκτης. Αυτοί οι ρόλοι υπάρχουν σχεδόν πάντα στις οικογενειακές σχέσεις ενώ μερικές φορές εναλλάσσονται (ο διώκτης γίνεται θύμα , το θύμα γίνεται διασώστης, κτλ)
Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος μας
Ο στόχος είναι να αναγνωρίσουμε την παγίδα του τριγώνου και να αποστασιοποιηθούμε αντί να παρασυρθούμε σε οποιονδήποτε από τους ρόλους, ειδικά όταν έχει παγιωθεί ότι είναι ο μόνος πολιτισμικά αποδεκτός τρόπος συμπεριφοράς. Η αποφυγή κάποιου ρόλου σε ένα οικογενειακό δράμα ή οργανισμό, είναι αρκετά δύσκολη, επειδή:
- Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι τόσο απασχολημένοι που δεν σταματούν για λίγο για να αναγνωρίσουν ότι συμμετέχουν σε κάποιο ρόλο.
- Το δέλεαρ του ρόλου ενισχύεται τόσο πολύ ώστε να είναι τόσο άνετο και ισχυρό όσο η έλξη της βαρύτητας.
- Οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση γνωρίζουν τι δεν ξέρουν, οπότε η έξοδος από το τρίγωνο μοιάζει με τη μετάβαση σε άλλη χώρα, με άγνωστη γλώσσα, έθιμα και περιβαλλοντικές συνθήκες.
Ποιο είναι το μυστικό για να αλλάξουμε ό,τι μας ενοχλεί
«Μην προσπαθείς σκληρά να αλλάξεις κάτι, προσπάθησε κάτι διαφορετικό» υποστηρίζει ο ψυχολόγος Salvador Minuchin. Μία από τις βασικές θέσεις της οικογενειακής θεραπείας είναι ότι όταν μία σχέση υπερ-λειτουργεί, οι άλλες υπολειτουργούν. Οπότε, δοκιμάστε κάτι διαφορετικό.
Παραδείγματα
1. Εάν έχετε συνηθίσει να είστε αυστηροί με το μεγαλύτερο παιδί σας ώστε να πειθαρχεί, ξεκινήστε να το αντιμετωπίζετε με περισσότερο σεβασμό. Αξιολογήστε τις απαιτήσεις του, ακούστε τα θέλω του και μετατοπίστε τα όρια και τους κανόνες του σπιτιού.
2. Μία ακόμη μετατόπιση είναι να σταμάτησαν να επικεντρώνετε όλη σας την προσοχή πάνω στα παιδιά και να ασχοληθείτε περισσότερο με την μεταξύ σας σχέση και με τον εαυτό σας.
3. Εάν περνούν όλα από τα χέρια σας και νιώθετε μονίμως αδικημένη και παραμελημένη, βγείτε από το ρόλο του θύματος και διεκδικήστε χρόνο για τον εαυτό σας. Δεν είναι εγωιστικό να ασχολείστε με εσάς - εγωιστικό είναι να κρύβεστε πίσω από το «όλα περνούν από τα χέρια μου» και τελικά να βλάπτετε τους άλλους και τον εαυτό σας.
Εάν δεν είναι καλά η μαμά, δεν είναι καλά κανείς στην οικογένεια
Με λίγα λόγια, αναγνώρισε τον ρόλο στον οποίο βρίσκεσαι, ψάξε τους λόγους που σε εξυπηρετεί αυτός ο ρόλος κι έπειτα προσπάθησε να τον αλλάξεις. Μην αποφεύγεις τις ανάγκες και τα θέλω σου, ούτε τα συναισθήματα ή τους φόβους σου. Δεν είναι εύκολο να αλλάξεις τα πάντα από τη μια στιγμή στην άλλη, ούτε να μεταμορφώσεις την οικογένειά σου μέσα σε μια νύχτα.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να δίνετε προτεραιότητα ο καθένας στις ανάγκες του, να τις καλύπτετε πάντα με σεβασμό και κατανόηση στις ανάγκες του άλλου και να είστε καλά ο καθένας με τον εαυτό του. Εάν δεν είναι καλά η μαμά, δεν είναι καλά κανείς στην οικογένεια γι΄αυτό η προτεραιότητά σας πρέπει να είναι η δική σας ψυχική και συναισθηματική υγεία.
