Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη;
Τι είναι λοιπόν, το EQ για το οποίο μιλούν όλοι τα τελευταία χρόνια; Κατ’ αρχάς, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε δύο πράγματα:
α) διανοητική και συναισθηματική νοημοσύνη είναι έννοιες διακριτές και ξεχωριστές, αν και αλληλοσυμπληρώνονται.
β) υπάρχουν πολλοί διαφωνούντες, ωστόσο έρευνες έχουν αποδείξει ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες πλην της διανοητικής ευφυΐας που βάζουν το χεράκι τους στη διαμόρφωση τόσο της προσωπικής όσο και της επαγγελματικής ζωής των ανθρώπων.
Περί τίνος πρόκειται, λοιπόν; Ο όρος «συναισθηματική νοημοσύνη» συνοψίζεται στην ικανότητα ενός ανθρώπου, και εν προκειμένω του παιδιού, να κατανοεί και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα της αφεντιάς και των γύρω του. Πρόκειται δηλαδή για την κοινωνική δεξιότητα της αναγνώρισης και της ορθής αξιολόγησης ενός συναισθήματος αλλά και του ελέγχου του.
Ποιες είναι οι διαφορές EQ με IQ; Σύμφωνα με παλαιότερο ρεπορτάζ του in2life.gr, ο δείκτης IQ είναι προκαθορισμένος και εγγενής, εξελίσσεται μέχρι μια ηλικία και μετά μένει σταθερό ενώ αφορά γνωστικές και αριθμητικές δεξιότητες του μυαλού. Αντίθετα η συναισθηματική νοημοσύνη, αφορά (ποιος το περίμενε;) τα συναισθήματα και μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Το πρώτο είναι απαραίτητο για την ορθή διεκπεραίωση κάθε μορφής εργασίας, ενώ το δεύτερο είναι πολύτιμο για τη διαχείριση κάθε μορφής σχέσης.
Γιατί πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά να την αναπτύξουν;
Είτε πιστεύει κανείς στη θεωρία των διαφορετικών ειδών νοημοσύνης, είτε όχι, οφείλει να αναγνωρίσει, ότι ένας άνθρωπος που έχει καλή σχέση με το θυμικό του, είναι ένας άνθρωπος με περισσότερες πιθανότητες να ευτυχήσει, ισορροπημένος και υγιής συναισθηματικά.
Σύμφωνα με έρευνες του δρ. John Gottman καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, τα συμπεράσματα των οποίων δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο «Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών», «Οι γονείς που προσφέρουν στα παιδιά τους καθοδήγηση στον κόσμο των συναισθημάτων μεγαλώνουν συναισθηματικά υγιέστερα παιδιά». Όπως αναφέρεται στο προαναφερθέν σύγγραμμα, τα παιδιά που έχουν αναπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη, είναι πιο ευπροσάρμοστα και πιο ικανά να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα, αυξάνοντας έτσι τόσο την κοινωνικότητα όσο και την παραγωγικότητά τους.
Οι ειδικοί επί του θέματος, λένε πως ένα έξυπνο συναισθηματικά παιδί, έχει αυξημένη διορατικότητα και κοινωνικότητα. Είναι εξωστρεφές, με καλές σχολικές επιδόσεις και δυνατότητα ελέγχου της συναισθηματικής του κατάστασης. Δεν στερείται αυτοπεποίθησης, είναι φιλομαθές και συνεργάζεται πρόθυμα.
Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών;
Όπως αναφέρει ο δρ. Daniel Goleman, ψυχολόγος από το Πανεπιστημίο του Χαρβαρντ, η πραγματική ευφυΐα, αυτή που μας πάει μπροστά, δεν είναι μόνο διανοητική και μιας και η οικογένεια είναι το πρώτο σχολείο συναισθηματικής μάθησης (τάδε έφη Goleman), ιδού μερικοί τρόποι να ενισχύσετε το EQ του παιδιού:
-Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών ως ευκαιρία για περαιτέρω επικοινωνία μαζί τους. Τα αφήνουμε να τα εκφράσουν και προσπαθούμε να δώσουμε τις σωστές κατευθυντήριες, για να μάθουν να χρησιμοποιούν τα λόγια, όχι τα χέρια τους όταν θυμώνουν.
-Βοηθάμε τα παιδιά να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους και να τα κατονομάσουν –«Πώς νιώθεις μ’ αυτό που έγινε σήμερα;», «Στεναχωρήθηκες ή μήπως πιο πολύ θύμωσες;» κ.λπ.
-Δίνουν στα παιδιά να καταλάβουν, πόση σημασία έχουν τα συναισθήματα των άλλων και φροντίζουν να δίνουν οι ίδιοι το καλό παράδειγμα. Δείτε σε προηγούμενο άρθρο μας πώς να ενισχύσετε την ενσυναίσθηση του παιδιού.
-Στηρίζουμε το παιδί, όταν εκφράζει τα συναισθήματά του και το ενθαρρύνουμε να τα εξωτερικεύσει –«Καταλαβαίνω ότι στεναχωρήθηκες», «Μπράβο σου που μου είπες τι σε στεναχώρησε!» κ.λπ.
-Προσπαθούμε να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή τους με κάθε τρόπο. Δείτε εδώ περισσότερα.
-Είναι πολύ σημαντικό να εμφυσήσουμε την έννοια του σεβασμού στον συναισθηματικό κόσμο των συνανθρώπων μας, όχι τύποις, αλλά ουσιαστικά. Πείτε του για παράδειγμα «Όταν κάποιος είναι στεναχωρημένος, προσπαθούμε να του μιλάμε πιο γλυκά και να καταλάβουμε τι έχει» όχι «Μίλα καλά στην αδερφή σου, γιατί είναι λυπημένη!».
-Η συναισθηματική νοημοσύνη, έχει αποδειχτεί ότι αναπτύσσεται ιδιαίτερα όταν το άτομο έρχεται πιο κοντά με πλάσματα πιο αδύναμα απ’ αυτό, όπως τα ζωάκια. Η φροντίδα ενός κατοικιδίου είναι, για παράδειγμα, ένας άμεσος κι εύκολος τρόπος να μάθει το παιδί να αντιλαμβάνεται και να σέβεται μια ύπαρξη που εξαρτάται τρόπον τινά απ’ αυτό.
-Αποφεύγουμε πάση θυσία τις εκρήξεις θυμού και τις φραστικές επιθέσεις. Μπορείτε εδώ να δείτε πώς να είστε μια μαμά με ηρεμία.
-Προσπαθούμε να έρθουμε στη θέση του παιδιού: βάζουμε τα δυνατά μας να θυμηθούμε τον εαυτό μας στην ηλικία του (αν αυτό είναι δυνατό) και έχουμε πάντα στην άκρη του μυαλού μας τις πνευματικές του δεξιότητες –ανάλογα με την ηλικία του- ούτως ώστε να μην έχουμε παράλογες απαιτήσεις από το μυαλό και την αντίληψή του.
-Προσφέρουμε επιλογές και ενθαρρύνουμε την αυτονομία του παιδιού, προσπαθώντας να μη δίνουμε έτοιμες λύσεις και δεσποτικές οδηγίες.
-Δίνουμε το καλό παράδειγμα, αναγνωρίζοντας και σταθμίζοντας τα συναιθήματά μας, ελέγχοντας τον θυμό και δίνοντας το γέλιο μας.
