Γιατί οι έφηβοι είναι επιθετικοί; Από πού πηγάζει η ακούραστη αντιδραστικότητά τους; Και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να τους διαχειριστούν με ψυχραιμία και αποτελεσματικότητα;
Η επιστήμη απαντά (και τους δικαιολογεί απόλυτα)
Χρησιμοποιούν περισσότερο το «συναισθηματικό» τμήμα του εγκεφάλου τους
Μελέτες έδειξαν ότι οι έφηβοι δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν σωστά τους φωνητικούς χρωματισμούς και τις εκφράσεις του προσώπου άλλων ανθρώπων. Σε πρόσφατη έρευνα κατά την οποία μελετήθηκαν οι αντιδράσεις ενηλίκων και εφήβων στα ίδια ερεθίσματα, διαπιστώθηκε ότι οι έφηβοι χρησιμοποιούν το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τα συναισθήματα, ενώ στους ενήλικες είναι πιο δραστήριο το «λογικό» τμήμα του μυαλού. Έτσι, δικαιολογούνται οι συναισθηματικές αντιδράσεις και εκρήξεις.
Μέσα τους έχει στηθεί ένα πάρτι ορμονών
Οι ξαφνικές ορμονικές διακυμάνσεις είναι συνήθως συνυφασμένες με ευθιξία, συναισθηματική αστάθεια, επιθετικότητα και κατάθλιψη. Στην πρώιμη εφηβεία, οι ορμόνες που σχετίζονται με το σεξ αυξάνονται κατακόρυφα, δημιουργώντας στα παιδιά συναισθηματική αστάθεια. Ένα σώμα πλημμυρισμένο από καινούριες, εκρηκτικές ορμόνες, σιγοντάρει οξύθυμες συμπεριφορές.
Ο εγκέφαλός τους δεν τους βοηθά να πάρουν σωστές αποφάσεις
Έρευνες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο εφηβικός εγκέφαλος έχει ένα προσωρινό κατασκευαστικό λάθος: ο μετωπιαίος λοβός –το τμήμα του εγκεφάλου όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις- δεν συνδέεται με τον υπόλοιπο εγκέφαλο όπως στον εγκέφαλο των ενηλίκων. Αυτό, σημαίνει ότι οι έφηβοι, κυριολεκτικά αδυνατούν να πάρουν αποφάσεις τόσο γρήγορα όσο ένας ενήλικας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα παιδιά στην εφηβεία χρειάζονται κατά μέσο όρο 170 χιλιοστά του δευτερολέπτου περισσότερα από έναν ενήλικα για να φτάσουν έναν συλλογισμό ως το τέλος.
Διαμορφώνουν τη δική τους σκέψη
Τα παιδιά στην εφηβεία ξεκινούν να διαμορφώνουν τις δικές του σκέψεις και απόψεις. Στην προσπάθειά τους για “πνευματική αυτονόμηση”, νιώθουν ότι χειραγωγούνται κι ό,τι καταπιέζονται από τους “κακούς μεγάλους”, που φυσικά δεν τους καταλαβαίνουν καθόλου, γιατί μάλλον γεννήθηκαν 40 χρονών.
Δεν τους αρέσει ο εαυτός τους
Το να μην σου αρέσει ο εαυτός σου (από μέσα και απ' έξω) είναι αναμφίβολα ένας καλός λόγος να είσαι θυμωμένος. Οι ορμονικές αλλαγές και η σωματική ανάπτυξη δεν μεταμορφώνουν μόνο το σώμα ενός παιδιού που οδεύει αργά προς την ενηλικίωση. Αλλάζει και την ψυχολογία του. Τα περισσότερα παιδιά σ' αυτή τη φάση, νιώθουν άσχημα ή πολύ κοντά ή πολύ ψηλά ή παχουλά. Δεν τους αρέσει αυτό που αντικρίζουν στον καθρέφτη, δεν μπορούν να κουμαντάρουν τον καινούριο τους εαυτό κι όλα αυτά, προκαλούν μοιραία, εκνευρισμό.
Θέλουν να ζήσουν αυτόνομα
Ξέρουν ότι αργά, αλλά σταθερά, πορεύονται προς την ανεξαρτησία και την αυτονόμηση. Θέλουν να νιώσουν ότι έχουν τον έλεγχο της ζωής και των επιλογών τους. Ότι κανείς δεν τους λέει “διάβασε”, “τι είναι αυτό που φοράς”, “βγάλε το σκουλαρίκι”, “στις 11 να έχεις γυρίσει”. Δυστυχώς, για ένα διάστημα, το παιδί σας θα σας αντιλαμβάνεται σαν εμπόδιο ανάμεσα σ' αυτό και την καινούρια, υπέροχη ζωή του. Επομένως, για ένα διάστημα, θα είστε ο εχθρός.
5 συμβουλές συμπεριφοράς και διαχείρισης
Μπείτε στη θέση του παιδιού και θυμηθείτε τη δική σας εφηβεία. Βιώνει ένα σωρό αλλαγές κάθε τύπου και θέλει να χαράξει τον δικό του δρόμο. Η αντιδραστικότητα είναι αναμενόμενη και κοινή. Όσο η κατάσταση δεν ξεφεύγει, δεν υπάρχει λόγος να καυγαδίζετε ή να αγχώνεστε. Προσπαθήστε να θυμηθείτε: η δική σας εφηβεία ήταν μελιστάλαχτη, ήρεμη και ασυννέφιαστη;
Διαλέξτε τις μάχες σας. Για έναν έφηβο με αντιδραστική συμπεριφορά, όλοι οι λόγοι είναι αρκετά καλοί για να τσακωθεί μέχρι τελικής πτώσης και, ταυτόχρονα, θα κάνει διάφορες επιλογές που δεν θα σας αρέσουν. Μην τσακωθείτε για κάθε έναν από τους λόγους που θα παρουσιαστούν. Φυλάξτε την αυστηρότητα και το θυμό σας για τα σημαντικά -όπως το κάπνισμα ή το αλκοόλ- και διαχειριστείτε χωρίς ιδιαίτερη φόρτιση τους μικρούς καθημερινούς αγώνες.
Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε. Τα παιδιά στην εφηβεία αρχίζουν να αποκτούν νέα ενδιαφέροντα και καινούριες ασχολίες. Δείξτε ότι σας ενδιαφέρει να γνωρίσετε τον καινούριο τους εαυτό. Γνωρίστε τους φίλους του, ρωτήστε για τη μουσική που ακούει και προσπαθήστε να κατανοήσετε τι πραγματικά του αρέσει και γιατί.
Μην αποδίδετε χαρακτηρισμούς. Όταν θεωρείτε λάθος την συμπεριφορά του, μην του πείτε “είσαι τεμπέλης” ή “είσαι ανεύθυνος”. Προτιμήστε να χαρακτηρίσετε την πράξη του και να μείνετε σ' αυτό που σας ενοχλεί, αντί να γενικεύσετε. Δηλώστε τη διαφωνία σας και πείτε του τη γνώμη σας αιχμηρά, αλλά ψύχραιμα.
Σεβαστείτε την ιδιωτικότητά του. Δεν είναι λίγοι οι γονείς που πιστεύουν πως ό,τι κάνει το παιδί τους τούς αφορά. Ωστόσο, για να βοηθήσετε το παιδί σας να ενηλικιωθεί θα πρέπει να του δώσετε λίγο χώρο. Εμπιστευτείτε το και αφήστε το να κρατήσει απόρρητα το κινητό του, τα e-mail του, το δωμάτιό του. Αν διαπιστώσετε ανησυχητικές αλλαγές στην συμπεριφορά του (όπως επίμονα κλάματα ή απότομη αλλαγή στο βάρος) ή πέσει στην αντίληψή σας ότι έχει αρχίσει κάποιες επικίνδυνες συνήθειες, τότε δικαιούστε να παρέμβετε δυναμικά και χωρίς... διακριτικότητα.
