Όταν κάποιοι γονείς λένε ότι δεν τους αρέσει το παιδί τους, συνήθως η δυσαρέσκειά τους πηγάζει από την απρεπή συμπεριφορά του παιδιού. Είναι κατανοητό οι γονείς αυτοί να συγχύζονται, γιατί έχουν κουραστεί να τους αντιμιλά διαρκώς το παιδί, να φωνάζουν και να τσακώνονται. Μπορεί, επίσης, να μην τους αρέσει ο τρόπος που το παιδί φέρεται σε εκείνους, στα αδέρφια του ή γενικά στους μεγαλύτερους. Ή μπορεί να περνά μια περίοδο το παιδί, π.χ. εφηβεία, η οποία να ευθύνεται για τις μη αποδεκτές αντιδράσεις του, αντιδράσεις που μπορεί ακόμα και να περιλαμβάνουν λεκτική ή σωματική βία.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό, όπως λέει και ο Lehman να διαχωρίστε μέσα σας τι είναι αυτό που δεν αντέχετε: Την συμπεριφορά του παιδιού ή το ίδιο σας το παιδί; Δεν είναι εύκολο να απαντήσετε, γιατί η συμπεριφορά συχνά γίνεται μέρος της προσωπικότητας του παιδιού. Είναι τα σκληρά ή υποτιμητικά λόγια που λέει, το αδιάφορο βλέμμα, ο αγενής τόνος της φωνής που σας μπερδεύουν και σας κάνουν να αντιπαθείτε το ίδιο σας το παιδί.
Η συμβουλή του Lehman προς τους γονείς; Μην το παίρνετε προσωπικά. Παρόλο που η συμπεριφορά αυτή του παιδιού μοιάζει με προσωπική επίθεση προς εσάς, στην πραγματικότητα υποκινείται από άλλες δυνάμεις, όπως οι φόβοι του, η σύγχυσή του και η ανάγκη του να χτίσει την δική του ταυτότητα. «Προσπαθήστε να μην πολεμήσετε αυτή τη συμπεριφορά», λέει ο Lehman. «Όσο δύσκολο κι αν σας φαίνεται, σκοπός είναι να αποφύγετε τις φωνές και τις περιττές διαμάχες για το ποιανού το δίκιο θα περάσει. Προσπαθήστε να θυμάστε πάντα ότι, τόσο μέσα του όσο και μέσα σας, επικρατούν ακατανίκητες αναπτυξιακές δυνάμεις».
Πώς να διαχειριστείτε την ανυπόφορη συμπεριφορά του παιδιού
Σκίστε το σενάριο
Πολλές φορές οι γονείς προκαταβάλλονται αρνητικά για το τι πρόκειται να πει ή να κάνει το παιδί τους, πριν ακόμα έρθουν σε επαφή μαζί του. Για παράδειγμα, πάτε να πάρετε το παιδί από το φροντιστήριο και σκέφτεστε «ελπίζω να μην αρχίσει την γκρίνια πάλι, δεν αντέχω άλλο» ή «ας μου μιλήσει λίγο φυσιολογικά, βαρέθηκα τα μούτρα του». Σκεπτόμενοι αρνητικά ουσιαστικά τρέφετε το πρόβλημα. Αντίθετα, ο Lehman προτείνει να δοκιμάσετε να σκεφτείτε «Τι μπορώ να κάνω διαφορετικά, ώστε να μην αρχίσουμε να τσακωνόμαστε από τη στιγμή που θα συναντηθούμε;». Με άλλα λόγια, σκεφτείτε περισσότερο την λύση στο πρόβλημά σας, παρά το ίδιο το πρόβλημα.
Μη συγκρίνετε όσα νιώθετε με όσα λένε άλλοι γονείς
Όταν η συμπεριφορά του παιδιού σας είναι απρεπής, μπορεί να νιώθετε ότι κάποιοι άνθρωποι σας κοιτάζουν και σας κρίνουν ως ανεπαρκείς γονείς. Και σε κανέναν δεν αρέσει να τον κρίνουν, ακόμα κι αν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα αποτελεσματικά. Μπορεί να έχετε μιλήσει στους συγγενείς και τους φίλους σας για το «δύσκολο» παιδί σας, όμως και εκείνοι κάποια στιγμή μπορεί να ακουστούν επικριτικοί και όταν το κάνουν, είναι αναπόφευκτο να νιώσετε ενοχές, να νιώσετε κακός γονιός. Το να νιώθετε τέτοια ανασφάλεια, όμως, δεν βοηθά πουθενά, παρά σας κάνει να ενοχλήστε με το παιδί σας ακόμα περισσότερο.
Μη συγκρίνετε, λοιπόν, ποτέ αυτό που συμβαίνει μέσα στο σπίτι σας, με αυτό που υποθέτετε ότι συμβαίνει σε άλλα σπίτια, ακόμα κι αν άλλοι γονείς δείχνουν να έχουν υπέροχη σχέση με τα παιδιά τους. Σκεφτείτε, μάλιστα, πως και η δική σας οικογένεια, στα μάτια ανθρώπων που δεν σας ξέρουν καλά, μπορεί να δείχνει υπέροχη. Δεν έχει, λοιπόν, κανένα νόημα να δημιουργείτε λανθασμένες εντυπώσεις για το τι πραγματικά συμβαίνει σε ένα σπίτι. Εξηγήστε το αυτό και στο παιδί σας: Δεν πρέπει να συγκρίνει τον εαυτό του, με την εικόνα που δείχνουν άλλα παιδιά, γιατί δεν ξέρει ποτέ πώς πραγματικά μπορεί να νιώθουν.
Όταν η συμπεριφορά του παιδιού σας φέρνει σε δύσκολη θέση
Αν έχετε σταματήσει να επισκέπτεστε σπίτια φίλων και γνωστών επειδή φοβάστε πως το παιδί σας θα σας φέρει σε δύσκολη θέση, ο Lehman συμβουλεύει να δοκιμάσετε τα εξής:
Δώστε κίνητρο στο παιδί σας, για να έχει καλή συμπεριφορά: Πείτε στο παιδί σας ότι προτίθεστε να το επιβραβεύσετε για κάτι που ξέρετε πως του είναι δύσκολο να κάνει, π.χ. να πάει στο σπίτι μιας θείας του. Ωστόσο, πρώτα εξηγήστε, με απλά και ξεκάθαρα λόγια, πώς περιμένετε από το παιδί να φερθεί στο συγγενικό σπίτι. Μπορείτε, για παράδειγμα, να του πείτε:
- Χαιρέτισε την θεία ευγενικά.
- Όταν σου μιλάω, σε παρακαλώ να μου απαντάς.
- Αν βαρεθείς μπορείς να πας να παίξεις.
- Αν χρειαστείς κάτι ή δυσκολευτείς κάπου, έλα να μου μιλήσεις.
Εξηγήστε τι εννοείτε σε κάθε μία από τις παραπάνω προτάσεις, δίνοντας ένα σχετικό παράδειγμα, π.χ. Αν θέλει κάτι, μπορεί να έρθει να σας πει «Μαμά, να σου μιλήσω λίγο;» ή αν βαρεθεί μπορεί να σας ζητήσει να του δώσετε κάτι για να παίξει.
Επίσης, εκ των προτέρων θα χρειαστεί να έχετε αποφασίσει ποια θα είναι η επιβράβευση που θα προσφέρετε στο παιδί σας για την καλή συμπεριφορά του. Το «βραβείο» του θα πρέπει να το λάβει άμεσα και να είναι κάτι που πραγματικά θέλει, π.χ. να διαλέξει εκείνο την ταινία που θα δείτε το βράδυ ή να πάρει παγωτό επιστρέφοντας στο σπίτι. Θα πρέπει, δηλαδή, να είναι κάτι χειροπιαστό, για το οποίο το παιδί σας θα θέλει να προσπαθήσει.
Φυσικά, η παραπάνω συμβουλή δεν είναι ανταποκρίνεται σε παιδιά όλων των ηλικιών. Μπορείτε να την δοκιμάσετε, όμως, αν το παιδί σας είναι άνω των 5 ετών.
Επιπλέον, μπορεί να μην «πιάσει» με την πρώτη, αλλά σας δίνει μια εικόνα, ως προς το πώς να λειτουργείτε. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, ότι κάθε στιγμή οι στόχοι σας είναι δύο: Ο πρώτος είναι να πάτε όλοι για ύπνο το βράδυ χωρίς να έχει ξεσπάσει εμφύλιος στο σπίτι, και ο δεύτερος είναι να μάθει το παιδί να λύνει μόνο του προβλήματα και να αναγνωρίζει τις ικανότητές του, όσο μεγαλώνει.
Ακόμα κι αν το παιδί σας αρνείται να συμμορφωθεί, ό,τι κι αν έχετε δοκιμάσει. Ακόμα κι αν είναι ιδιαίτερα προκλητικό, αν δεν σας μιλά, αν λέει ψέματα, αν έχει βίαια ξεσπάσματα, αν είναι αρνητικό και κατηγορεί πάντα τους άλλους για ό,τι συμβαίνει, είναι η συμπεριφορά του που δεν αντέχετε. Το παιδί σας, όμως, το αγαπάτε και το ξέρετε. Το ξέρετε επειδή είστε εκείνοι που πάντα θα το φροντίζουν, επειδή είστε υπεύθυνοι γονείς και δεν το κακομεταχειρίζεστε. Το αγαπάτε, επειδή προσπαθείτε να του δώσετε τα εργαλεία που έχει ανάγκη, για να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά και να καταφέρει μια μέρα να γίνει ευτυχισμένο.
Και μην ξεχνάτε, αν το παιδί σας έχει σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς, ειδικά κατά την προ-εφηβεία και εφηβεία, πιθανότατα πρόκειται για ένα αναπτυξιακό στάδιο που θα περάσει. Όχι εύκολα, αλλά θα περάσει. Και όσο παραπάνω χρόνο αφιερώσετε για να βοηθήσετε το παιδί σας να βελτιώσει την συμπεριφορά του, τόσο καλύτερη θα είναι η σχέση σας στο μέλλον.
