Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα
Πριν σπεύσετε να αποδώσετε κατηγορίες τεμπελιάς κι ανευθυνότητας, καλό είναι να εξετάσετε την περίπτωση Δ.Ε.Π-Υ. Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - ή κατά το κοινώς λεγόμενο, Διάσπαση Προσοχής - δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε μία συγκεκριμένη δραστηριότητα, καθώς αποσπώνται εύκολα από διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Χαρακτηριστικά συμπτώματα της Διαταραχής αυτής είναι η δυσκολία ολοκλήρωσης μιας δραστηριότητας, η διαρκής διάθεση για αλλαγή θέματος/δραστηριότητας, η αίσθηση ότι δεν ακούν τον συνομιλητή τους, οι βιαστικά δοσμένες, λάθος απαντήσεις αλλά και άλλου τύπου συνήθειες, όπως το να ξεχνούν συχνά τα πράγματά τους. Ένα παιδί με Δ.Ε.Π. -Υ. αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να εστιάσει στα ερεθίσματα, να τα επεξεργαστεί και να διατηρήσει το μυαλό του συγκεντρωμένο και σε εγρήγορση.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Προσπαθήστε να προωθήσετε το καλά οργανωμένο, συγκεντρωμένο διάβασμα. Ορίστε συγκεκριμένη ώρα και χώρο μελέτης και περιορίστε όσο μπορείτε τα αποδιοργανωτικά ερεθίσματα (τηλεόραση, αδέλφια που παίζουν κ.λ.π.). Οπλιστείτε με υπομονή και βοηθήστε το παιδί να φτιάξει ένα πλάνο διαβάσματος. Από τους ειδικούς συνιστάται ο έλεγχος της προόδου του παιδιού - αφήστε το να μελετήσει μόνο, χωρίς να διορθώνετε τα λάθη του ή να στέκεστε διαρκώς στο πλευρό του, αλλά κάντε μια μικρή "επιθεώρηση" κάθε τόσο. Αν οι προσπάθειές σας δεν αποδώσουν, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα εργοθεραπείας θα μπορέσει σίγουρα να δώσει τη λύση που εσείς αδυνατείτε να προσφέρετε.
Αποδιοργανωτικοί εξωτερικοί παράγοντες
Ακόμη ένα άλλοθι. Το παιδί σας δεν διαβάζει μεν όσο θα έπρεπε, αλλά ίσως δεν φέρει όλη την ευθύνη: το διάβασμα προϋποθέτει συνθήκες συγκέντρωσης. Η πολυπόθητη συγκέντρωση μπορεί να διαταραχτεί με πολλούς τρόπους. Από μικρότερα αδέλφια που παίζουν, δικές σας θορυβώδεις παρέες ή συνήθειες, επισκέψεις συγγενών, δυνατή μουσική και εν γένει, ενδιαφέρουσες ομαδικές δραστηριότητες που υποδεικνύουν στο παιδί ότι η ζωή είναι ωραιότερη όταν δεν διαβάζεις.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Περιορίστε τους αποσταθεροποιητικούς παράγοντες. Προσπαθήστε να εξασφαλίσετε συνθήκες ησυχίας και ηρεμίας στο σπίτι όταν τα παιδιά διαβάζουν. Δεν χρειάζεται να επιβάλλετε ένα καθεστώς απόλυτης σιωπής και να γίνετε δυσάρεστοι στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Απλά σιγουρευτείτε ότι, τουλάχιστον στον χώρο του παιδιού, επικρατεί η απαραίτητη ησυχία και κρατήστε όσο μπορείτε μακριά του τους πειρασμούς.
Κούραση λόγω εξωσχολικών δραστηριοτήτων
Αυτή η προσέγγιση ίσως μοιάζει επιεικής. Ωστόσο, οι... εργατοώρες του μέσου παιδιού στις μέρες μας, είναι αξιοσημείωτα πολλές. Καμιά φορά οι γονείς πιέζουν υπέρ το δέον τα παιδιά να ασχοληθούν με αθλήματα, ξένες γλώσσες, Τέχνες, εκμάθηση Η/Υ και τόσων ακόμα δραστηριοτήτων (θα έλεγε κανείς ότι οι νέοι γονείς προσπαθούν να εφεύρουν νέα χόμπι για τα παιδιά τους). Αυτή η τάση έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται εξαιρετικά ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών. Κανείς δεν θέλει να δουλεύει συνέχεια, κι έτσι, ο χρόνος μελέτης για το σχολείο εύκολα μετατρέπεται σε χρόνο ξεκούρασης. Ταυτόχρονα, το μεγάλο εύρος εξωσχολικών δραστηριοτήτων, ίσως μειώνει το ενδιαφέρον του παιδιού για το σχολείο και το διάβασμα - το σκάκι, το μπαλέτο και το κολυμβητήριο είναι εκατό φορές πιο διασκεδαστικά από την εξάσκηση στον πολλαπλασιασμό.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Σε περίπτωση που έχετε υπερ-φορτώσει το πρόγραμμα των παιδιών με κάθε είδους δραστηριότητες, μία είναι η λύση. Απαλλάξτε το από τα περιττά βάρη. Η καριέρα στη συγχρονισμένη κολύμβηση μπορεί να περιμένει. Φροντίστε να οργανώσετε το εβδομαδιαίο πρόγραμμα έτσι, ώστε να μένει αρκετός χρόνος στο παιδί για διάβασμα και ξεκούραση. Είναι σημαντικό να καταλάβει ότι η δουλειά προηγείται της διασκέδασης, γι΄αυτό είναι καλό η καθημερινή μελέτη να γίνεται τις ώρες που ακολουθούν το σχολείο, όσο το παιδί έχει ακόμα όρεξη και ενέργεια. Διατηρήστε στο πρόγραμμά του τις δραστηριότητες που του προσφέρουν σημαντικά εφόδια ή το χαροποιούν, αλλά προσπαθήστε να τις τοποθετήσετε στις απογευματινές ώρες, όταν το διάβασμα θα έχει τελειώσει.
Αντίδραση στην πίεση που τους ασκείτε
"Τα παιδιά συχνά αντιδρούν στη διαρκή πίεση της οικογένειας για βελτίωση, πρόοδο και αύξηση των αποδόσεών τους" μας λέει η Μαρία Κ., καθηγήτρια εικαστικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. "Οι γονείς μεταφέρουν το προσωπικό τους άγχος στα παιδιά. Συνήθως οι γονείς αγχώνονται περισσότερο απ΄όσο χρειάζεται για τους βαθμούς, με αποτέλεσμα να τα πιέζουν να βελτιωθούν ή να τα υποτιμούν, αν οι επιδόσεις τους είναι χαμηλές", προσθέτει.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Είναι αλήθεια ότι η πίεση φέρνει αντίδραση. Προσέξτε πώς εκφράζετε την αγωνία και το άγχος σας για την πορεία του παιδιού στο σχολείο. Είναι θεμιτό και κατανοητό να αγωνιάτε και να έχετε παράπονα - κρατήστε όμως τις ισορροπίες. Φωνάζοντας ή τιμωρώντας το παιδί για τους κακούς βαθμούς του και υποδεικνύοντας διαρκώς την ανάγκη να διαβάσει περισσότερο ή την ανευθυνότητά του, παίρνετε το ρίσκο το παιδί να γυρίσει τελείως την πλάτη του στη μελέτη αντιδρώντας στις πιέσεις σας. Συζητήστε το με σοβαρότητα μαζί του και ξεκαθαρίστε ότι ο στόχος είναι να αγαπήσει το διάβασμα, όχι να γίνει σημαιοφόρος.
Πρόσβαση σε δεκάδες πιο διασκεδαστικές δραστηριότητες από το διάβασμα
Το παιδί γυρίζει σπίτι μετά το σχολείο και βρίσκεται μπροστά στο εξής δίλλημα: να διαβάσει τα μαθήματά του ή να μη διαβάσει τα μαθήματά του και να ασχοληθεί με ό,τι άλλο θέλει. Η κατηφόρα των σχολικών επιδόσεων ξεκινά από το θαύμα της τεχνολογίας: πρόσβαση σε τεράστιο αριθμό παιχνιδιών, πρόσβαση σχεδόν σε οποιαδήποτε εκπομπή/σειρά/ταινία και δυνατότητα φτηνής ή δωρεάν συνομιλίας μέσω μηνυμάτων και βίντεο είναι μερικές από τις στοιχειώδεις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο. Τα αγόρια λατρεύουν να παίζουν παιχνίδια και τα κορίτσια λατρεύουν να τιτιβίζουν στο τηλέφωνο με τις ώρες - το ίντερνετ τους δίνει τη δυνατότητα να κάνουν και τα δύο, δωρεάν, εύκολα και με εξαιρετικά πολλές επιλογές. "Κάθε παιδί που σέβεται τον εαυτό του προτιμά οτιδήποτε άλλο εκτός απ' το να διαβάσει- μη σας ανησυχεί, είναι υγιές." λέει η Γεωργία Μ., φιλόλογος σε Γυμνάσιο.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: "Τα παιδιά είναι παιδιά, αλλά οι περιορισμοί είναι απαραίτητοι. Συνήθως συμβουλεύω τους γονείς να απομακρύνουν τις ηλεκτρονικές συσκευές από τα παιδιά την ώρα του διαβάσματος. Αν δεν τους έχετε εμπιστοσύνη, κλείστε το ίντερνετ για κάποιες ώρες. Θα προκαλέσει προστριβές, αλλά τελικά η μέθοδος θα λειτουργήσει. Συμφωνείστε σε ένα πρόγραμμα μελέτης - ελεύθερου χρόνου και βάλτε όρια. Αν το παιδί ανταποκριθεί γρήγορα και αποτελεσματικά, επιβραβεύστε το επιτρέποντάς του να μείνει στον υπολογιστή περισσότερο", συμβουλεύει η καθηγήτρια.
Δυσκολία κατανόησης κάποιου μαθήματος
Παιδιά με όρεξη και φιλομάθεια αρνούνται να ασχοληθούν στο σπίτι με μαθήματα που δεν κατανοούν και είναι πολύ λογικό - αν είμαστε κακοί σε κάτι, παύουμε να ασχολούμαστε μ' αυτό. "Οι μαθητές που δεν διαβάζουν συνήθως βαριούνται ή δεν καταλαβαίνουν το μάθημα. Προφανώς μπορούν να ισχύουν και τα δυο, αφού συχνά το ένα προκύπτει από το άλλο. Δηλαδή, αν ένα μάθημα φαίνεται βαρετό σε κάποιον μαθητή πιθανά να μην αφιερώσει χρόνο και προσπάθεια σε αυτό και άρα να χάσει την επαφή με το μάθημα. Αντίστοιχα, αν δεν καταλαβαίνει την παράδοση του εκπαιδευτικού, είναι μάλλον δύσκολο να βρει ενδιαφέρον στη μελέτη ενός αντικείμενου που του είναι ακατανόητο. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, τελικά ο μαθητής αισθάνεται ότι δεν υπάρχει τρόπος να καλύψει τα κενά του και να βελτιώσει την απόδοσή του, κι έτσι, τα παρατάει" μας λέει η Αλεξάνδρα Αλ., μαθηματικός.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Δεν μπορείτε να κάνετε τους δασκάλους του παιδιού πιο εμπνευσμένους, ούτε τα μαθηματικά απλούστερα. Αν δεν είστε ικανοί να βοηθήσετε το παιδί να κατανοήσει το μάθημα που το δυσκολεύει, δοκιμάστε να προσλάβετε έναν δάσκαλο στο σπίτι. Τα ιδιαίτερα μαθήματα μπορούν να λύσουν απορίες, να καλύψουν κενά και, τελικά, να δώσουν στο παιδί την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να βελτιωθεί.
Απουσία κινήτρων
"Ένας βασικός λόγος για τον οποίο ένας μαθητής δεν διαβάζει είναι η έλλειψη φιλοδοξίας. Δεν καταφέρνει το σχολείο να τον πείσει για την αξία της γνώσης αυτής καθ'αυτήν με αποτέλεσμα πολλοί μαθητές να ασχολούνται σοβαρά με το σχολείο μόνο στο λύκειο, όταν συνειδητοποιούν ότι η ζωή τους δεν θα βελτιωθεί από μόνη της. Ταυτόχρονα, σε κάποιες ηλικίες είναι επικρατούσα η αντίληψη του καλού μαθητή ως "φυτό". Αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη προτύπων και κατάλληλων προσλαμβάνουσων οδηγεί στην αποξένωση του μαθητή από σχολείο, μέχρι να καταλάβει ότι του είναι χρήσιμο" λέει η ΄Αννα Κ., μαθηματικός. Είναι γεγονός ότι τα παιδιά προσπαθούν να βρουν απαντήσεις σε όλα. "Γιατί πρέπει να μάθω κλάσματα; Πού θα μου χρησιμεύσουν;" ή "Χρειάζεται να μάθω όλες αυτές τις ημερομηνίες; Γιατί;"
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Είναι εξαιρετικά δύσκολο να δοθεί απάντηση στο ερώτημα "γιατί έχει σημασία να μαθαίνουμε;" τόσο από γονείς, όσο και από εκπαιδευτικούς. Αν δεν έχετε την τύχη το παιδί σας να είναι φύσει φιλομαθές, είναι καθήκον σας να καλλιεργήσετε τη φιλομάθεια και την όρεξη για γνώση. Δώστε του να καταλάβει ότι το διάβασμα μας κάνει καλύτερους. Πείτε του ότι το σχολείο μας εξηγεί γιατί γίνονται πόλεμοι, τι σημαίνουν οι φράσεις που χρησιμοποιούμε, πώς σχηματίζονται τα παιδιά στις κοιλιές των μαμάδων, γιατί ο ουρανός είναι μπλε, γιατί τα μαλλιά των Ελλήνων είναι μαύρα. Ίσως πειστεί.
