Πώς να βάλετε τα σωστά όρια στο παιδί σας

Ξεκινήστε από τις αξίες σας

Να είστε ξεκάθαροι για τις αξίες που θέλετε να καθιερώσετε στην οικογένειά σας. Αν, για παράδειγμα, είναι σημαντικό για εσάς να τρώτε όλοι μαζί σαν οικογένεια να το ζητάτε ξεκάθαρα. Αν θεωρείτε απαραίτητο το να αντιμετωπίζονται όλοι δίκαια, φροντίστε τα όριά σας να το υποστηρίζουν. Γνωρίζοντας ότι τα όρια βασίζονται σε οικογενειακές αξία βοηθά στο να αντιμετωπίσετε ένα παιδί που αντιδρά σε αυτά και σας κατακρίνει ως τον χειρότερο γονιό του κόσμου. Έχοντας αυτά στο μυαλό σας δεν θα χρειαστεί να κάνετε ποτέ πίσω.

Προειδοποιήστε το παιδί για τα όρια που θέτετε

Δοκιμάστε να πείτε στο παιδί «τα πράγματα θα αλλάξουν. Να περιμένεις διαφορετική αντιμετώπιση από εμένα και τον μπαμπά σου για την συμπεριφορά σου». 'Η «τώρα που έχεις μεγαλώσει θα χρειαστεί να βάλουμε ορισμένους κανόνες για τα πάρτι που θα πηγαίνεις». Στη συνέχεια εξηγήστε στο παιδί ποιοι θα είναι αυτοί οι κανόνες και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις κάθε φορά που δεν θα τηρούνται. Να είστε σαφείς και ξεκάθαροι. Η διαδικασία αυτή θα χρειαστεί να γίνει περισσότερες από μία φορές και οι συζητήσεις σας με το παιδί θα πρέπει να είναι διαρκείς.

Παρατηρήστε πώς αντιδρά το παιδί

Τι κάνει το παιδί αφού έχετε θέσει τα όριά σας; Όχι από την πρώτη φορά, γιατί η αλλαγή είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο, αλλά όσο περνά ο καιρός. Παρατηρείτε κάποια βελτίωση στην συμπεριφορά του, έστω και μικρή; Για παράδειγμα, λέτε στο έφηβο παιδί σας ότι μία συγκεκριμένη ώρα θα πρέπει να επιστρέψει στο σπίτι και αρχικά δείχνει να μη νοιάζεται. Όταν, όμως, αρχίζουν οι «ποινές» -π.χ. όχι κινητό για μία εβδομάδα- βλέπετε να συμβιβάζεται στα όριά σας; Αν ναι, η προσπάθειά σας αρχίζει να φέρνει αποτελέσματα.

Για τα μικρότερα παιδιά, χρήσιμο μπορεί να αποδειχθεί ένα ημερολόγιο ή ένας πίνακας στο οποία να καταγράφονται οι συμπεριφορές τους. Στα παιδιά αρέσει να συμμετέχουν σε αυτή την διαδικασία, ιδιαίτερα αν λαμβάνουν και ένα αυτοκόλλητο στον πίνακα με κάθε καλή τους συμπεριφορά. Επιπλέον, τα λίγο μεγαλύτερα παιδιά, με τον πίνακα αυτόν έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν την αλλαγή της συμπεριφοράς τους όσο περνά ο καιρός. Ακόμα κι αν είχαν μία κακή μέρα, θα μπορούν να δουν ότι είχαν πολλές καλές ημέρες πριν από αυτήν και έτσι θα υπάρχει ελπίδα να βελτιώσουν την προσπάθειά τους για καλύτερη συμπεριφορά.

Μην παρασύρεστε

Προσπαθήστε να μην παίρνετε την κακή συμπεριφορά του παιδιού προσωπικά. Ακόμα κι αν το παιδί προσπαθήσει να σας πληγώσει με την κακή του συμπεριφορά, μην πέσετε θύματα της χειραγώγησής του. Αντίθετα, επικεντρωθείτε στα γεγονός ότι η συμπεριφορά του παιδιού πρέπει να αλλάξει. Και βοηθήστε το να καταλάβει ότι η κακή του συμπεριφορά βλάπτει εκείνο και όχι εσάς. Αν είστε θυμωμένοι μαζί του, περιμένετε μέχρι να ηρεμήσετε για να του μιλήσετε. Μπορείτε να του πείτε «δεν είμαι έτοιμη να σου μιλήσω αυτή τη στιγμή. Θα σου μιλήσω όταν ηρεμήσω.»

Να είστε προετοιμασμένοι

Σας έχει τύχει να αντιδράσετε σε κάποια κακή συμπεριφορά του παιδιού, επιβάλλοντάς του την πρώτη τιμωρία που θα σας έρθει στο μυαλό; Είναι προτιμότερο να καθίσετε, να ηρεμήσετε και να σκεφτείτε ψύχραιμα ποιος είναι ο στόχος σας. Στην συνέχεια μπορείτε να σκεφτείτε πιο καθαρά ποια επίπτωση θα είναι πιο αποτελεσματική, προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση. Ετοιμάστε μία λίστα με επιπτώσεις που θα έχουν νόημα, κάποια στιγμή που θα είστε ήρεμοι. Ξέρετε τα παιδιά σας καλύτερα από τον καθένα, ξέρετε τι είναι αυτό που έχει σημασία γι'αυτά. Οι επιπτώσεις έχουν νόημα όταν το παιδί πραγματικά νοιάζεται ότι θα χάσει κάτι (π.χ. χρόνο στον υπολογιστή, το να δει τους φίλους του το απόγευμα, κάποια έξοδο), ή ότι θα κερδίσει κάτι (χρόνο με τον μπαμπά, έναν αγώνα με φίλους).

Να θυμάστε, είναι σημαντικό και οι δύο γονείς να συμφωνούν και να συμβαδίζουν στο πλάνο των επιπτώσεων ή έστω να στηρίζουν ο ένας τον άλλον στην διαδικασία αυτή.

Χρειάζονται και οι επιπτώσεις όρια

Τα όρια που βάζετε και οι επιπτώσεις που επιβάλλετε πρέπει να επιτρέπουν στο παιδί σας να αναπτύσσεται και να αλλάζει. Έτσι, είναι σημαντικό τα όρια αυτά να βρίσκονται σε... χρονικά όρια! Τα μικρότερα παιδιά, για παράδειγμα, έχουν πολύ λιγότερη αίσθηση του χρόνου από τους μεγάλους. Έτσι, μία «τιμωρία» διάρκειας μίας εβδομάδας για ένα 6χρονο παιδί μοιάζει ατελείωτη, ενώ ένα 10χρονο παιδί μπορεί να διακρίνει ότι η «τιμωρία» αυτή θα έχει τέλος. Αν περιορίσετε στο σπίτι το έφηβο παιδί σας για ...την υπόλοιπη ζωή του (ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή νιώθετε πραγματικά έτσι), αυτόματα θα καταλάβει ότι του έχετε επιβάλλει μία επίπτωση την οποία δεν πρόκειται να τηρήσετε.

Για κάποια παιδιά είναι σκόπιμο να βάζετε όρια σε περιορισμένες καταστάσεις, προκειμένου να γευτούν σίγουρα την επιτυχία τους και να συνεχίσουν την θετική τους προσπάθεια. Για παράδειγμα, «αν περάσετε το απόγευμα χωρίς να τσακωθείτε με τον αδερφό σου, θα σας αφήσω να δείτε άλλα 20 λεπτά τηλεόραση το βράδυ». Τα επιτεύξιμα αυτά βήματα δίνουν κίνητρο στα πιο «δύσκολα» παιδιά ή σε αυτά που έχουν σοβαρό πρόβλημα συμπεριφοράς και δεν τα απογοητεύουν με την σκέψη ότι πάλι τα θαλάσσωσαν.

Παρατηρήστε την δική σας συμπεριφορά

Προσέξτε να μην επιστρέψετε σε παλιές τακτικές, με φωνές και ουρλιαχτά ή με αδιαφορία προς την κακή συμπεριφορά των παιδιών. Είναι εξίσου δύσκολο και για τους γονείς να αλλάξουν –μην σταματάτε, όμως, να προσπαθείτε.

Ξεκινήστε να βάζετε όρια όσο είναι νωρίς

Είναι πολύ πιο δύσκολο να βάλετε για πρώτη φορά όρια σε ένα έφηβο παιδί, του οποίου η δουλειά, έτσι κι αλλιώς, είναι να κοντράρει τους μεγάλους. Ωστόσο, μην ξεχνάτε ότι είναι προτιμότερο από το να μην του βάλετε ποτέ όρια.

Η αλλαγή δεν έρχεται σε ένα βράδυ

Όταν δεν βλέπετε σημαντική βελτίωση στην συμπεριφορά του παιδιού, δοκιμάστε να παρατηρήστε πιθανά μικρά σας λάθη –ακόμα κι αν δεν έχουν επηρεάσει το παιδί. Για παράδειγμα, δημιουργήσατε ένα πλάνο και μείνατε πιστοί σε αυτό; Πήρατε κάποια απόφαση την οποία δεν αλλάξατε; Είπατε ξεκάθαρα στο παιδί σας τι περιμένετε από αυτό, χωρίς να ουρλιάζετε; Αν έχετε κάνει όλα τα παραπάνω, έχετε κάνει σημαντική πρόοδο.

Σίγουρα θα υπάρξουν πισωγυρίσματα, τόσο από εσάς όσο και από το παιδί σας. Κάποια στιγμή θα «βαρεθείτε» να κάνετε το σωστό ή το παιδί, το οποίο έδειχνε να βελτιώνεται, μπορεί ξαφνικά να ξεσπάσει. Να τα περιμένετε όλα αυτά και να σκέφτεστε πώς θα λύσετε ένα πρόβλημα κάθε φορά. Επίσης, ίσως έχει έρθει η στιγμή να επαναπροσδιορίσετε τα όριά σας και τις επιπτώσεις και να τα προσαρμόσετε σε νέες συνθήκες.

Μην περιμένετε να εκτιμήσει το παιδί τα όρια που του θέτετε

Αν περιμένετε από τα παιδιά να επικυρώσουν τους κανόνες σας, τους δίνετε υπερβολική δύναμη. Η δουλειά τους δεν είναι να γίνουν φίλοι σας ή να σας ευχαριστήσουν που τους βάζετε όρια για να τα βοηθήσετε να ελέγχουν την συμπεριφορά τους.

Το να είσαι γονιός σημαίνει να βάζεις όρια, να διδάσκεις καλύτερες συμπεριφορές και να καθοδηγείς τα παιδιά καθώς αρχίζουν να εφαρμόζουν τις βελτιωμένες συμπεριφορές τους. Είναι δύσκολη δουλειά και συχνά θα νιώθετε μόνοι. Δοκιμάστε να μιλήσετε με άλλους γονείς, τους οποίους εμπιστεύεστε, καθώς και με τον σύζυγό σας. Κι αν συνεχίζετε να δυσκολεύεστε στην επιβολή των ορίων, μην διστάσετε να μιλήσετε με κάποιον οικογενειακό σύμβουλο αλλά και με τους δασκάλους των παιδιών.

Και μην ανησυχήσετε ότι επιβάλλοντας όρια και επιπτώσεις θα χάσετε την αγάπη των παιδιών σας. Μάλλον το αντίθετο ισχύει. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια και περιμένουν από τους γονείς να τα θέσουν, προκειμένου να νιώσουν ασφαλή και να αναπτυχθούν μέσα σε αυτά. Το να βάζετε όρια είναι πράξη αγάπης προς το παιδί.