Θυμός: Η μάσκα του πόνου
Σύμφωνα με την κ. Σαράντη, ο θυμός είναι μια κοινωνικά αποδεκτή και κακώς εννοούμενη δηλωτική αντίδραση δύναμης και όχι αδυναμίας, αλλά στην πραγματικότητα είναι και μια έκφραση πόνου και έλλειψης εμπιστοσύνης. Ο άνθρωπος θυμώνει από όσα τον πληγώνουν και η βασική πηγή θυμού του είναι οι γονείς του, κυρίως στην παιδική ηλικία. Ο λόγος για αυτό είναι ο ίδιος ο ρόλος του γονιού και η σχέση εξάρτησης και ανάγκης μέσα στην οποία μεγαλώνει το παιδί. «Για ένα παιδί οι γονείς είναι ο κόσμος του. Χρειάζεται αγάπη, σταθερότητα, όρια, ασφάλεια, εμπιστοσύνη και ενσυναίσθηση, δηλαδή ο γονέας να μπορεί να μπαίνει στην θέση του παιδιού του» λέει χαρακτηριστικά η ίδια.
Και συμπληρώνει: «Όταν τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή είναι ήρεμα και ικανοποιημένα. Σε περίπτωση που υπάρχει θυμός και εκνευρισμός σε μόνιμη βάση τότε απουσιάζει κάτι από την σχέση σας».
Οι αντιδράσεις των παιδιών στη νηπιακή ηλικία
Πιο συγκεκριμένα, μιλώντας για παιδιά δυο έως τεσσάρων ετών χρειάζεται να αναγνωρίσει κανείς σε ποιο ψυχοσυναισθηματικό στάδιο βρίσκονται. «Η ηλικία των δυο ετών είναι μια περίοδος αυτονόμησης, όπου τα παιδιά προσπαθούν να περάσουν από την εξάρτηση από τη μητέρα σε μια πιο ανεξάρτητη ψυχική κατάσταση. Η ίδια η μητέρα οφείλει να αφήσει χώρο στο παιδί της και να λειτουργήσει ενθαρρυντικά και εφησυχαστικά με σεβασμό στις ψυχικές του ανάγκες», λέει η ειδικός.
Καθώς το παιδί γίνεται τριών ετών συνεχίζεται η διαδικασία αυτονόμησης. Σε αυτή την ηλικία χρειάζεται ο πατέρας να λειτουργήσει εξίσου ουσιαστικά με τη μητέρα και να διαχωρίσει την δυάδα μητέρας-παιδιού έτσι ώστε να λειτουργήσουν ως τριάδα με πυρήνα το ζευγάρι. Ο πατέρας συμβολίζει τον νόμο και την προστασία σε ένα σπίτι. Όπως, λοιπόν, συμβουλεύει η κ. Σαράντη, «σε αυτό το στάδιο χρειάζεται η μητέρα να αφήσει χώρο στον πατέρα να κόψει τον ομφάλιο λώρο για να συνεχίσει η διαδικασία ωρίμανσης και να αποφευχθεί η καθήλωση στην σχέση εξάρτησης μητέρας-παιδιού».
Η παιδοψυχολόγος διευκρινίζει ότι, παράλληλα, από την ηλικία των τριών ετών ξεκινά το οιδιπόδειο σύμπλεγμα (ή και σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, για τα κορίτσια) και η σταδιακή λύση του. Αυτή είναι μια περίοδος που διαρκεί δύο έτη, από τριών έως πέντε ετών. Το παιδί αρχικά φαντασιώνεται ότι ο γονιός του αντίθετου φύλου είναι μόνο δικός του, ενώ ο γονιός του ίδιου φίλου μαγικά εξαφανίζεται ή γίνεται πολύ ασήμαντος για τον/την σύζυγο του/της. Για παράδειγμα, ένα κορίτσι θα ήθελε τον μπαμπά δικό της χωρίς τη μαμά, την οποία αγαπά αλλά την ανταγωνίζεται διότι θέλει να πάρει την θέση της στην καρδιά του μπαμπά. Το αντίστοιχο ισχύει και για τα αγόρια με την μητέρα.
Μία φυσική εξελικτική διαδικασία
Η κ. Σαράντη εξηγεί ότι όλο αυτό δημιουργεί μια εσωτερική σύγκρουση στα παιδιά, όμως με την κατάλληλη διαχείριση από τους γονείς μπορεί να επέλθει εσωτερική τακτοποίηση. Κατά την διάρκεια αυτής της ψυχοσυναισθηματικής διαμόρφωσης, και εφόσον όλα βαίνουν όπως χρειάζεται, στο παιδί ενδοβάλλεται η ηθική τάξη πραγμάτων μέσα από την λύση του οιδιπόδειου. Δηλαδή, αφού οι γονείς φέρθηκαν όπως αρμόζει για να βοηθήσουν το παιδί τους να προχωρήσει και να λύσει τις εσωτερικές του συγκρούσεις, το παιδί έχει εσωτερικεύσει τον νόμο.
Πώς «αρμόζει» να φερθούν οι γονείς; «Σε αυτό το διάστημα ο βασικός άξονας λειτουργίας είναι ότι οι γονείς σχηματίζουν τον πυρήνα και ότι το παιδί δεν μπορεί να μπει ανάμεσα τους. Η συμμαχία είναι αυτή του ζευγαριού και μόνο και το παιδί δεν παίρνει ποτέ την θέση του γονέα του ίδιου φύλου, αλλά ταυτίζεται με αυτόν για να νοιώσει ασφάλεια», λέει η παιδοψυχολόγος.
Παρουσιάζοντας τις εσωτερικές συγκρούσεις και διαμορφώσεις από τις οποίες περνά το παιδί σε αυτές τις ηλικίες καταλαβαίνει καλύτερα ο γονιός τι συμβαίνει στον ψυχικό κόσμο του παιδιού του. Σε περίπτωση που υπάρχει θυμός συνεχής και ανυπακοή ή αντίδραση σημαίνει ότι κάτι στη συμπεριφορά του γονιού δημιουργεί πρόβλημα στο παιδί, αντί να το βοηθά να εξελίσσεται. Ποια συμπεριφορά είναι αυτή εξαρτάται από την περίσταση. Θα βοηθήσει, πάντως, το να μπει ο ενήλικας στην θέση του παιδιού, έχοντας σκεφτεί όλες αυτές τις πληροφορίες και να δει την σχέση τους από απόσταση.
