Τι σημαίνει, όμως, υποβοηθούμενη αναπαραγωγή; Πώς σχετίζεται με την εξωσωματική γονιμοποίηση; Πόσο επίπονη, κοστοβόρα και αποτελεσματική είναι; Ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, ειδικός στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και Επικεφαλής του Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Πειραιά 'Μίτωση' κ. Θεοδόσης Αρκουλής, απαντά σε όσα θέλει να γνωρίζει ένα ζευγάρι που σκέφτεται να ξεκινήσει διαδικασίες εξωσωματικής γονιμοποίησης, πριν επισκεφθεί τον γιατρό:
1. Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή δεν σημαίνει μόνο εξωσωματική
Με τον όρο υποβοηθούμενη αναπαραγωγή οι γιατροί αναφέρονται σε μία σειρά δυνατοτήτων υποβοήθησης, οι οποίες δεν καταλήγουν πάντα στην εξωσωματική γονιμοποίηση -αυτό εξαρτάται από το πρόβλημα του κάθε ζευγαριού. Υπάρχουν χοντρικά τρία στάδια υποβοήθησης με στόχο την εγκυμοσύνη: Η απλή πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας και παράλληλα ο προγραμματισμός της σεξουαλικής επαφής, η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας και συνδυασμός της με σπερματέγχυση αν με την σεξουαλική επαφή δεν είναι επιτυχής η σύλληψη και, τέλος, η εφαρμογή διάφορων μεθόδων εξωσωματικής γονιμοποίησης, οι οποίες εξαρτώνται από τις εκάστοτε ανάγκες του ζευγαριού.
2. Ο έλεγχος της γονιμότητας αφορά και τους δύο συντρόφους
Πέρα από τη γενική λήψη ιστορικού ο έλεγχος για τη γυναίκα περιλαμβάνει υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων, ορμονικές εξετάσεις και υστεροσαλπιγγογραφία για τον έλεγχο της κοιλότητας της μήτρας και της διαβατότητας των σαλπίγγων. Μπορεί επίσης να χρειαστούν και άλλες εξετάσεις, όπως λαπαροσκόπηση και υστεροσκόπηση. Για τον άνδρα περιλαμβάνει έλεγχο της ποιότητας του σπέρματος με σπερμοδιάγραμμα και ίσως αντισπερμερμικά αντισώματα και δοκιμασία κατάτμησης του DNA των σπερματοζωαρίων.
3. Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αφορά ζευγάρια κάθε ηλικίας -έως τα 50
Έχετε σίγουρα ακούσει μέχρι τώρα ότι έλεγχο γονιμότητας θα πρέπει να αρχίσετε να κάνετε μετά τον πρώτο χρόνο άκαρπων προσπαθειών για παιδί και ότι η γονιμότητα της γυναίκας μειώνεται σημαντικά μετά τα 35 χρόνια. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζετε είναι ότι από εκείνη την ηλικία και μετά η διερεύνηση πιθανών αιτιών υπογονιμότητας θα πρέπει να ξεκινά στους 6 μήνες ανεπιτυχών προσπαθειών.
Ωστόσο, ζευγάρια νεαρότερης ηλικίας, τα οποία ανησυχούν για οποιονδήποτε λόγο ότι δε μπορούν να αποκτήσουν παιδί, μπορούν να κάνουν εξετάσεις γονιμότητας, για να μη χάνουν πολύτιμο χρόνο. Υπάρχει, πάντως, ανώτατο επιτρεπόμενο όριο ηλικίας της γυναίκας για να κάνει εξωσωματική, το οποίο στη χώρα μας είναι τα 50 έτη –μέχρι τότε, δηλαδή, μπορεί ένας γιατρός να παρέμβει για να βοηθήσει ένα ζευγάρι να αποκτήσει παιδί. Για τον άνδρα δεν υπάρχει όριο ηλικίας.
4. Οι πιθανότητες επιτυχίας της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σήμερα
Το κάθε Κέντρο Εξωσωματικής μπορεί να δώσει διαφορετικά ποσοστά επιτυχίας, όμως καθώς αυτά εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, ασφαλέστερο είναι να ανατρέξει κανείς στα διεθνή δεδομένα, όπως αποτυπώνονται στην ιατρική βιβλιογραφία. Σύμφωνα με αυτά, μία μέση πιθανότητα επιτυχίας ανά προσπάθεια εξωσωματικής είναι 35%, όμως το ποσοστό αυτό μεταβάλλεται ανάλογα με τα θέματα που αντιμετωπίζει το κάθε ζευγάρι. Αθροιστικά, μετά από 3-4 προσπάθειες, πάντως, υπολογίζεται πως το 70-75% των ζευγαριών θα επιτύχει εξωσωματική. Αναφορικά με τη μέθοδο της σπερματέγχυσης, το ποσοστό επιτυχίας δεν υπερβαίνει το 18% ανά προσπάθεια.
5. Η εξωσωματική... πονάει;
Σύμφωνα με τον κ. Αρκουλή, η μοναδική επεμβατική διαδικασία στην εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η ωοληψία. Κατά την ωοληψία αναρροφάται το ωοθυλακικό υγρό με μια πάρα πολύ λεπτή βελόνα η οποία κατευθύνεται από υπέρηχο. Για να προχωρήσει, όμως ο γιατρός σε ωοληψία χορηγείται στη γυναίκα μια μικρή μέθη με αναλγησία και έτσι αυτή γίνεται εντελώς ανώδυνα. Μια μικρή ενόχληση που υπάρχει μετά την ωοληψία είναι παρόμοια με της πόνους περιόδου.
Κατά τη διάρκεια της πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας τώρα, η γυναίκα θα χρειαστεί να λάβει κάποια φάρμακα, τα οποία χορηγούνται με ενδομυϊκές ενέσεις, η βελόνα της είναι πάρα πολύ μικρή και λεπτή (ινσουλίνης) και δεν υπάρχει καθόλου πόνος.
6. Οι παρενέργειες από τα φάρμακα της εξωσωματικής
Ο φόβος καρκίνου είναι αυτός που κυριαρχεί στη συζήτηση, ειδικά στο διαδίκτυο. Πολλές όμως μελέτες, όπως λέει ο γιατρός, δείχνουν ότι αυξημένος κίνδυνος δεν υπάρχει αλλά αντιθέτως το να παραμείνει η γυναίκα χωρίς κύηση αυξάνει τις πιθανότητες διαφόρων καρκίνων. Γίνεται πάντως συνεχής έρευνα στο θέμα, η οποία εξατομικεύει τα όργανα, π.χ. μήτρα κλπ. Η κύρια, πάντως, παρενέργεια των φαρμάκων είναι η υπερδιέγερση ωοθηκών σε νέες γυναίκες και αυτή χρειάζεται στενή παρακολούθηση, ώστε να μην συμβεί.
7. Υπάρχει δυνατότητα επιλογής φύλου του μωρού στην εξωσωματική;
Ο κ. Αρκουλής εξηγεί ότι ο νόμος 3305/2005 απαγορεύει την επιλογή φύλου για κοινωνικούς λόγους μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης προβλέποντας μέγιστα αυστηρές ποινές. Στην χώρα μας επιτρέπεται η επιλογή φύλου μόνο για ιατρικούς λόγους προς όφελος του παιδιού που θα γεννηθεί.
8. Η εξωσωματική οδηγεί πάντα σε δίδυμη κύηση;
Στην Ελλάδα συνήθως μεταφέρονται τρία έμβρυα σε γυναίκες κάτω των 40 ετών. Στις 100 γυναίκες που θα μείνουν έγκυοι οι 75 φέρουν μονήρη κύηση, οι 20-22% δίδυμη ενώ οι τρίδυμες (και μη επιθυμητές μαιευτικά) θα αποτελέσουν το 3-5%. Στο γενικό πληθυσμό δίδυμη κύηση παρατηρείται σε 1:80 κυήσεις.
9. Όταν η εξωσωματική δεν φέρνει αποτέλεσμα
«Η εξωσωματική συνήθως φέρνει αποτέλεσμα», λέει ο κ Αρκουλής. Μελέτες δείχνουν ότι ένα στα τρία ζευγάρια εγκαταλείπουν την εξωσωματική γονιμοποίηση μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες, ενώ το 50% των ζευγαριών που σταματούν να προσπαθούν το κάνουν για ψυχολογικούς λόγους, παρά τις αντίθετες συστάσεις των ιατρών. Μάλιστα σε μελέτη που προέρχεται από την Ολλανδία σημειώνεται ότι το κράτος καλύπτει τα έξοδα της παροσπάθειας, γεγονός που αναιρεί τυχόν οικονομικούς λόγους, σε ευρωπαϊκό τουλάχιστον επίπεδο.
10. Το κόστος της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Αυτό εξαρτάται καταρχήν από τις μεθόδους που θα χρησιμοποιηθούν, τις επαναλήψεις, τα φάρμακα που πιθανώς χρειαστούν και πολλούς ακόμα παράγοντες. Σε κάθε περίπτωση, τα τελευταία χρόνια ο ΕΟΠΠΥ έχει συστήσει επιτροπές ανά την Ελλάδα, οι οποίες κρίνουν τα ζευγάρια για το κατά πόσον δικαιούνται κάλυψη για εξωσωματική γονιμοποίηση. Οι ιδιωτικές μονάδες οφείλουν να εκδώσουν τις αποδείξεις πληρωμής και τις βεβαιώσεις της προσπάθειας. Με αυτά τα παραστατικά, και εφόσον έχει εγκριθεί η προσπάθεια από την επιτροπή του ΕΟΠΠΥ, η ασφαλισμένη γυναίκα δικαιούται περίπου 340 ευρώ. Η έγκριση από τον ΕΟΠΠΥ δίνει επίσης τη δυνατότητα των δωρεάν φαρμάκων.
