Οι συμβουλές για το πώς να διαχειριστείτε τα, βίαια συχνά, ξεσπάσματα του μικρού σας είναι αμέτρητες. Κανείς δεν θέλει να τραβολογάει ένα αλαλιασμένο, τεντωμένο σαν τόξο πιτσιρίκι από την κούνια για να φύγουν, να φορά κράνος για να αποφεύγει τις σφαίρες από Duplo όταν κλείνει η τηλεόραση και να ακούει ουρλιαχτά και κλάματα για μισή ώρα συνεχόμενα απλά επειδή πήγε να του φορέσει τις κάλτσες.
Μήπως, όμως, βλέπουμε τα ξεσπάσματα αυτά με διαφορετικό μάτι από αυτό που θα έπρεπε; Μήπως αντί να φοβόμαστε, να αποφεύγουμε και να προσπαθούμε να αντικρούσουμε τα παιδιά όταν «φρικάρουν», θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία προς όφελός τους; Ίσως αν κατανοήσουμε καλύτερα τα tantrums να μπορέσουμε να «δουλέψουμε» με αυτά και τελικά να βγούμε όλοι, τόσο το παιδί όσο και εμείς, κερδισμένοι. Η αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια Heather Turgeon εξηγεί.
Κατανοώντας τον εγκέφαλο
Τα tantrums δεν είναι απλά τραυματικές στιγμές απίστευτου πείσματος, κατά τις οποίες το παιδί διεκδικεί με σθένος αυτό που θέλει. Αποτελούν εξωτερικές συμπεριφορικές εκδηλώσεις ενός πραγματικού, βιολογικού φαινομένου. Είναι αληθινές στιγμές κατάρρευσης, όχι ένα προσποιητό ξέσπασμα κλάματος (είστε πλέον σε θέση να «διαβάζετε» τη γλώσσα σώματος του παιδιού σας και να αναγνωρίζετε τις διαφορές), οι οποίες συμβαίνουν όταν κάτι ενεργοποιεί συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου του παιδιού σας, όπως η αμυγδαλή –ένα μικρό μέρος στο κάτω μέρος του εγκεφάλου, το οποίο επεξεργάζεται συναισθήματα όπως ο φόβος και ο θυμός. Συγκεκριμένα, η αμυγδαλή είναι μέρος του «πρωτόγονου» εγκεφάλου και φροντίζει να μας κρατά ασφαλείς, καθώς αναγνωρίζει τους κινδύνους και τις απειλές και δρα άμεσα, πριν ο υπόλοιπος εγκέφαλος προλάβει να δράσει. Τα μεγάλα παιδιά έχουν καλοσχηματισμένες αμυγδαλές, ωστόσο ο υπόλοιπος εγκέφαλος δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί εντελώς και δεν έχει συνδέσει κάθε περιοχή του με αυτές.
Όταν το παιδί σας, λοιπόν, εκρήγνυται επειδή ανοίξατε εσείς το γιαούρτι του και δεν το αφήσατε να το κάνει μόνο του, το συναισθηματικό μέρος του εγκεφάλου του -ο σπασμωδικός θυμός του- κατακλύζει τον εγκέφαλό του. Κατανοώντας τα βιολογικά ξεσπάσματα ενός tantrum, αφενός αντιλαμβάνεστε ότι είναι φυσιολογικά, αφετέρου ξέρετε από πού θα ξεκινήσετε για να βοηθήσετε το παιδί.
Η συμβουλή «αγνοήστε το»
Πιθανώς έχετε ακούσει τη συμβουλή «αγνοήστε το παιδί όταν έχει tantrum». Σίγουρα, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να καταπνίξει το ξέσπασμα (αν και για κάποια παιδιά μπορεί να έχει εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα). Όμως ο ρόλος μας ως γονείς δεν είναι απλά να κάνουμε το tantrum να περάσει τη δεδομένη στιγμή, αλλά και να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει τις ικανότητες και τους μηχανισμούς του εγκεφάλου του, με τους οποίους θα διαχειρίζεται αυτά τα ξεσπάσματα στο μέλλον.
Η δουλειά αυτή μπορεί να γίνει τόσο κατά τη διάρκεια όσο και στο τέλος του tantrum, άρα το να το αγνοήσετε δεν βοηθά μακροπρόθεσμα. Κάποια παιδιά χρειάζονται τον χώρο τους για να ηρεμήσουν, όμως είναι καλύτερα να προσπαθήσουμε να «δουλέψουμε» μαζί τους πρώτα, πριν τους γυρίσουμε την πλάτη.
Πολλοί ειδικοί θα σας πουν ότι αφού το ορθολογικό μέρος του εγκεφάλου του παιδιού δεν έχει σχηματιστεί πλήρως ακόμα, το παιδί δε μπορεί να αποφύγει αυτά τα συναισθηματικά ξεσπάσματα που το καταπνίγουν –και αυτό είναι γεγονός. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί υποστηρίζουν πως θα πρέπει να αγνοείτε ένα παιδί σε κατάσταση υστερίας, καθώς δεν υπάρχει κάτι που να μπορείτε να κάνετε για τις εκρήξεις του. Αντίθετα, θα πρέπει κανείς να εκτιμά το γεγονός ότι τα παιδιά μας ενεργοποιούν και χρησιμοποιούν τον εγκέφαλό τους καθώς αυτός σχηματίζεται, όμως θα πρέπει και να το βοηθάμε να μάθουν από όλη αυτή τη διαδικασία. Τα παιδιά είναι ικανότατα και όσο περισσότερο τα αντιμετωπίζουμε ως τέτοια, τόσο καλύτερα θα ανταποκρίνονται σιγά-σιγά στις περιστάσεις.
Παραμείνετε, λοιπόν, παρόντες όταν το παιδί βρίσκεται σε κατάσταση κατάρρευσης και χρησιμοποιήστε τις παρακάτω συμβουλές:
Συνδέοντας και ενδυναμώνοντας τον εγκέφαλο
Μέσω της εξάσκησης, ο εξελιγμένος ορθολογικός εγκέφαλος, ο οποίος βρίσκεται στη μέση του προμετωπιαίου φλοιού (πίσω από το κούτελο, δηλαδή), δυναμώνει και προσεγγίζει το χαμηλότερο μέρος του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να μπορεί να ηρεμεί και να διαχειρίζεται τα τρομακτικά αυτά συναισθήματα που αναστατώνουν τόσο πολύ το παιδί.
Ιδανικά, η πληροφορία ταξιδεύει από και προς τις δύο κατευθύνσεις, μεταξύ αυτών των περιοχών, με τις πρώτες συγκινήσεις να εκφράζονται όπως τους αναλογεί (δεν θέλετε το παιδί σας να καταπιέζει τα συναισθήματά του) αλλά ταυτόχρονα να βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ανώτερων περιοχών του εγκεφάλου. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή τη διαδικασία. Δείτε πώς θα αξιοποιήσετε την ισχύ ενός tantrum:
-Μην ξεχνάτε σε ποιον μιλάτε: Όταν το παιδί πραγματικά καταρρέει, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να προσπαθήσετε να του μιλήσετε λογικά. Ξεχάστε τις λογικές εξηγήσεις. Μιλήστε στο συναισθηματικό μέρος του εγκεφάλου του: «Νευρίασες πολύ με αυτό, ε;» ή «βλέπω ότι είσαι πολύ θυμωμένη τώρα».
-Εμπλέξτε το λογικό μέρος του εγκεφάλου: Αφού έχετε επικυρώσει τα έντονα αυτά συναισθήματα του παιδιού και οι αμυγδαλές τους αρχίζουν να ηρεμούν, βοηθήστε να συνδεθεί το κάτω με το πάνω μέρος του εγκεφάλου και μιλήστε στο παιδί εμπλέκοντας το λογικό μέρος του εγκεφάλου. Δοκιμάστε κάτι του στιλ «θέλεις να κάνουμε ένα πλάνο για το πότε θα μπορούσες να φας αυτό το μπισκότο;» ή «βλέπω ότι στεναχωρήθηκες πολύ που φύγαμε. Πρέπει, όμως, να πάρουμε την αδερφή σου. Υπάρχει άλλος τρόπος να λύσουμε αυτό το πρόβλημα;». Έτσι, το παιδί θα αρχίσει να απομακρύνεται από το πώς νιώθει προς το πώς να μη νιώθει έτσι.
-Χωρίς πολλά λόγια: Δεν χρειάζεται να πείτε πάρα πολλά ή να υπερ-αναλύσετε την κατάσταση ενός παιδιού με tantrum. Δείξτε λίγη κατανόηση ή ανακουφίστε το παιδί σας, δώστε μία λογική εξήγηση ή κάντε ένα πρόγραμμα για τη συνέχεια και ακολουθήστε το άμεσα. Αλλάξτε θέμα για τη δεδομένη στιγμή (επιστρέψτε στο ξέσπασμα αργότερα, αν θέλετε να εξηγήσετε κάτι ή να ολοκληρώσετε κάτι που αφήσατε στη μέση). Για να βοηθήσετε το παιδί σας τη στιγμή που βρίσκεται σε ένα συναισθηματικό χάος θα πρέπει να παραμείνετε ψύχραιμοι και να μην παρασυρθείτε από τον τυφώνα. Στο σημείο αυτό μπορείτε να στρέψετε την προσοχή σας αλλού, μακριά από το παιδί, και να του δώσετε την χώρο που ενδεχομένως χρειάζεται.
-Ενδυναμώστε το παιδί σας: Δώστε του τα εργαλεία για να διαχειρίζεται μόνο του τα συναισθήματά του. Δοκιμάστε να πάρετε μαζί μια βαθιά αναπνοή, πείτε του ότι μπορεί «να σταματήσει για λίγο, να κάνει ένα βήμα πίσω, να πάρει μια βαθιά ανάσα και να δοκιμάσει ξανά» ή αναγνωρίστε πως το να τρέχει γύρω-γύρω σε όλο το σπίτι το βοηθά να οργανώσει τη σκέψη του και τα συναισθήματά του, οπότε επιστρέφοντας σε εσάς να είναι πιο ισορροπημένη. Μην προτείνετε απλά τις τακτικές αυτές τη δεδομένη στιγμή. Μιλήστε γι'αυτές μετά την «καταιγίδα» σαν κάτι πολύ φυσιολογικό, σαν τροφή για σκέψη, και εξηγήστε στο παιδί ότι όλοι κάποια στιγμή κυριευόμαστε από τα συναισθήματά μας, αλλά βρίσκουμε τρόπους για να ρυθμίζουμε το πώς λειτουργούμε με αυτά (δώστε πραγματικά παραδείγματα –π.χ. έχουμε νεύρα; Μετράμε αργά μέχρι το 10 για να ηρεμήσουμε).
Εκλογικεύστε την εικόνα: Όταν βλέπετε όλο αυτό το δράμα να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια σας, φανταστείτε την τρελή νευροχημική κατάσταση που λαμβάνει χώρα μέσα στο κεφάλι του παιδιού και προσπαθήστε λίγο να αποστασιοποιηθείτε. Δεν λέμε να αποχωρίσετε από το δωμάτιο, αλλά να εκλογικεύσετε τη διαδικασία και να δείξετε λίγη παραπάνω ανοχή στα κλάματα και τις φωνές. Τα συναισθηματικά αυτά ξεσπάσματα έρχονται και φεύγουν. Δεν είναι δική σας δουλειά να τα διορθώσετε ή να τα εξαφανίσετε. Να είστε, όμως, παρόντες και να βρίσκετε ευκαιρίες να τα χρησιμοποιείτε «διδακτικά».
Μην ξεχνάτε πως στόχος σας δεν είναι να κάνετε τα tantrum να εξαφανιστούν με τρόπο μαγικό, αλλά να χτίσετε την ικανότητα του παιδιού να "αυτό-ρυθμίζεται", εξασκώντας την σύνδεση του συναισθηματικού με το λογικό μέρος του εγκεφάλου του. Αν κάνετε μέρος της καθημερινότητά σας το να συζητάτε για το πώς να διαχειρίζεται τα πολύ έντονα συναισθήματα, θα ξέρει τι να κάνει τη στιγμή που θα προκύπτουν και θα παρατηρήσετε πως σταδιακά η ένταση των tantrums θα μειώνεται.
Πηγή: Babble