Κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση, η γυναίκα υφίσταται σημαντικές μεταβολικές αλλαγές, κυρίως λόγω της μείωσης του επιπέδου των οιστρογόνων, οι οποίες συχνά οδηγούν σε αύξηση του βάρους.
Αυτή η αύξηση βάρους μπορεί να αποτελέσει πρόδρομο διάφορων νοσημάτων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η οστεοπόρωση κ.λπ. αλλά ταυτόχρονα μπορεί και να μετριαστεί με την υιοθέτηση μιας σωστής διατροφής, η οποία παράλληλα συμβάλλει και στην καλή υγεία του οργανισμού.
Η ισορροπία στη διατροφή μιας γυναίκας που μπαίνει στην εμμηνόπαυση είναι το κλειδί για μία ομαλή μετάβαση, χωρίς αύξηση βάρους. Ο συνδυασμός ποιότητας και ποσότητας τροφών βοηθά ώστε να μην υπάρχει αύξηση βάρους.
Σε αυτή την ιδιαίτερη φάση χρειάζεται να υιοθετηθούν υγιεινές διατροφικές συνήθειες και συνήθειες στο τρόπο ζωής όπως η φυσική δραστηριότητα, που να βοηθούν τη διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά και την επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.
Τι θα μπορούσατε να κάνετε για να αποφύγετε την αύξηση του βάρους στην εμμηνόπαυση και να διατηρήσετε τον οργανισμό σας υγιή;
- Για να μην πεινάτε, αλλά και για να μπορεί ο οργανισμός να λειτουργεί σωστά, πρέπει να καταναλώνετε 5-6 γεύματα την ημέρα, το οποίο σημαίνει 3 κύρια γεύματα και ενδιάμεσα σνακ, όπως ένα φρούτο ή ένα γιαούρτι 2% με φρούτα. Η ύπαρξη τακτικών γευμάτων βοηθά στην ενεργοποίηση των καύσεων του οργανισμού μας και βελτιώνει την ενεργητικότητα. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που τρώνε μικρά – συχνά γεύματα τείνουν να τρώνε λιγότερες θερμίδες και γραμμάρια λίπους στο τέλος της ημέρας. Επίσης καίνε περισσότερες θερμίδες κατά την πέψη και το μεταβολισμό των τροφίμων, όταν το φαγητό κατανέμεται σωστά μέσα στην ημέρα. Επίσης η κατανάλωση μικρών συχνών γευμάτων προστατεύει τον οργανισμό από την κούραση καθώς με τον τρόπο αυτό το σώμα τροφοδοτείται με γλυκόζη σε δόσεις, κάτι που βοηθάει τον οργανισμό χωρίς να τον στρεσάρει.
- Βάση των γευμάτων θα πρέπει να αποτελούν μη επεξεργασμένοι – πλούσιοι σε φυτικές ίνες υδατάνθρακες, όπως πολύσπορα ή ολικής αλέσεως δημητριακά που επιμηκύνουν το αίσθημα κορεσμού και βοηθούν στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και τη διατήρηση της γλυκόζης και της χοληστερόλης σε φυσιολογικά επίπεδα. Τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτοστερόλες, όπως οι μαργαρίνες ή κάποια ροφήματα γιαουρτιού, θα μπορούσαν, συνεργιστικά, να μειώσουν τα επίπεδα της κακής LDL χοληστερόλης στο αίμα.
- Τα γεύματα προτείνεται να συνοδεύονται πάντα από σαλάτα εποχής, λαχανικά ή φρούτα που είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Επιπρόσθετα, τα φρούτα και τα λαχανικά βοηθούν στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα, προσδίδουν ισχυρό αίσθημα κορεσμού, ενώ είναι οι κύριες πηγές αντιοξειδωτικών στοιχείων. Καταναλώνετε τουλάχιστον 5 διαφορετικά χρώματα φρούτων και λαχανικών για αντιοξειδωτική προστασία. Προτιμήστε φρέσκα φρούτα και λαχανικά εποχής.
- Δώστε έμφαση στην κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, για πρόληψη της απώλειας οστικής μάζας. Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου είναι επίσης μια πολύ σημαντική διατροφική παράμετρος στη περίοδο αυτή της ζωής. Τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων οδηγούν σε αυξημένη απώλεια ασβεστίου από τα οστά. Στοχεύστε στην πρόσληψη 3 μερίδων γαλακτοκομικών καθημερινά π.χ. 1 ποτήρι ημι-άπαχο γάλα, 1 κεσεδάκι γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά και ένα κομματάκι τυρί (1 φέτα ή ένα σπιρτόκουτο). Ασβέστιο υπάρχει επίσης στα μικρά ψάρια και στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Εκτός όμως από τα τρόφιμα που περιέχουν ασβέστιο, υπάρχουν και κάποια στοιχεία, όπως είναι η βιταμίνη D (που τη συνθέτουμε κυρίως μέσω του ήλιου) και ο φώσφορος (τον βρίσκουμε κυρίως στα κρέατα, τα ψάρια και τα πουλερικά), που βοηθούν σημαντικά στην απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό.
Αντίθετα, υπάρχουν και κάποια άλλα τρόφιμα, στοιχεία ή συνήθειες που «υπονομεύουν» την απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό. Αυτά είναι:
Οι πρωτεΐνες: Η υπερκατανάλωσή τους προκαλεί την αποβολή του ασβεστίου από τα ούρα, ενώ η κατανάλωσή τους σε μέτριο βαθμό βοηθά στην απορρόφησή του.
Το αλάτι: Η υπερκατανάλωσή του φαίνεται να σχετίζεται με την οστεοπόρωση.
Η καφεΐνη και το αλκοόλ: Φαίνεται να παρεμποδίζουν την εναπόθεση του ασβεστίου στα οστά.
Το κάπνισμα: Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, εμποδίζει τον οργανισμό να απορροφά το ασβέστιο που προσλαμβάνει.
- Προσπαθήστε να περιορίσετε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε 1 φορά την εβδομάδα και επιλέγετε πάντα ψαχνό άπαχο κρέας. Καταναλώνετε πιο συχνά πουλερικά χωρίς δέρμα, ψάρια και όσπρια. Φροντίστε να καταναλώνετε 1-2 φορές την εβδομάδα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, τσιπούρα, σολομό, σκουμπρί, γαύρο κ.ά), γιατί περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα, που παρέχουν προστασία από το μεταβολικό σύνδρομο. Χρήσιμα στην πρόσληψη της απαιτούμενης ποσότητας ω-3 λιπαρών οξέων, θα μπορούσαν να είναι και διάφορα εμπλουτισμένα τρόφιμα. Μαργαρίνες και κράκερ είναι μερικά μόνο από αυτά που κυκλοφορούν στο εμπόριο.
- Είναι σημαντικό να μην καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες λιπαρών ειδικά κορεσμένων λιπαρών. Τα τρόφιμα με πολλά λιπαρά συνήθως σας δίνουν πολλές θερμίδες και λίγα θρεπτικά συστατικά. Ακόμη πιο σημαντικό είναι να λαμβάνετε τα καλά λιπαρά από τη διατροφή σας, τα οποία σας προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο. Το κορεσμένο λίπος βρίσκεται σε αυξημένο ποσοστό σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης, τηγανιτά και γλυκά πλούσια σε βούτυρο και κρέμα γάλακτος. Αντίστοιχα, συστήνεται αύξηση της πρόσληψης πολυακόρεστου λίπους όπως τα ω3 και ω6 λιπαρά οξέα που βρίσκονται σε λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, οι σαρδέλες ,οι ξηροί καρποί και το σουσάμι.
- Χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο για τις περισσότερες χρήσεις και αποφύγετε τα ζωικά λίπη, όπως φετινή, βούτυρο και κρέμα γάλακτος στο μαγείρεμα. Αποφύγετε τα περιττά λίπη στο μαγείρεμα και την κατανάλωση τροφών με περιττά λιπαρά όπως είναι τα τηγανητά, τα σφολιατοειδή, τα σιροπιαστά κτλ.
- Αποφύγετε τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα ζάχαρης καθώς η πολλή ζάχαρη ανεβάζει γρήγορα το σάκχαρο του αίματος με αποτέλεσμα την αυξημένη έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας, (η υπερβολική έκκριση ινσουλίνης οδηγεί σε λιπογένεση και αναστέλλει τη λιπόλυση).
- Ακόμη συστήνεται η μειωμένη πρόσληψη νατρίου μέσω της διατροφής. Επομένως, το αλάτι στο φαγητό πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο και να περιορίζεται η χρήση του μόνο στο μαγείρεμα.
- Φροντίστε να έχετε επαρκή πρόσληψη υγρών, προτιμώντας το νερό και τα ροφήματα βοτάνων χωρίς ζάχαρη και αποφύγετε τους χυμούς, τα ροφήματα ή τα αναψυκτικά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
- Εντάξτε την άσκηση καθημερινά στη ζωή σας. Τριάντα λεπτά γρήγορο περπάτημα την ημέρα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια περίπου 7 κιλών το χρόνο και μείωση του κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης, διαβήτη, υπέρτασης και καρδιαγγειακών προβλημάτων. Συνδυάστε την αερόβια άσκηση με ασκήσεις αντίστασης, καθώς αποτελεί μαζί με ισορροπημένη διατροφή, τον καλύτερο τρόπο για να μειωθεί το κοιλιακό λίπος.
- Τέλος, μελέτες τελευταίων ετών έχουν αναδείξει την αξία των φυτοοιστρογόνων στη βελτίωση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης αλλά και διαφόρων δεικτών κινδύνου για την υγεία, όπως είναι η βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και η διατήρηση της πυκνότητας των οστών. Πηγές φυτοοιστρογόνων είναι τρόφιμα όπως ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο, η σόγια, το τόφου, το σουσάμι και το σκόρδο, ενώ συμπληρώματα φυτοοιστρογόνων χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως ως μία πιο φυσική μέθοδος αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
Είναι σημαντικό λοιπόν να προσέχουν οι γυναίκες τη διατροφή τους στην εμμηνόπαυση, καθώς αυξάνουν οι παράγοντες κινδύνου. Μια ισορροπημένη διατροφή βασισμένη στα μεσογειακά πρότυπα, σε συνδυασμό με άσκηση, είναι αυτό που προτείνεται για περιορισμό του κινδύνου, βελτίωση της ποιότητας ζωής και για να βιώσει η κάθε γυναίκα όσο το δυνατόν πιο ευχάριστα αυτήν την ευαίσθητη περίοδο της ζωής της.
Η Αλεξάνδρα Δαμβουνέλη είναι Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, PGCert Διατροφής Αθλητών