Ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος κ. Αλέξανδρος Αρμενιάκος εξηγεί όσα θα πρέπει να γνωρίζετε για το σπιράλ.
Τι είναι το σπιράλ
Το σπιράλ (ενδομήτριο σπείραμα IUD) είναι μία μικρή πλαστική συσκευή σχήματος Τ, κατασκευασμένη από πλαστικό και χαλκό, η οποία να περιέχει προγεστερόνη ή και όχι –ανάλογα με τον τύπο σπιράλ που θα αποφασίσει ο γυναικολόγος να τοποθετήσει. Υπάρχουν, λοιπόν, σπιράλ φαρμακευτικά (με ορμόνη) και σπιράλ μηχανικά και το ποιο θα χρησιμοποιήσει μία γυναίκα έχει να κάνει με το ιστορικό της.
Η συσκευή τοποθετείται στο εσωτερικό της μήτρας αποκλειστικά από γυναικολόγο –πρόκειται για μία απλή διαδικασία που δεν χρειάζεται νάρκωση. Από το ένα άκρο του σπιράλ εκκρεμούν ένα ή δύο μαλακά νήματα, τα οποία βγαίνουν έξω από τον τράχηλο, μέσα στον κόλπο. Έτσι η γυναίκα, με τις οδηγίες του γυναικολόγου, μπορεί να ελέγξει αν το σπιράλ βρίσκεται ακόμα στην θέση του. Υπάρχει, κίνδυνος στη γυναίκα που είναι πολύτοκος και έχει μεγάλη διαστολή μήτρας, το σπιράλ να φύγει –αυτό βέβαια δεν είναι σύνηθες.
Ο τρόπος με τον οποίον λειτουργεί το σπιράλ είναι σύνθετος: Το μηχανικό σπιράλ δημιουργεί μία άσηπτη φλεγμονή στην περιοχή, η οποία αδρανοποιεί το σπέρμα που προσπαθεί να φτάσει στο ωάριο, καθώς και το γονιμοποιημένο ωάριο από το να εμφυτευτεί στη μήτρα. Το σπιράλ με προγεστερόνη κάνει την τραχηλική βλένη πιο πυκνή και αδιαπέραστη από το σπέρμα. Επιπλέον, το γονιμοποιημένο ωάριο εμποδίζεται από το να εμφυτευτεί στη μήτρα. Σπάνια μπορεί να εμποδιστεί και η ωορρηξία της γυναίκας, όπως γίνεται και αν αυτή χρησιμοποιεί αντισυλληπτικά.
Το σπιράλ τοποθετείται τις πρώτες ημέρες της περιόδου, όταν υπάρχει ακόμα αίμα, γιατί τότε η τοποθέτησή του είναι πιο εύκολη, ενώ λειτουργεί άμεσα. Αν τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε άλλο χρόνο εκτός εμμηνορυσίας, τότε θα πρέπει να ληφθεί μία επιπλέον μέθοδος αντισύλληψης στον συγκεκριμένο κύκλο.
Όλα αυτά αναπόφευκτα δημιουργούν απορίες ως προς τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του. Ο κ. Αρμενιάκος τα διαχωρίζει:
Πλεονεκτήματα του σπιράλ
Είναι πολύ αποτελεσματικό.
Δεν επιδρά στη σεξουαλική επαφή, ούτε ψυχολογικά ούτε οργανικά.
Λειτουργεί αμέσως μόλις τοποθετηθεί και έχει διάρκεια δραστικότητας από δύο έως πέντε χρόνια, ανάλογα με τον τύπο που χρησιμοποιείται.
Δεν χρειάζεται άλλη αντισύλληψη εφόσον βρίσκεται τοποθετημένο στη θέση του.
Η γονιμότητα της γυναίκας επανέρχεται αμέσως μόλις αυτό αφαιρεθεί.
Το σπιράλ μπορεί να αφαιρεθεί εύκολα, ανά πάσα στιγμή, αν η γυναίκα αλλάξει γνώμη, πάντα αποκλειστικά από γυναικολόγο.
Το κόστος του είναι χαμηλό συγκριτικά με άλλες μεθόδους αντισύλληψης. Μία μέση τιμή, σύμφωνα με τον κ. Αρμενιάκο, είναι τα 150 με 200 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε λήψη αντισυλληπτικών για έναν χρόνο, ενώ το σπιράλ έχει διάρκεια ζωής τουλάχιστον τριών ετών.
Μειονεκτήματα του σπιράλ
Η περίοδος μπορεί να είναι βαρύτερη ή μεγαλύτερης διάρκειας.
Μπορεί να βγει, να μετακινηθεί και σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις να εισχωρήσει στη μήτρα ή στον τράχηλο, με αποτέλεσμα να προκληθεί φλεγμονή ή διάτρηση της μήτρας.
Δεν συστήνεται για όλες τις γυναίκες (δείτε παρακάτω).
Ακόμα, αν μία γυναίκα μείνει έγκυος παρά την χρήση του σπιράλ, το πιθανότερο είναι ότι η εγκυμοσύνη θα λάβει χώρα εκτός μήτρας. Γι΄αυτό, όπως λέει ο κ. Αρμενιάκος, η γυναίκα θα πρέπει κάθε μήνα να βλέπει περίοδο και σε περίπτωση που δεν δει θα πρέπει να το ελέγξει με τον γυναικολόγο της.
Μπορούν όλες οι γυναίκες να το χρησιμοποιήσουν;
Το σπιράλ δε μπορεί να τοποθετηθεί σε όλες τις γυναίκες, αφενός γιατί μπορεί να έχουν ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας, αφετέρου γιατί μπορεί να έχουν πυελικές φλεγμονές ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Επιπλέον, δεν πρέπει να τοποθετείται σε γυναίκες με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή σε όσες έχουν αδιάγνωστες αιμορραγίες από τα γεννητικά όργανα.
Το σπιράλ δεν συνιστάται σε γυναίκες με πολλαπλούς συντρόφους, καθώς τότε μία μόλυνση με το σπιράλ είναι πιο εύκολο να μεταδοθεί. Ούτε σε γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί στο άμεσο μέλλον.
«Τελικά να βάλω ή όχι σπιράλ;»
Ο κύριος Αρμενιάκος συνιστά το σπιράλ να χρησιμοποιείται αποκλειστικά από μονογαμικές γυναίκες, οι οποίες δεν κινδυνεύουν από ενδομητρίτιδα λόγω πολλαπλών συντρόφων, και κατά προτίμηση από εκείνες που έχουν αποφασίσει ότι δεν σκοπεύουν να αποκτήσουν άλλο παιδί.
Στο ερώτημα «σπιράλ ή αντισυλληπτικό», με την προϋπόθεση ότι η γυναίκα έχει έναν σταθερό σύντροφο και δεν επιδιώκει εγκυμοσύνη, ο κ. Αρμενιάκος απαντά «αν η γυναίκα είναι κάτω των 35 ετών να προτιμά αντισυλληπτικά –αν είναι μεγαλύτερη μπορεί να βάλει σπιράλ».