Ζητήσαμε από τον μαιευτήρα – χειρουργό γυναικολόγο κ. Αλέξανδρο Αρμενιάκο να μας εξηγήσει πότε πρέπει πραγματικά να ανησυχούμε για το τοξόπλασμα, αλλά και τι γίνεται σε περίπτωση που μία έγκυος προσβληθεί.
Τι είναι το τοξόπλασμα και πώς μεταδίδεται
Το τοξόπλασμα είναι ενδοκυττάριο πρωτόζωο και μπορεί να μολύνει τα περισσότερα θηλαστικά και πουλιά. Έχει τελικό ξενιστή την γάτα, και άλλα αιλουροειδή, και μέσω του εντερικού της σωλήνα μπορεί να διασπαρεί στη φύση. Μπορεί, λοιπόν, να μολύνει το χώμα με τις ακαθαρσίες τους, τα λαχανικά και άλλα θηλαστικά.
Για την ακρίβεια, υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους το τοξόπλασμα μπορεί να μεταδοθεί στους ανθρώπους. Ο πιο συχνός τρόπος μετάδοσης του παράσιτου γίνεται με την κατανάλωση ωμού ή μισοψημένου κρέατος (ειδικά βοδινό, χοιρινό και αρνίσιο).
Δεύτερον, οι κύστεις του τοξοπλάσματος μπορούν να περάσουν στον οργανισμό από τα κόπρανα μέσω της ρινοφαρυγγικής κοιλότητας και της πεπτικής οδού από μολυσμένα φυλλώδη πράσινα λαχανικά που δεν έχουν πλυθεί καλά όπως και από το χώμα, αρχίζοντας με λοίμωξη στο έντερο.
Τρίτον, το τοξόπλασμα μπορεί να μεταδοθεί και μέσω της μετάγγισης αίματος, αν και κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά σπάνιο.
Μέτρα πρόληψης από την έγκυο
Σύμφωνα με τον κ. Αρμενιάκο, το βασικό που πρέπει να κάνει η έγκυος, αλλά και ο κάθε ένας από εμάς, είναι να ψήνει και να βράζει πολύ καλά όλα τα κρέατα που καταναλώνει.
Όλα τα σκεύη που χρησιμοποιεί για την παρασκευή του κρέατος πρέπει να πλένονται σχολαστικά.
Ακόμα, σχολαστικά, δηλαδή φύλλο-φύλλο, πρέπει να πλένονται και όλα τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά που τρώγονται ωμά.
Όταν κάποιος -ειδικά η έγκυος- ασχολείται με τον κήπο πρέπει πάντα να χρησιμοποιεί γάντια και να πλένει σχολαστικά τα χέρια μετά από κηπουρικές εργασίες.
Η έγκυος δεν θα πρέπει να ασχολείται με ζώα, ιδίως γάτες, γιατί μπορεί να είναι φορείς. Αν έχει οικόσιτες γάτες θα πρέπει να αποφεύγει να τις περιποιείται και να τις καθαρίζει γιατί οι ακαθαρσίες τους μπορεί να είναι εστίες μόλυνσης.
Πώς θα ανακαλύψει αν έχει μολυνθεί
Υπάρχουν έγκυες που έχουν έρθει σε επαφή με το τοξόπλασμα πριν την εγκυμοσύνη και έχουν αποκτήσει αντισώματα. Αυτές, λοιπόν, είναι προστατευμένες σε πιθανή επαναμόλυνση.
Οι έγκυες που δεν έχουν έρθει σε επαφή με το μικρόβιο είναι εκείνες που κινδυνεύουν.
Γι'αυτό, κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης γίνεται αιματολογικός έλεγχος για να διαπιστωθεί αν η έγκυος έχει αντισώματα για το τοξόπλασμα ή όχι. Όπως λέει ο γυναικολόγος, «ελέγχουμε τους τίτλους αντισωμάτων Ig G και Ig M. Τα Ig G δείχνουν παλαιά μόλυνση, άρα και προστασία, ενώ τα Ig M δείχνουν πρόσφατη μόλυνση. Αν και οι δύο τίτλοι είναι αρνητικοί σημαίνει πως η έγκυος δεν έχει έρθει σε επαφή με το μικρόβιο και πρέπει να προσέχει και να ελέγχεται τακτικά.»
Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν για την έγκυο και το έμβρυο
Στην έγκυο που θα μολυνθεί με τοξόπλασμα δεν δημιουργούνται μόνιμα προβλήματα, λέει ο κ. Αρμενιάκος. Για μερικές ημέρες θα έχει συμπτώματα όπως στη γρίπη, με δέκατα ή χαμηλό πυρετό, πονοκέφαλο, κόπωση και λεμφαδενοπάθεια με πρήξιμο κυρίως στους τραχηλικούς λεμφαδένες.
Σε ό,τι αφορά το έμβρυο, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια. Το τοξόπλασμα μεταφέρεται από την έγκυο στο έμβρυο μέσω του πλακούντα και το μολύνει. Η βαρύτητα της μόλυνσης εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου. Όσο νωρίτερα τόσο χειρότερα.
Στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης η μόλυνση επιφέρει στο έμβρυο βαριές ανωμαλίες όπως ενδομήτριο θάνατο, γέννηση θνησιγενούς νεογνού ή νεογνού με βαρεία συγγενή νόσο με μικροκεφαλία, υδροκέφαλο, ενδοκρανιακές αποτιτανώσεις και διάταση κοίλων, βαριά διανοητική καθυστέρηση, χοριοαμφιβληστροειδίτιδα, λεμφαδενοπάθεια, ηπατοσπληνική διόγκωση και ίκτερο. Μόλυνση σε αυτό το στάδιο συνήθως συνιστά διακοπή της εγκυμοσύνης.
Στο δεύτερο τρίμηνο τα συμπτώματα είναι ελαφρύτερα, ειδικά αν η μόλυνση συμβεί στο τέλος αυτού του τριμήνου. Γενικά όσο πιο αργά συμβεί η μόλυνση τόσο ελαφρύτερα θα είναι τα συμπτώματα.
Στο τρίτο τρίμηνο μπορεί να δοθεί θεραπεία για την μόλυνση, η οποία, όμως είναι αρκετά βαριά για το έμβρυο.