Κάπως έτσι καταλαβαίνει κανείς πως στην πραγματικότητα το «πρόβλημα» ενός παιδιού που δεν τρώει δεν οφείλεται στο παιδί, αλλά στον γονιό. Όπως χαρακτηριστικά εξηγεί ο κ. Χρύσου «συνήθως οι γονείς (κυρίως η μαμά και σε ορισμένες περιπτώσεις η γιαγιά) εκφράζει ένα πολύ έντονο άγχος για το θέμα του φαγητού του παιδιού. Το παιδί αντιλαμβάνεται την ένταση και το αυξημένο ενδιαφέρον και συχνά χρησιμοποιεί την άρνηση του ως μέσο έλξης των άλλων να ασχοληθούν μαζί του. Σκεφτείτε πόση ώρα αφιερώνετε να είστε κοντά του και να ασχολείστε με το πόσο και αν έφαγε συγκριτικά με την ώρα που κάθεστε να παίξετε. Συχνά η ώρα του φαγητού συνολικά μέσα στην ημέρα μπορεί να είναι περισσότερη.»
Τι πρέπει, λοιπόν, να κάνει ο γονιός; Ο κ. Χρύσου συστήνει να δίνετε στα γεύματα αρκετή αλλά συγκεκριμένη διάρκεια, δημιουργώντας ένα ευχάριστο περιβάλλον και αφήνοντας το παιδί να φάει όσο θέλει. Καλό είναι, μάλιστα, να παίρνετε και εσείς το γεύμα σας την ίδια ώρα. Προτείνει, ακόμα, να μειώσετε τον αριθμό των ενδιάμεσων γευμάτων που ενδεχομένων δίνετε στο παιδί (π.χ. μπισκότα ή σνακς) και να το αφήσετε να οδηγηθεί από την πείνα του. Παράλληλα, προτιμήστε να ελέγχετε τον δείκτη μάζας σώματος του παιδιού, αντί για το βάρος, και να τον συγκρίνετε με τις επιθυμητές καμπύλες.
Λάθη γονιών στο φαγητό του παιδιού
Η διαιτολόγος-διατροφολόγος κ. Αστερία Σταματάκη αναφέρει σε άρθρο της τα πέντε συχνότερα λάθη που κάνουν οι γονείς στη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών:
«Καθάρισε το πιάτο σου»: Τα υγιή παιδιά τρώνε όταν πεινάνε και σταματάνε όταν χορταίνουν. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ίδια «το να διδάξουμε τα παιδιά μας να λειτουργούν με βάση τη πείνα τους και τον κορεσμό τους θα τα βοηθήσει να έχουν μια φυσιολογική σχέση με το φαγητό. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά όλων των ηλικιών τρώνε περισσότερο όταν τους σερβίρονται μεγάλες μερίδες. Τι να κάνετε: Μην ενθαρρύνετε το παιδί "να αδειάζει" το πιάτο του. Βάλτε στο παιδί σας μικρές προς μέτριες μερίδες (με εξαίρεση τα λαχανικά)».
«Φάε τις φακές και μετά θα σου δώσω παγωτό»: Ο δρόμος της εξαγοράς είναι πολύ συνηθισμένος προκειμένου να πειστεί το παιδί να φάει σημαντικές για την θρέψη του τροφές. Έτσι, όμως, μαθαίνει πως π.χ. οι φακές αποτελούν υποχρέωση ενώ το γλυκό επιβράβευση, τον θησαυρό στο τέλος του λαβύρινθου.
Πλήρες απαγορευτικό στα γλυκά: Μελέτες έχουν δείξει πως όταν απαγορεύουμε στα παιδιά την κατανάλωση γλυκών τότε αυξάνεται η επιθυμία τους γι'αυτά και είναι πιθανό να τα καταναλώσουν ανεξέλεγκτα με την πρώτη ευκαιρία. Προτιμήστε, όμως, τα γλυκά τους να μην ξεπερνούν τις 150 kcal και να έχουν ως βάση το γάλα ή τα φρούτα.
Συχνή προσφορά φαγητού: Το διαρκές τσιμπολόγημα μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά στην αδιαφορία ως προς το γεύμα, αλλά και στην απροθυμία να δοκιμάσει νέες τροφές. Είναι προτιμότερο να υπάρχει σταθερός αριθμός γευμάτων και ίσως 2-3 σνακ, σε διάστημα δύο-τριών ωρών.
Όχι στις υγρές θερμίδες: Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα σχεδόν το 10-15% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης των παιδιών σήμερα λαμβάνεται από ροφήματα και μάλιστα με ζάχαρη, όπως αναψυκτικά ή φρουτοποτά. Αυτά τα ποτά, όμως, δίνουν «άδειες» θερμίδες, χωρίς αν προσφέρουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, ενώ ούτε τον κορεσμό επιφέρουν, με αποτέλεσμα τα παιδιά να πεινούν ακόμα, μετά την κατανάλωσή τους. Το μόνο, δηλαδή, που προσφέρουν πέρα από απόλαυση είναι αύξηση βάρους. Η διαιτολόγος συμβουλεύει τους γονείς να μην αγοράζουν τέτοια ροφήματα για το σπίτι και να αποφεύγουν να τα καταναλώνουν και οι ίδιοι μπροστά στο παιδί.
Τρικ για να κάνετε το παιδί να φάει
Δείτε μερικές δοκιμασμένες συμβουλές από διαιτολόγους που ειδικεύονται στη διατροφή παιδιών που... δεν τρώνε!
Όχι στην πίεση
Η αναγνωρισμένη αμερικανίδα διατροφολόγος Ellyn Satter συμβουλεύει τους γονείς να ακολουθήσουν την στρατηγική «Division of Responsibility» (Διαίρεση Ευθύνης). Συνιστά, δηλαδή, να αποφασίζουν οι γονείς το «πότε», το «τι» και το «πού» θα φάει το παιδί και να αποφασίζει το παιδί το «αν» και το «πόσο» θα φάει. Κάντε αυτή τη συμφωνία με το παιδί και απαλλαγείτε από κάθε άλλη πίεση. Με τον τρόπο αυτόν θα δημιουργήσετε ένα περιβάλλον χωρίς πίεση που θα αυξήσει την πιθανότητα των παιδιών να δοκιμάσουν ποικίλες τροφές.
Ό,τι θα τρώγατε και εσείς
Σύμφωνα με επιστημονική έρευνα του 2007, ένας καλός τρόπος να παροτρύνετε τα παιδιά να δοκιμάσουν νέες τροφές είναι με το να τις προσφέρετε συχνά και να τις τρώτε και εσείς. Δηλαδή, όσο πιο συχνά βλέπει το παιδί μία τροφή, ειδικά αν την προτιμά και ο γονιός, τόσο πιο πιθανό είναι να την φάει και το ίδιο. Η ίδια έρευνα υποστηρίζει πως τα παιδιά είναι περισσότερο πρόθυμα να δοκιμάσουν νέες τροφές όταν αυτές συνδυάζονται με άλλες που επιβεβαιωμένα τους αρέσουν. Έτσι, την ώρα του φαγητού μπορείτε να συνδυάσετε τα αγαπημένα κεφτεδάκια του παιδιού με λαχανικά, τα αγαπημένα του δημητριακά με γιαούρτι ή ζυμαρικά με σολομό (πάρτε περισσότερες ιδέες στα σχετικά άρθρα, στο τέλος του κειμένου).
Βάλτε τα «στο παιχνίδι»
Θα έχετε σίγουρα ακούσει πως ένας καλός τρόπος να κάνετε τα παιδιά να φάνε είναι με το να τα καλείτε να σας βοηθούν στην προετοιμασία του φαγητού. Φροντίστε, βέβαια, να μην αντιληφθούν ότι αποκλειστικός σκοπός σας είναι να φάνε -γιατί το πιθανότερο τότε είναι ότι δεν θα ακολουθήσουν- αλλά να μάθουν να μαγειρεύουν, καθώς κάτι τέτοιο θα τους είναι χρήσιμο μεγαλώνοντας. Έτσι θα καταλάβουν πως το φαγητό είναι προτεραιότητα σε ένα σπίτι, σε μία οικογένεια, ενώ ταυτόχρονα θα γνωρίσουν την αξία της κάθε τροφής.
Υπομονή
Το να καταφέρετε να κάνετε το παιδί σας να φάει και δη όλες τις τροφές δεν γίνεται σε μία μέρα. Δώστε τους χρόνο, ποικιλία και ευκαιρίες να μάθουν (όπως ακριβώς κάνετε με άλλες δραστηριότητές τους). Θα έρθει σύντομα η μέρα που κάτι θα αλλάξει στον τρόπο που σκέφτονται και αντιμετωπίζουν το φαγητό και θα δίνετε εσείς συμβουλές σε άλλους γονείς για το πώς να κάνουν τα παιδιά τους να φάνε.