Η γέννηση ενός παιδιού είναι ένα μαγικό γεγονός για κάθε οικογένεια. Οι πρώτες στιγμές της ζωής του είναι πολύτιμες για τους γονείς, για το ίδιο το νεογνό όμως είναι πραγματικά καθοριστικές. Εγκαταλείπει την ασφάλεια του περιβάλλοντος της μήτρας, που του παρείχε οξυγόνο, θρεπτικά συστατικά, ζεστασιά και ασφάλεια και βρίσκεται σε ένα περιβάλλον με ασαφή όρια, ψυχρό και γεμάτο καινούργια, όχι πάντοτε ευχάριστα ερεθίσματα, στο οποίο πρέπει να προσαρμοστεί σε μικρό χρονικό διάστημα.
Στη γέννηση συντελούνται θαυμαστές αλλαγές στις φυσιολογικές λειτουργίες του νεογέννητου που του επιτρέπουν αυτήν ακριβώς την προσαρμογή. Αντίθετα από το μύθο που θέλει τα νεογνά να κλαίνε αμέσως, κάποια θα αναπνεύσουν ρυθμικά έως και 180 δευτερόλεπτα από τη γέννηση, ενώ το υγρό που υπήρχε στους πνεύμονες σε όλη τη διάρκεια της κύησης θα απορροφηθεί σταδιακά. Η ροή αίματος από τον πλακούντα διακόπτεται, καθώς ο μαιευτήρας απολινώνει τον ομφάλιο λώρο και η εμβρυϊκή κυκλοφορία δίνει τη θέση της σε κυκλοφορία τύπου ενήλικα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κρατηθεί ζεστό το νεογνό, καθώς η ικανότητά του να διατηρήσει σταθερή θερμοκρασία σώματος είναι μειωμένη τις πρώτες ώρες έως και μέρες μετά τη γέννηση. Για το λόγο αυτό και για να γίνει η πρώτη εξέτασή του, μεταφέρεται κάτω από πηγή θερμότητας, συνήθως σε ανοικτή θερμοκοιτίδα.
Η ιατρική φροντίδα
Η πρώτη κίνηση του παιδίατρου - νεογνολόγου και της μαίας είναι να σκουπίσουν το μωρό για να το ζεστάνουν, ενώ η ελαφρά τριβή αποτελεί και ένα καλό ερέθισμα για την αναπνοή. Κατόπιν, τυλίγεται σε ζεστές πετσέτες, ενώ παράλληλα ο νεογνολόγος θα κρίνει πόσο επιτυχημένα έχει γίνει η μετάβαση στην εξωμήτριο ζωή.
Στο πρώτο λεπτό και ξανά στο πέμπτο λεπτό εκτιμά αν υπάρχει αναπνοή και πόσο ρυθμική είναι, τον καρδιακό ρυθμό, τον μυϊκό τόνο, την αντίδραση στα ερεθίσματα και το χρώμα του νεογνού: είναι απόλυτα φυσιολογικό να έχει μελανά χεράκια και ποδαράκια τις πρώτες ώρες μετά τη γέννηση μέχρι και κάποιες ημέρες αργότερα. Για τα περισσότερα νεογνά η μετάβαση είναι ομαλή χωρίς ανάγκη βοήθειας, το 10% έχουν ανάγκη κάποιας παρέμβασης, όπως π.χ. οξυγόνο, ήπια αναρρόφηση στη μύτη και το στόμα, ενώ το 1% περίπου θα χρειαστεί πιο εντατική ανάνηψη από την εξειδικευμένη ομάδα νεογνολόγων ή και μεταφορά στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Τα ποσοστά αυτά είναι μεγαλύτερα για τα πρόωρα νεογνά, που λόγω της φυσιολογικής τους ανωριμότητας έχουν ανάγκη εξειδικευμένης υποστήριξης. Το ίδιο ισχύει και για τα βρέφη εκείνα που έχουν προγεννητικά ή περιγεννητικά διαγνωσμένους παράγοντες κινδύνου, όπως π.χ. βαριές συγγενείς ανωμαλίες. Αν όλα είναι φυσιολογικά στην αρχική εκτίμηση, ακολουθεί μια πιο λεπτομερής εξέταση του παιδιού για να διαπιστωθούν προβλήματα που δεν απειλούν τη ζωή του, χρήζουν όμως προσοχής και αντιμετώπισης.
Η πρώτη αγκαλιά
Είναι πλέον η στιγμή που όλοι οι γονείς περιμένουν με ανυπομονησία! Μπορούν να κρατήσουν και να περιεργαστούν το μωρό τους απερίσπαστοι, ενώ αυτός είναι και ο κατάλληλος χρόνος για την πρώτη δοκιμή μητρικού θηλασμού, εφόσον βέβαια το επιτρέπει η κατάσταση της μητέρας. Το πρώτο γεύμα, όσο μικρό και σύντομο κι αν είναι, θα βοηθήσει το νεογνό να διατηρήσει τα επίπεδα σακχάρου αίματος φυσιολογικά και θα συμβάλει σημαντικά στο δέσιμο μητέρας-παιδιού. Τα μωρά ανοίγουν τα μάτια τους σύντομα μετά τη γέννηση, ενώ τα χαλαρώνει η φωνή και ο ήχος της καρδιάς στην αγκαλιά της μαμάς τους. Η πιο όμορφη περιπέτεια ξεκινά!
(*) H κ. Ερασμία Γιατράκου είναι Παιδίατρος - Νεογνολόγος Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ, ΜRCPCH