Ακόμα πιο πολύπλοκα είναι τα πράγματα όταν η μητριά έχει και δικά της παιδιά, τα οποία μάλιστα εντάσσονται επίσης στο σπίτι, με αποτέλεσμα να ενώνονται τελικά δύο οικογένειες κάτω από την ίδια στέγη.
Αναμφίβολα, μία τέτοια κατάσταση αποτελεί σημαντική πρόκληση. Δεν είναι, όμως, ανέφικτο να επιτευχθεί τελικά ισορροπία στη νέα οικογένεια και να δημιουργηθούν στενές σχέσεις ανάμεσα στη μητριά και τα παιδιά του συζύγου της (ή του πατριού σε σχέση με τα παιδιά της γυναίκας του), αλλά και ανάμεσα στα παιδιά των δύο συντρόφων. Χρειάζεται, όμως, προσπάθεια, κατανόηση και υπομονή από όλους.
Η σύμβουλος ψυχικής υγείας-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια κ. Δήμητρα Βαΐτσου απαντά σε όσα χρειάζεται να έχει στο μυαλό της η μέλλουσα μητριά:
Πώς νιώθουν τα παιδιά όταν ο μπαμπάς ξαναπαντρεύεται
Σύμφωνα με την ειδικό, είναι πολύ υποκειμενικός ο τρόπος που εκδηλώνουν τα παιδιά την διάθεση και τα συναισθήματά τους όταν ο μπαμπάς παντρεύεται μια άλλη γυναίκα. Σε κάθε ηλικιακή φάση υπάρχουν διαφορετικές εκδηλώσεις. «Σαφώς παίζει ρόλο η προετοιμασία του πατέρα προς τα παιδιά πριν παντρευτεί δεύτερη φορά, αρκετή συζήτηση και αρκετή υπομονή από την πλευρά του», λέει η κ. Βαΐτσου.
Τα παιδιά που ζουν με τον πατέρα, είτε λόγω διαζυγίου είτε λόγω θανάτου της μητέρας, αρχικά φοβούνται κάθε φορά που ο πατέρας τους βγαίνει έξω. Στις πολύ μικρές ηλικίες, που δεν έχουν αίσθηση του χρόνου, δεν καταλαβαίνουν το πότε ή το αν θα ξαναγυρίσει, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά βιώνουν αυτές τις αγωνίες πιο συνειδητά.
«Όταν ο αρχικός γάμος των γονιών ενός παιδιού πάψει να υπάρχει, είτε από κάποιο διαζύγιο είτε λόγω απώλειας, το παιδί συνήθως κυριαρχεί επάνω στον έναν κυρίως γονέα και εναποθέτει σ’ εκείνον αρκετά πράγματα με συνέπεια αργότερα, στην είσοδο ενός νέου συντρόφου, να εκδηλώσει συμπεριφορές απέχθειας, άρνησης, θυμού, ζήλειας», διευκρινίζει η ειδικός.
Η νέα γυναίκα-μητριά που έρχεται να αφομοιωθεί στη νέα σύνθεση της οικογένειας, υπάρχουν φορές που μπορεί να απογοητεύεται, να στεναχωριέται, να απελπίζεται για το πώς να χειριστεί παιδιά που, θέλοντας ασυνείδητα να φροντίσουν τους γονείς τους, τσεκάρουν ή τεστάρουν τις αντοχές και τη διαθεσιμότητα αυτής της γυναίκας. Όπως χαρακτηριστικά λέει η ειδικός, «μέχρι να δώσουν το τελικό ok, τα παιδιά μπορεί να την ωθήσουν σε δοκιμασίες, όπως κάνουν με τα παιχνίδια τους».
Πώς να διαχειριστεί η μητριά το αρνητικό κλίμα στη νέα οικογένεια
Η νέα σύντροφος επωμίζεται έναν δύσκολο ρόλο, καθώς πρέπει να αντιμετωπίσει την επιφυλακτικότητα του παιδιού. Η κ. Βαΐτσου συμβουλεύει τις γυναίκες που αναλαμβάνουν ρόλο μητριάς, να μην είναι ιδιαίτερα επιεικείς με το παιδί του συντρόφου τους, να μην παρεμποδίζουν την σχέση του παιδιού με τον φυσικό γονιό αλλά και να μην αλλάζουν συμπεριφορά αν τυχόν αποκτήσουν δικό τους παιδί. Τέλος, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «αν ήμουν μητέρα σου, θα έκανα αυτό…», ούτε να συγκρίνουν το συγκεκριμένο παιδί με δικό τους παιδί (αν υπάρχει).
Φυσικά, οτιδήποτε τις απασχολεί και τις προβληματίζει θα πρέπει να το μοιράζονται με τον σύντροφό τους και να ορίζουν από κοινού πώς θα το χειριστούν. «Στέρεες βάσεις πρέπει να τοποθετηθούν πριν έρθει ο γάμος», επισημαίνει η ειδικός.
Ποιος είναι ο ρόλος του μπαμπά
Ο ρόλος του πατέρα σε μία τέτοια κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολος και απαιτεί πολλή δουλειά, όπως λέει η κ. Βαΐτσου. «Χρειάζεται να προετοιμάσει και να διαχειριστεί οτιδήποτε γίνεται στο σπιτικό του: Τον εαυτό του, τα παιδιά του, τους οικείους του, τη νέα του σύντροφο. Με κατάλληλους χειρισμούς επιμονή και συνέπεια, όμως, η σχέση αυτή μπορεί να εξελιχθεί αρκετά ομαλά.»
Ο πατέρας χρειάζεται να δώσει στα παιδιά να καταλάβουν ότι σ’ αυτόν τον κοινό χώρο όπου ζουν όλοι υπάρχει και ένα άλλο μέλος που θα το σεβαστούν όπως τον πατέρα τους και θα μοιράζονται μαζί του πράγματα και σκέψεις όταν εκείνα νιώσουν έτοιμα. Εάν υπάρχει ένα παιδί η δυαδική σχέση και η έντονη προσκόλληση και αποκλειστικότητα παύει να υπάρχει, η δυναμική της οικογένειας χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί με νέους κανόνες και όρια. Αρκεί αυτά να μην εξοστρακίσουν την βασική καθημερινότητα των συνηθειών που έχει το παιδί.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί η προσοχή που πρέπει να δίνει ο γονέας όταν έχει γιο στην εφηβεία και ιδίως στην φάση προς την μετεφηβεία. Εάν η νέα σύζυγος χρονικά ή ηλικιακά είναι περισσότερο κοντά στον νεαρό γιο αρκετές φορές μπορεί να υπάρχουν κρυφές συγκρούσεις, μυστικά, θυμοί, άρνηση, ιδίως από την πλευρά του νέου.
Ωστόσο, καταλήγει η ειδικός, «επειδή σχεδόν τίποτα δεν μπορούμε να προκαθορίσουμε και να προβλέψουμε, μπορούμε να είμαστε έτοιμοι για όλα και προετοιμασμένοι για το πώς θα χειριστούμε καταστάσεις που τυχόν προκύψουν. Οι άνθρωποι προχωρούν, εξελίσσονται, ωριμάζουν σ’ όλη την πορεία της ζωής τους. Η σύζευξη ενός δεύτερου γάμου είναι προχώρημα και για τον πατέρα και για το παιδί αλλά και για την νέα μητέρα.»
7 συμβουλές για ευτυχισμένες μητριές
Στο βιβλίο της «How to be a happy stepmum», η Βρετανίδα καθηγήτρια ψυχολογίας Λίζα Ντούντσον, η οποία μελέτησε τη συμπεριφορά 250 γυναικών που μεγαλώνουν παιδιά συντρόφων τους, διατυπώνει επτά απλούς κανόνες που μπορούν να βελτιώσουν τις σχέσεις της μητριάς με την υπόλοιπη οικογένεια:
Βρείτε τον ρόλο σας: Η μητριά πρέπει να αποφασίσει τι ρόλο καλείται να παίξει στη νέα οικογένεια. Είναι μία δεύτερη μαμά; Μπορεί να είναι φίλη με τα παιδιά; Μπορεί να έχει άποψη σε ό,τι έχει να κάνει με τα παιδιά; Αυτό είναι μία καλή αρχή για να γνωρίζει τα όριά της.
Κάντε ανακωχή με την «πρώην» του: Το να προσπαθήσει η μητριά να έχει καλές σχέσεις με την πρώην σύζυγο είναι μία στρατηγικό προς όφελος όλων. Τα παιδιά θα καταλάβουν ότι δεν προσπαθεί να πάρει την θέση της μητέρας ούτε να την εξαφανίσει από την ζωή τους και θα έχουν ένα μειονέκτημα λιγότερο να της προσάψουν.
Η σχέση με τον σύζυγο: Για να υπάρξει σταθερότητα και πρόοδος σε κάθε οικογένεια πρέπει το ζευγάρι να έχει γερά θεμέλια. Η μητριά, λοιπόν, πρέπει να φροντίσει να έχει καλές και ειλικρινείς σχέσεις με τον άνδρα της, να συζητά μαζί του τους προβληματισμού της και να παίρνουν από κοινού αποφάσεις για την οικογένεια.
Υπομονή και επιμονή: Όλες οι σχέσεις χρειάζονται χρόνο για να αναπτυχθούν και να δυναμώσουν, πόσο μάλλον μία τόσο «δύσκολη». Η δρ. Ντούντσον αναφέρει, μάλιστα, στο βιβλίο της πως η πορεία προς την αποδοχή της θετής μητέρας μπορεί να κρατήσει από 5 έως 7 χρόνια.
Διαχείριση αρνητικού κλίματος: Ειδικά στην αρχή, τα παιδιά μπορεί να είναι πολύ αρνητικά απέναντι στη νέα γυναίκα. Η μητριά θα πρέπει να βρει τρόπους να διαχειρίζεται αυτή τη δυσαρέσκεια, διατηρώντας την ψυχραιμία της, κάνοντας υπομονή και δημιουργώντας ισορροπίες.
Δημιουργία ευχάριστου κλίματος: Για να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα, η μητριά μπορεί να βρίσκει αφορμές και τρόπους για να δημιουργεί ευχάριστο κλίμα και καλή διάθεση στην οικογένεια: Ευκαιρίες για πάρτι, προτάσεις για βόλτες και ταξίδια, κοινές δραστηριότητες μπορούν να φέρουν την οικογένεια πιο κοντά και να μετατραπούν σταδιακά σε ευχάριστες «ρουτίνες».
Βοήθεια από τρίτους: Αν κάτι τέτοιο θα την έκανε να νιώσει καλύτερα, η μητριά θα μπορούσε να ζητήσει βοήθεια και από την δική της οικογένεια, καλώντας π.χ. τους γονείς της στο σπίτι για φαγητό. Έτσι και εκείνη θα εισπράξει την αγάπη και την αποδοχή που έχει ανάγκη και τα παιδιά του συζύγου της θα καταλάβουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που την αγαπούν.