Αν αυτές οι φράσεις σου ακούγονται γνώριμες, αν νιώθεις πως ο έφηβός σου είναι «κολλημένος» σε μια οθόνη και μοιάζει να χάνεται σε έναν κόσμο ψηφιακό, ίσως αναρωτιέσαι: Πότε το παιχνίδι γίνεται εθισμός; Πώς μπορώ να το σταματήσω πριν η κατάσταση ξεφύγει τελείως;
Δεν είσαι μόνη. Πολλοί γονείς βρίσκονται αντιμέτωποι με αυτή την αγωνία, βλέποντας τα παιδιά τους να αφιερώνουν ατελείωτες ώρες μπροστά σε ένα παιχνίδι, παραμελώντας το σχολείο, την οικογένεια, ακόμα και τον ίδιο τους τον ύπνο. Το gaming από μόνο του δεν είναι κακό – μπορεί να είναι τρόπος διασκέδασης, κοινωνικοποίησης, ακόμα και ανάπτυξης δεξιοτήτων. Το πρόβλημα ξεκινά όταν το παιχνίδι γίνεται η μόνη προτεραιότητα.
Ας δούμε μαζί πώς να αναγνωρίσεις αν ο έφηβός σου έχει εθιστεί στο gaming και τι μπορείς να κάνεις για να τον βοηθήσεις.
Πότε το gaming γίνεται εθισμός;
Ένας έφηβος που παίζει βιντεοπαιχνίδια δεν είναι απαραίτητα εθισμένος. Ωστόσο, υπάρχουν σημάδια που δείχνουν ότι το gaming έχει ξεφύγει από τα όρια της ψυχαγωγίας και έχει γίνει πρόβλημα:
- Αλλαγές στη συμπεριφορά: Είναι πιο ευερέθιστος, αγχωμένος ή νευριασμένος όταν του ζητάς να σταματήσει το παιχνίδι.
- Απομόνωση: Αποφεύγει οικογενειακές δραστηριότητες, δεν βλέπει φίλους του, προτιμά να μείνει σπίτι για να παίξει.
- Πτώση στις σχολικές επιδόσεις: Ξεχνά τις υποχρεώσεις του, δεν διαβάζει όσο πριν, δείχνει αδιαφορία για το σχολείο.
- Διαταραχές ύπνου: Μένει ξύπνιος μέχρι αργά τη νύχτα για να παίξει, ξυπνά κουρασμένος και δυσκολεύεται να σηκωθεί το πρωί.
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για άλλες δραστηριότητες: Αν παλιά είχε χόμπι, αθλητισμό ή ασχολίες που τον ευχαριστούσαν, αλλά τώρα τα έχει εγκαταλείψει, μπορεί να είναι σημάδι προβλήματος.
- Ψέματα για τον χρόνο που περνά στο gaming: Σου λέει ότι έπαιξε «μόνο μισή ώρα», αλλά όταν ελέγχεις, διαπιστώνεις ότι έχουν περάσει 4 ώρες.
Πώς να το διαχειριστείς πριν να είναι αργά
1. Μην φωνάξεις, προσπάθησε να καταλάβεις
Είναι εύκολο να θυμώσεις και να του πεις «Αρκετά! Τέρμα τα παιχνίδια!» Όμως, ένας έφηβος που νιώθει ότι απειλείται, πιθανότατα θα αντιδράσει με ένταση. Αντί να συγκρουστείς, άνοιξε διάλογο.
Ρώτησέ τον: «Τι σου αρέσει τόσο πολύ σε αυτό το παιχνίδι;» ή «Τι σε κάνει να θέλεις να παίζεις τόσες ώρες;»
Άκου προσεκτικά χωρίς να διακόπτεις. Μπορεί να εκπλαγείς από αυτά που θα σου πει.
2. Βάλε όρια, αλλά με σεβασμό
Δεν είναι εύκολο να πεις σε έναν έφηβο «Πρέπει να παίξεις λιγότερο» και να περιμένεις να το αποδεχτεί αμέσως.
- Κανόνας του χρόνου: Θέστε από κοινού ένα όριο. Π.χ. «Μπορείς να παίξεις 1-2 ώρες τη μέρα, αλλά μόνο αφού τελειώσεις τα μαθήματά σου».
- Χωρίς οθόνες πριν τον ύπνο: Το μπλε φως της οθόνης καταστρέφει τον ύπνο και την ποιότητα της ξεκούρασής του. Ένα ξεκάθαρο όριο μπορεί να είναι: «Μετά τις 9 το βράδυ, καμία οθόνη».
- Gaming-free ζώνες στο σπίτι: Ορισμένοι χώροι, όπως το τραπέζι του φαγητού ή το υπνοδωμάτιο, μπορούν να είναι «ζώνες χωρίς παιχνίδια».
3. Βρες εναλλακτικές δραστηριότητες
Αν του απαγορεύσεις το gaming, αλλά δεν του προτείνεις κάτι άλλο, το πιθανότερο είναι να θυμώσει ή να βαρεθεί.
- Μπορεί να αγαπάει τη ζωγραφική, τη μουσική, τα αθλήματα ή ακόμα και τη ρομποτική.
- Αν έπαιζε ποδόσφαιρο αλλά το έχει σταματήσει, ενθάρρυνέ τον να το ξαναρχίσει.
- Κάντε μαζί δραστηριότητες – μια βόλτα, μια εκδρομή, κάτι που θα τον απομακρύνει από την οθόνη.
4. Πρόσεξε το δικό σου παράδειγμα
Εάν εμείς, ως γονείς, είμαστε συνεχώς μπροστά σε μια οθόνη, είτε είναι το κινητό είτε η τηλεόραση, δεν μπορούμε να περιμένουμε από το παιδί μας να κάνει κάτι διαφορετικό.
- Κλείσε το κινητό όταν μιλάτε.
- Δείξε του ότι υπάρχει ζωή και πέρα από τις οθόνες.
5. Αν το πρόβλημα είναι σοβαρό, ζήτησε βοήθεια
Αν ο έφηβός σου αντιδρά με επιθετικότητα, αν βλέπεις ότι δεν μπορεί να σταματήσει μόνος του, αν το gaming επηρεάζει σοβαρά τη ζωή του, τότε ίσως χρειάζεται βοήθεια από ειδικό. Ένας ψυχολόγος ή ένας ειδικός σε εφηβικές συμπεριφορές μπορεί να σας καθοδηγήσει και να δώσει λύσεις.
Το gaming δεν είναι εχθρός – ο εθισμός είναι
Η αλήθεια είναι ότι το gaming είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των εφήβων. Δεν είναι κακό να παίζουν – αλλά πρέπει να υπάρχει ισορροπία. Το ζητούμενο δεν είναι να «κόψεις» το gaming, αλλά να βοηθήσεις το παιδί σου να αποκτήσει έλεγχο. Και αυτό γίνεται με επικοινωνία, όρια και κατανόηση. Ο στόχος δεν είναι να γίνεις ο «κακός» γονιός που απαγορεύει, αλλά ο γονιός που καταλαβαίνει, συζητά και καθοδηγεί.