«Τα πέντε στάδια της απώλειας: Από την άρνηση στην αποδοχή
Απώλεια, βγαίνει από το «απόλυμμι» που σημαίνει «χάνω». Μια μόνο λέξη αλλά με τόσο μεγάλη σημασία και παρελκόμενα. Από μικρή ηλικία βιώνουμε καθημερινές μικρές απώλειες στη ζωή μας, μερικές από τις οποίες ούτε καν συνειδητοποιούμε. Υπάρχουν όμως και αυτές οι μεγάλες απώλειες που σηματοδοτούν την αλλαγή πορείας στη ζωή που ορίζαμε ως τώρα.
Για κάποιον απώλεια μπορεί να είναι όταν οι γονείς παίρνουν διαζύγιο και μένουν σε ξεχωριστά σπίτια. Απώλεια της οικογενειακής ζωής όπως τη γνώριζαν ως τότε ή και το να βλέπουν λιγότερο τον έναν από τους δυο γονείς. Για κάποιον άλλον, απώλεια μπορεί να είναι μια μετακόμιση από την επαρχεία στην Αθήνα ή απο την Ελλάδα στο εξωτερικό.
Για άλλους το να «χάσουν» τη δουλειά τους. Υπάρχει και η απώλεια κατά τη διάγνωση μιας απειλητικής ασθένειας όπου κάποιος «χάνει» την υγεία του και χρειάζεται να ξανα-διαμορφώσει τη ζωή του.
Η απώλεια ύστερα από ένα χωρισμό ενός αγαπημένου προσώπου είτε μεταφορικά, ύστερα από ένα διαζύγιο, είτε κυριολεκτικά, όταν αυτό το άτομο φεύγει από τη ζωή. Αυτές είναι κάποιες από τις ποιο συνηθισμένες μορφές απώλειας που βιώνουμε ως άνθρωποι κατά τη περίοδο της ζωής μας.
Πρέπει να τονίσουμε ότι ο κάθε άνθρωπος βιώνει με ένα μοναδικό τρόπο την απώλεια και χρειάζεται το δικό του χρόνο, χώρο και τρόπο αντιμετώπισης. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια στάδια (στάδια πένθους) από τα οποία περνάμε πριν φτάσουμε στο τελικό στάδιο, εκείνο της αποδοχής. Τα στάδια από τα οποία περνάμε μας βοηθάνε να φτάσουμε στο τελικό, δεν έρχονται απαραίτητα με την ίδια σειρά σε όλους και ούτε όλοι περνάνε απαραιτήτως από όλα τα στάδια.
Ποια είναι τα λεγόμενα στάδια πένθους;
Σύμφωνα με την Kubler-Ross (2005), τα στάδια είναι πέντε. Το πρώτο, συνήθως είναι το σοκ ή η άρνηση. Το στάδιο αυτό λειτουργεί «προστατευτικά» προς τον εαυτό π.χ. δε μπορεί να συμβαίνει αυτό σε μένα ή σε άλλη περίπτωση, όχι δεν έχει πεθάνει, λείπει σε ταξίδι.
Το δεύτερο, ο θυμός, ο οποίος κρύβει την αγωνία και το φόβο του ατόμου γι αυτό που συνέβη. Είναι μια μορφή εκτόνωσης για το άτομο που «πενθεί» π.χ. είναι άδικο να συμβεί αυτό σε μένα ή πώς μπόρεσε και μου το έκανε εμένα αυτό;
Το τρίτο στάδιο είναι η διαπραγμάτευση, εδώ το άτομο «διαπραγματεύεται» σιωπηλά την απώλεια π.χ. τουλάχιστον άσε με να δω το παιδί μου να παντρεύεται ή ας μας δοθεί άλλη μια ευκαιρία στη σχέση, ορκίζομαι θα αλλάξω.
Το τέταρτο η θλίψη, είναι το στάδιο όπου το άτομο δε μπορει να διαπραγματευτεί ή να αρνηθεί πια την απώλεια. Συχνά έρχεται μαζί με τύψεις και ενοχές π.χ. είμαι τόσο στενοχωρημένος, δεν υπάρχει νόημα να προσπαθήσω ή εγώ έφταιγα, αν δεν είχα κάνει αυτό και εκείνο.. τώρα είναι πολύ αργά, θα μείνω για πάντα μόνος.
Το πέμπτο στάδιο είναι η αποδοχή της νέας κατάστασης, όπου στην ουσία μαθαίνουμε να ζούμε με αυτά τα νέα δεδομένα. Βασική προυπόθεση αυτού του σταδίου είναι να έχει επεξεργαστεί το άτομο τα παραπάνω στάδια και να έχει εκφράσει τα συναισθήματά του. Σε αυτό το στάδιο μπορείτε να αρχίσετε να «δουλεύετε» πλέον το μέλλον σας. π.χ. θα είναι πιθανότατα δύσκολο αλλά θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ και θα μάθω να ζω με αυτό ή όλα θα πάνε καλά στο τέλος.
Τα στάδια του πένθους είναι αναγκαία και πολλές φορές εκτός από τις συναισθηματικές εξάρσεις, συνδυάζονται και με ψυχοσωματικές αντιδράσεις όπως αλωπεκεία, σωματικούς πόνους κ.α. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι ακόμα κι αν το παρόν είναι γεμάτο πόνο, είναι υγιές και φυσιολογικό κάποιος που πενθεί να βιώνει τόσο έντονα συναισθήματα με συνεχόμενες εναλλαγές στη διάθεση του. Είναι οι φυσιολογικές αντιδράσεις στην απώλεια.
Παίρνει χρόνο να επουλωθούν οι πληγές. Η θλίψη δεν θεωρείται αδυναμία αλλά ανθρώπινη αναγκαιότητα. Η άρνηση της θλίψης δεν είναι γενναιότητα και μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερο πρόβλημα αργότερα.
Πώς μπορώ να βοηθηθώ;
Είναι λοιπόν σημαντικό να πάρετε το χρόνο σας χωρίς να πιέζετε τον εαυτό σας και να εκφράζετε τα συναισθήματά σας σύμφωνα με το τι θεωρεί αποφόρτιση ο καθένας.
Είναι αυτό το να κλαίτε; Είναι το να κάνετε jogging; Είναι το να τα εξωτερικεύετε σε κάποιον άνθρωπο εμπιστοσύνης ή να τα γράφετε; Είναι εξίσου σημαντικό να έχετε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον δίπλα σας. Αναγνωρίστε σιγά σιγά κομμάτια του εαυτού σας ή ακόμη και της ζωής σας που θα θέλατε να αλλάξετε προς το καλύτερο. Φροντίστε την υγεία σας και μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια εαν τη χρειαστείτε»