Τι είναι το άσθμα και πού οφείλεται
Οι πνεύμονες διαθέτουν εκατοντάδες σωληνοειδείς σχηματισμούς (αεραγωγούς), οι οποίοι, με τις αναπνευστικές κινήσεις, μεταφέρουν τον αέρα εντός (εισπνοή) και εκτός των πνευμόνων (εκπνοή). Στα παιδιά που υποφέρουν από άσθμα οι αεραγωγοί αυτοί στενεύουν, με αποτέλεσμα ο αέρας να εισέρχεται και να εξέρχεται από τους πνεύμονες δυσκολότερα.
Η στένωση των αεραγωγών, σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί να προκαλείται από διάφορους παράγοντες, π.χ. από ερεθισμό της εσωτερικής επιφάνειάς τους, από αυξημένη παραγωγή βλέννας, από σύσπαση των μυών του τοιχώματος των αεραγωγών. Τα ακριβή αίτια του παιδικού άσθματος δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί, πάντως ύποπτα θεωρούνται τα παρακάτω:
-Το κάπνισμα (ακόμα και το παθητικό)
-Η σκόνη (ακάρεα) που μπορεί να υπάρχει είτε στο σπίτι είτε στους χώρους που κινείται συνήθως το παιδί, π.χ. στο σχολείο.
-Η ατμοσφαιρική ρύπανση. Έρευνες λένε ότι κρούσματα άσθματος εμφανίζονται συνηθέστερα σε παιδιά των πόλεων
-Η διατροφή, με την έννοια της έλλειψης κάποιων βιταμινών ή της αλλεργίας σε κάποιες τροφές.
-Η ωρίμανση του αναπνευστικού συστήματος.
-Ψυχολογικοί παράγοντες. Έρευνες λένε ότι οι στρεσογόνες καταστάσεις επιδεινώνουν το παιδικό άσθμα.
Δεν είναι λίγοι και οι επιστήμονες που υποστηρίζουν πως την ανάπτυξη άσθματος μπορεί ενδεχομένως να προλάβει ο μητρικός θηλασμός.
Τα συμπτώματα του άσθματος
Το Κέντρο Παιδιατρικής Μέριμνας αναφέρει ως χαρακτηριστικά συμπτώματα του άσθματος τα παρακάτω:
-βήχας
-συρίττουσα αναπνοή (βράσιμο)
-δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)
- αίσθημα σύσφιξης στο θώρακα ή θωρακικό πόνο κατά την αναπνοή
Τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως παροξυσμικά, εμφανίζονται δηλαδή μετά από έκθεση σε κάποιον ερεθιστικό παράγοντα, και υποχωρούν με την θεραπεία. Σε κάποια παιδιά τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι αραιά (π.χ. μία φορά ανά μήνα ή ανά ενάμιση μήνα), σε άλλα παιδιά να είναι συχνότερα (π.χ. μία φορά ανά εβδομάδα), ενώ σοβαρά περιστατικά άσθματος μπορεί να συμβαίνουν οξείες κρίσεις ακόμα και ανάμεσα στα επεισόδια.
Κατά την διάρκεια μιας σοβαρής κρίσης άσθματος οι αεραγωγοί των πνευμόνων μπορεί να κλείσουν τόσο πολύ ώστε να μη φτάνει αρκετό οξυγόνο στα όργανα ζωτικής σημασίας και το παιδί να νιώσει ότι πνίγεται. Η κατάσταση αυτή είναι επείγουσα και πρέπει να αντιμετωπισθεί αμέσως, ακόμα και με μεταφορά στο νοσοκομείο αν είναι απαραίτητο.
Τα συμπτώματα που θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς
Σύμφωνα με τον πνευμονολόγο κ. Μιλτιάδη Μαρκάτο , οι γονείς θα πρέπει να παρατηρήσουν αν το παιδί τους εμφανίζει συμπτώματα όπως βήχα, σφίξιμο στο στήθος (ειδικά κατά την διάρκεια κάποιας δραστηριότητας), συριγμό στην αναπνοή (πιο έντονο το βράδυ, ακόμα και στον ύπνο του) και δύσπνοια.
«Δεν χρειάζεται να συνυπάρχουν και τα τέσσερα αυτά συμπτώματα για να κάνουμε λόγο για άσθμα, ούτε είναι βέβαιο πως όταν έχει το παιδί τέτοια συμπτώματα μιλάμε αποκλειστικά για άσθμα. Στα μισά παιδιά η υπεραντιδραστικότητα των βρόγχων οφείλεται σε άσθμα και στα άλλα μισά σε ανωριμότητα του αναπνευστικού», εξηγεί ο ειδικός.
Σε κάθε περίπτωση, όταν παρατηρήσει ο γονιός τέτοια συμπτώματα θα πρέπει να απευθυνθεί στον παιδίατρο ή σε πνευμονολόγο ιατρό, ο οποίος θα διερευνήσει την κατάσταση του παιδιού, μεταξύ άλλων και πιθανά αλλεργιογόνα (π.χ. σκόνη) που μπορεί να προκαλούν κρίσεις άσθματος.
Πρόληψη του άσθματος
Δεν υπάρχει κάποια σίγουρη μέθοδος πρόληψης των επεισοδίων άσθματος. Ωστόσο οι γονείς μπορούν να περιορίσουν τους παράγοντες που ενδεχομένως να πυροδοτήσουν την ασθένεια.
Γενικές συμβουλές:
- Περιορίστε όσο το δυνατόν περισσότερο την έκθεση του παιδιού σε αλλεργιογόνα (εφόσον υπάρχει αλλεργία σε κάτι)
- Αποφύγετε την έκθεση του παιδιού σε καπνό και απαγορέψτε το κάπνισμα εντός του σπιτιού και του αυτοκινήτου
- Μειώστε την έκθεση στα ακάρεα της σκόνης
- Βάλτε ειδικά καλύμματα στα μαξιλάρια, το στρώμα και τα μαξιλάρια που προστατεύουν από τις αλλεργίες
- Πλύνετε όλα τα κλινοσκεπάσματα σε ζεστό νερό μια φορά την εβδομάδα
- Καθαρίζετε τακτικά
- Πλένετε τα χαλιά συχνά και αποφύγετε τη χρήση τους
- Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε κουρτίνες που μαζεύουν πολλή σκόνη ή πλένετέ τις συχνά.
- Μην χρησιμοποιείτε την ηλεκτρική σκούπα όταν το παιδί βρίσκεται στο ίδιο δωμάτιο
- Ξεσκονίζετε συχνά το σπίτι με ένα βρεγμένο πανί
- Φυλάξτε όλα τα ρούχα στα συρτάρια και κρατήστε τα κλειστά.
- Χρησιμοποιήστε έναν αφυγραντήρα για να κρατήσετε μακριά την υγρασία
- Αλλάζετε τακτικά φίλτρα για τα κλιματιστικά
Επίσης, σύμφωνα με έρευνα του The New England Journal of Medicine, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αγροτικό περιβάλλον και έρχονται σε επαφή με μεγαλύτερο αριθμό μικροοργανισμών εμφανίζουν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης άσθματος. Αυτό έχει να κάνει αφενός με τη μειωμένη έκθεση αυτών των παιδιών σε λοιμώδεις περιβαλλοντικούς παράγοντες και αφετέρου με την παραπάνω έκθεση σε συμβιωτικούς μικροοργανισμούς (π.χ. προβιοτικά) που βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να ωριμάσει και να αντισταθεί σε αλλεργικά νοσήματα.
Έτσι, στο πλαίσιο της πρόληψης, γίνεται κατανοητό πως όσο περισσότερο βρίσκεται το παιδί σε καθαρό, φυσικό περιβάλλον τόσο καλύτερα θα λειτουργούν οι πνεύμονές του, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως θα πρέπει να είναι κλεισμένο «σε γυάλα» και να μην έρχεται καθόλου σε επαφή με μικρόβια.
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Σύμφωνα με τον κ. Μαρκάτο, υπάρχουν θεραπείες για το άσθμα που εφαρμόζονται εξατομικευμένα στο κάθε παιδί, ανάλογα με την βαρύτητα της κατάστασης. Όπως ο ίδιος εξηγεί, «το παιδί πιθανώς να χρειαστεί να ακολουθήσει κάποια θεραπεία χρόνιας νόσου. Ωστόσο, η διαφορά με τις χρόνιες νόσους είναι ότι το παιδικό άσθμα συνήθως βελτιώνεται και εξαφανίζεται μετά την εφηβεία. Μέχρι τότε, όμως, οι πνεύμονες του παιδιού πρέπει να λειτουργούν φυσιολογικά με την κατάλληλη αγωγή, για να μην αποκτήσουν μόνιμες βλάβες».
Μάλιστα, για να είναι ανά πάσα στιγμή σίγουροι οι γονείς ότι οι αεραγωγοί στους πνεύμονες του παιδιού είναι ανοιχτοί οι κλειστοί, πολλοί γιατροί συστήνουν την χρήση «ροόμετρου», μία συσκευή που μετρά την ροή αέρα ώστε να διαπιστωθεί η ταχύτητα με την οποία περνά ο αέρας από τις αναπνευστικές οδούς.
Καταλήγει, λοιπόν, ο ειδικός ότι το παιδικό άσθμα δεν είναι μία κατάσταση που πρέπει να ανησυχεί τον γονιό, αρκεί να προληφθεί εγκαίρως για να μπορεί το παιδί να συνεχίσει τη ζωή του φυσιολογικά.