Δύο ειδικοί, η ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια Ρομίνα Σαλούστρου και η σύμβουλος ψυχικής υγείας Κωνσταντίνα Αϊβάζογλου, μας μιλούν για την έξαρση βίας στους εφήβους καθώς και για την προστασία των παιδιών μας.
Η Ρομίνα Σαλούστρου απαντά στις ερωτήσεις μας και τονίζει πως τα παιδιά χρειάζονται χαρά, αγάπη, τρυφερότητα και σχέσεις για να μην πέσουν στην παγίδα της βίας.
Πώς καλλιεργείται η «κουλτούρα» βίαιων αντιδράσεων σ′ αυτές τις ηλικίες;
Τα αυξημένα ποσοστά είναι αληθινά. Αυτό που ίσως δε γνωρίζουμε, είναι το εάν τα ποσοστά αυτά αφορούν αυξημένα ποσοστά σχολικού εκφοβισμού ή αυξημένη καταγραφή των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού. Ίσως λοιπόν, η γνώση μας, έχει οδηγήσει στο να καταγράφονται πιο καθαρά τα περιστατικά και να ζητείται βοήθεια ως προς τέτοιου είδους φαινόμενα.
Δεν καλλιεργείται κάποιου είδους κουλτούρα συγκεκριμένα στη φάση της εφηβείας. Η βία αποτελεί στοιχείο του ανθρώπινου, και όχι μόνο, είδους που εξυπηρετούσε την επιβίωση και έχει υπάρξει ιδιαίτερα χρήσιμη. Αποτελεί στόχο λοιπόν, καθώς εξελισσόμαστε, η ενέργεια αυτή να επεξεργαστεί και να αξιοποιηθεί σε ένα άλλο επίπεδο.
Οι έφηβοι που εκφοβίζουν, έχουν αναπτυχθεί κοντά σε ανθρώπους που εκφοβίζουν ή εκφοβίζονται και νιώθουν σα να χρειάζεται να επιλέξουν σε ποιο στρατόπεδο θα ανήκουν, των δυνατών ή των αδύναμων. Μια τέτοια στρεβλή θέαση της ζωής και των σχέσεων, οδηγεί στη διατήρηση και αύξηση αυτών των φαινομένων.
Τι κρύβει η βίαιη συμπεριφορά των παιδιών; Τι προσπαθούν να μας πουν με αυτό τον τρόπο;
Η αλήθεια είναι ότι μπορούμε να δούμε πιο καθαρά τους άλλους από τον εαυτό μας. Ιδιαίτερα τους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν, που είναι κοντά μας, όπως τα παιδιά μας. Αυτήν την πληροφορία μπορούμε να την κάνουμε κατηγορία εναντίον τους και να τα ενοχοποιήσουμε ή να λειτουργήσει ως αφορμή προβληματισμού για τον καθένα μας. Έχει πολύ νόημα λοιπόν, να κοιτάξει καθένας με ευθύνη τον εαυτό του. Εάν εμείς αναπτύσσουμε άλλους τρόπους επικοινωνίας, εάν εμείς ενδιαφερόμαστε πραγματικά για τις σχέσεις μας, τότε και τα παιδιά μας θα μας ακολουθήσουν σε αυτό και μάλιστα με ανακούφιση. Τα παιδιά λοιπόν μας καθρεπτίζουν πολύ καθαρά τον τρόπο που τα ίδια έχουν καταγράψει από την εμπειρία ζωής τους και τα βιώματα τους ως πιο πιθανό να τα οδηγήσει στην επικράτηση, αλλά όχι στη σχέση.
Υπάρχει τρόπος να την αναστείλουμε;
Υπάρχει τρόπος να την αξιοποιήσουμε; Βεβαίως. Η ενέργεια είναι μόνο καλό που υπάρχει. Εμείς επιλέγουμε εάν θα την κάνουμε πόλεμο ή ειρήνη. Η αλήθεια είναι ότι ο εκφοβισμός δεν έχει στόχο να εξοντώσει τον άλλο. Αντιθέτως, είναι μια αγωνιώδης προσπάθεια επικράτησης απέναντι σε κάποιον άλλον που είναι σημαντικός αλλά δεν ξέρουν πως να σχετιστούν μαζί του. Πως θα μοιραστούν, πως θα πλησιάσουν.
Πώς θα βγουν στην ενήλικη ζωή τα παιδιά που έχουν κάνει, έχουν υποστεί ή έχουν δει bullying; Πώς πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε;
Μια σταθερή έγνοια που ταιριάζει να έχουμε όλοι μέσα μας, είναι πόσο καλά φροντίζουμε τις σχέσεις μας. Πόσο είμαστε εκεί να νοιαστούμε τους άλλους και τον εαυτό μας; Εάν καθένας από εμάς αναρωτηθεί εάν έχει υπάρξει είτε ως θύμα, είτε ως θύτης είτε ως παρατηρητής σε κάποιο περιστατικό εκφοβισμού, η συντριπτική πλειοψηφία θα απαντήσει θετικά. Πόσο έχουμε επιτρέψει στους εαυτούς μας να μας επηρεάσουν τέτοιου είδους περιστατικά; Πόσο τα έχουμε καταγράψει ως δύσκολες αλλά συγκλονιστικές εμπειρίες ζωής ώστε να διαφυλάξουμε τις αξίες μας ή να δημιουργήσουμε καινούριες; Πόσο μπήκαμε να νοιαστούμε παραπάνω για τις σχέσεις μας, και όχι να κλειστούμε από φόβο για το κακό που μπορεί να μας προκαλέσει ο άλλος;
Τα παιδιά λοιπόν, που ταιριάζει να είναι ανοιχτά προς τη ζωή και να σκέφτομαι με λαχτάρα το μέλλον τους και τα όνειρά τους, θέλουν μια στάση, μια λειτουργική αντιπρόταση. Τα παιδιά θέλουν να αφήσουν πίσω τους τα αρχαϊκά στοιχεία και να αξιοποιήσουν τον εξελιγμένο τρόπο σκέψης τους. Τα παιδιά θέλουν χαρά, αγάπη, τρυφερότητα, σχέσεις! Τα παιδιά είναι οι αυριανοί ενήλικες και οι ενήλικες είναι τα χθεσινά παιδιά. Είμαστε μια συνέχεια της ζωής.
*Η Ρομίνα Σαλούστρου είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια.
Κ. Αϊβάζογλου: τα σοκαριστικά γεγονότα γίνονται κανονικότητα
Η σύμβουλος ψυχικής υγείας Κωνσταντίνα Αϊβάζογλου, με τη σειρά της, εξηγεί πως η αύξηση βίας είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών.
«Οι έρευνες που έγιναν στη χώρα μας τον τελευταίο χρόνο δείχνουν ότι ο εκφοβισμός στους νέους έχει διπλασιαστεί στον ψηφιακό και φυσικό κόσμο μετά το τέλος της πανδημίας και των περιορισμών, γεγονός που σχετίζεται και με την κοινωνική και οικονομική κρίση των τελευταίων ετών.
Οι γονείς εξαντλούνται στην προσπάθειά τους να φέρουν εις πέρας τις καθημερινές υποχρεώσεις, αδυνατώντας να δημιουργήσουν θετικό κλίμα, να διαθέσουν χρόνο στα παιδιά, να καλλιεργήσουν οικογενειακές σχέσεις εμπιστοσύνης και αξίες, να εμπνεύσουν θετικές συμπεριφορές και να αποτελέσουν θετικά πρότυπα. Έτσι οι νέοι αναγκάζονται να λύνουν μόνοι τα προβλήματά τους ή απομονώνονται στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με τις έρευνες το 64% των θυμάτων bullying δεν το αναφέρουν.
Οι νέοι δέχονται ερεθίσματα βίας όλη την ημέρα μέσω της τηλεόρασης, της μουσικής, των κοινωνικών δικτύων, των εφαρμογών. Ένας στους τρεις νέους (13-14 ετών) έχει δεχθεί διαδικτυακό εκφοβισμό.
Επιπλέον, εκτίθενται σε βίαιες συμπεριφορές, λεκτικές επιθέσεις, σεξουαλικές παρεκτροπές κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να κανονικοποιούνται σοκαριστικά γεγονότα, παρόλο που αρχικά καταγράφονται στον εγκέφαλό τους ως τραύμα. Τα συναισθήματα πόνου και φόβου που δεν επεξεργάζονται με τους σημαντικούς ενήλικες της ζωής τους μένουν εγκλωβισμένα, και μπορεί να πυροδοτήσουν με τη σειρά τους κακοποιητικές συμπεριφορές.
Οι νέοι είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας, αντιδρούν σύμφωνα με τα ερεθίσματα που δέχονται, σε συνδυασμό με την παρορμητικότητα, την ανάγκη για άμεση ικανοποίηση των αναγκών τους και στην προσπάθειά τους να είναι αποδεκτοί από τους συνομήλικους φαίνεται να συμπεριφέρονται ανώριμα και ριψοκίνδυνα. Χρειάζονται την οικογένεια, το σχολείο, την πολιτεία να εκδηλώσουν θετικές συμπεριφορές για να αναπτύξουν θετικά το δυναμικό τους, ενεργοποιώντας την ανάγκη τους για επανάσταση, την αντίσταση στα στερεότυπα και την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όταν ένα λουλούδι δεν ανθίζει, διορθώνεις το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει, όχι το λουλούδι (Alexander Den Heijer)».
*Η Κωνσταντίνα Αϊβάζογλου είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας
(konaivazoglou@yahoo.com / 6909921121 / Άγιος Δημήτριος)