Το παιδί μπορεί να «περνάει μια φάση» αν είναι λίγο αφηρημένο επειδή ερωτεύτηκε, αν φοράει μαύρα γιατί κόλλησε με ένα μουσικό είδος, αν έχει κολλήσει με το σκέιτ και ούτω καθεξής. «Φάσεις» μπορούμε καταχρηστικά να ονομάσουμε τις περιόδους μικροεμμονών των εφήβων, που συχνά εξυπηρετούν την ανάγκη τους να ανήκουν σε μια ομάδα.
Τι δεν μπορούμε να εντάξουμε στην κατήγορια «εντάξει, μωρέ, μια φάση είναι»;
Δεν μοιράζεται ποτέ τίποτα για τη ζωή και την καθημερινότητά του
Αν η εσωστρέφεια ήταν έγκλημα, οι μισοί θα ήμασταν στη φυλακή. Φυσικά, δεν είναι παράλογο να μην είναι το παιδί ιδιαίτερα ανοιχτό και εξωστρεφές. Αν όμως παρατηρείται μια επίμονη -πολλώ δε μάλλον ξαφνική- στροφή στον εαυτό του, άρνηση να μοιραστεί οποιαδήποτε πληροφορία απ' τη σχολική ή την κοινωνική του ζωή και πλήρη αποξένωση, τότε μην το αποδώσετε απλά στην εφηβεία. Μπορεί κάτι πολύ σοβαρό να συμβαίνει στη ζωή του παιδιού, το οποίο άλλαξε τη συμπεριφορά του. Να φοβάται, να θυμώνει, να αδιαφορεί -στον υπερθετικό βαθμό- κι έτσι να κλείνεται στον εαυτό του και να απομακρύνεται από εσάς.
Δεν θέλει να σηκωθεί απ’ το κρεβάτι
Ο έφηβος θέλει ύπνο, μισεί το πρωινό ξύπνημα και θα χαρεί να χάσει κάθε πρώτη ώρα του σχολείου για να κοιμηθεί άλλο ένα μισάωρο. Νόμος. Προσέξτε, όμως! Η δυσκολία να σηκωθεί απ' το κρεβάτι μπορεί να είναι σύμπτωμα κατάθλιψης, γι' αυτό μην το αποδώσετε στην «τεμπελιά» και την «αδιαφορία» της εφηβείας.
Επιθετικότητα, που μπορεί να γίνει και σωματική
Ως «φάση» θα ορίζαμε την επιθετικότητα στις ηλικίες των δύο, τριών, τεσσάρων ετών. Όταν στην εφηβεία βλέπουμε ένα παιδί να μπλέκει σε καυγάδες, να βγαίνει εύκολα εκτός εαυτού, να αδυνατεί να ελέγξει τις αντιδράσεις του και να οργίζεται με μικρές αφορμές, δεν πρόκειται πια για «εφηβικά νευράκια». Πρόκειται για την καλλιέργεια βίαιων πρακτικών που πρέπει άμεσα να περιοριστούν -χωρίς, φυσικά, να ασκηθεί κι άλλη βία από πλευράς μας. Αθλητικές ενώσεις, πολιτικά κινήματα και κοινωνικές ομάδες εντός κι εκτός σχολείου καλλιεργούν μια κουλτούρα βίας εδώ και χρόνια. Είναι υποχρέωσή μας να μη θεωρούμε τίποτα αυτονόητο και τίποτα απίθανο και να αναγνωρίσουμε τα σημάδια που ίσως δείχνουν ότι το παιδί μας έχει γίνει από θύμα θύτης.
Έλλειψη κοινωνικής ζωής
Και πάλι πρέπει να διασαφηνίσουμε ότι όλα τα παιδιά δεν είναι φάροι κοινωνικότητας. Η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος ή οι εσωτερικές του συγκρούσεις μπορεί να το οδηγήσουν σε μια βραχεία περίοδο μοναξιάς. Αν ωστόσο παρατηρείτε πως η απομόνωση αυτή είναι ένα φαινόμενο με διάρκεια, τότε πρέπει να αναλάβετε δράση. Είναι πάρα πολύ σκληρή η μοναξιά -ιδίως σε μια ηλικία τόσο ευαίσθητη.
Παρουσιάζει συμπτώματα διατροφικών διαταραχών
Δυστυχώς, κάθε σχεδόν κορίτσι της δυτικής κοινωνίας θα μπει στη διαδικασία να κρίνει ή και να μισήσει το σώμα του. Όσο κι αν παλεύουμε να γεμίσουμε την καρδιά και το μυαλό τους με αυτοπεποίθηση, όσο κι αν προσπαθούμε να ξεφορτωθούμε στερεότυπα που λερώνουν την ευτυχία τους, λίγο ή πολύ το ξέρουμε ότι τα περισσότερα έφηβα κορίτσια θα περάσουν από μια φάση προσκόλλησης στην εικόνα τους. Αν όμως στην περίπτωση του δικού σας παιδιού, αυτό μεταφραστεί σε περιορισμό του φαγητού, σε εμμονή με το βάρος, σε εντελώς λανθασμένη αντίληψη του πώς είναι πραγματικά το σώμα τους κ.λπ, τότε ίσως μιλάμε για κάποια διατροφική διαταραχή που πρέπει άμεσα να νικηθεί! Σε αντίστοιχη επαγρύπνηση πρέπει να βρισκόμαστε και με τα αγόρια, που δεν είναι καθόλου απίθανο να βασανιστούν αντίστοιχα.
Επαναλαμβανόμενα ανησυχητικά σχόλια απ' το σχολείο και τους δασκάλους του
Ο ένας τον αδικεί, ο άλλος είναι αυστηρός, ο τρίτος είναι εναντίον του. Δεν μπορεί όμως να μην ανησυχήσουμε αν όλοι όσοι ασχολούνται κάθε μέρα με το παιδί μας εκφράζουν κάποιο παράπονο γι' αυτό. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε, να χωνέψουμε και να αποδεχτούμε ορισμένα πράγματα -όπως ότι το δικό μας μας παιδί ασκεί bullying σε άλλα παιδιά ή ότι είναι αγενές ή βίαιο στο σχολικό πλαίσιο- αλλά πρέπει να βρούμε το κουράγιο και να εμπιστευτούμε τη γνώμη όσων βρίσκονται γύρω του όσο εμείς είμαστε απόντες.