Με λίγα λόγια, ένα παιδί είναι ο τελευταίος υπαίτιος για την όποια συμπεριφορά του (αξιόποινη ή μη) και κάθε φορά που τιμωρείται, συντελείται μια μικρή αδικία.
Τα αίτια των κακών συμπεριφορών
Κανένα παιδί δεν είναι εγγενώς κακό ούτε έχει λόγο να συμπεριφέρεται με τρόπους που προκαλούν τον θυμό των μεγάλων, γονιών ή δασκάλων.
Οι κακές συμπεριφορές των παιδιών, όμως, δεν ξεφυτρώνουν απ’ το πουθενά. Έχουν ρίζες βαθιές και αιτίες απτές που οφείλουμε να τις αναζητούμε και να διορθώνουμε τα κακώς κείμενα πριν να είναι αργά. Και φυσικά, να εξετάζουμε τα πάντα, ακόμα και τους ίδιους τους γονείς και τις μεθόδους με τις οποίες μεγαλώνουν καθημερινά το παιδί.
Οι ευθύνες των γονιών
Κακά τα ψέμματα, υπεύθυνοι για τα παιδιά μας είμαστε εμείς και μόνο εμείς, τό ίδιο και για την συμπεριφορά τους, τόσο την καλή όσο και την κακή.
Πριν τιμωρήσουμε το παιδί ή τον μαθητή μας, καλό είναι να αναλογιστούμε κατά πόσο αυτό που συμβαίνει είναι δική του ευθύνη και πρέπει να υποστεί τις συνέπειες κατ αποκλειστικότητα. Ως γονείς, να κάνουμε την αυτοκριτική μας και ως δάσκαλοι να σημειώνουμε να κάνουμε μια συζήτηση με τους γονείς, ώστε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα ριζικά αντί επιφανειακά.
Η λεπτή θέση του εκπαιδευτικού
Είναι αλήθεια ότι ένας γονιός, όπως μπορεί να τιμωρήσει το παιδί του, έτσι μπορεί και να πάρει πίσω την τιμωρία και να εξιλεωθεί ακόμα, αν νιώσει ότι έχει αδικήσει το παιδί του.
Η θέση του δασκάλου, όμως, είναι πιο λεπτή και οι αποφάσεις του δεν αναιρούνται έτσι εύκολα χωρίς να διακινδυνεύσει να διαταραχθούν οι απαραίτητες ισορροπίες. Ταυτόχρονα, δεν πρόκειται για τα δικά του παιδιά κι έτσι οφείλει να διατηρεί μια ασφαλή απόσταση – να είναι αντικειμενικός, αλλά με την ενσυναισθησή του σε πλήρη λειτουργία.
Η αδικία της τιμωρίας
Στον κόσμο των μεγάλων, θεωρείται δίκαιο μία πράξη να έχει και τις αντίστοιχες συνέπειες αφού γίνεται συνειδητά – ο ενήλικος γνωρίζει γιατί προβαίνει σ’ αυτήν και τι διακυβεύει.
Στον κόσμο των παιδιών, όμως, αυτό αλλάζει αφού μιλάμε για ανθρώπους που δεν έχουν διαμορφώσει πλήρη συνείδηση του κόσμου γύρω τους και της δικής τους θέσης σε σχέση με αυτόν. Δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και αντιδρούν με τους μόνους τρόπους που ξέρουν, ανάλογα με την ηλικία τους και την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη.
Η ήρεμη διαπαιδαγώγηση
Στον αντίποδα της εύκολης λύσης – που συχνά είναι ο λόγος που καταφεύγουμε στην τιμωρία – βρίσκεται ο δύσκολος δρόμος της ήρεμης διαπαιδαγώγησης.
Οι γονείς οφείλουν να έχουν υπομονή με το παιδί, ώστε εκείνο να κατανοήσει όχι απλώς ότι έχει κάνει λάθος, αλλά γιατί είναι λάθος. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να λειτουργούν ισότιμα απέναντι σε όλα τα παιδιά και να εμπνέουν τον σεβασμό, παρά τον φόβο τους, θυμίζοντάς τους ότι η τάξη είναι σαν μια δεύτερη οικογένεια για εκείνα.