Το 90% των παιδιών πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές
Οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα είναι αποκαρδιωτικές, ενώ τα νούμερα μας χτυπάνε καμπανάκια: το 90% των παιδιών σε όλο τον κόσμο, πάσχει ήδη από αγχώδεις διαταραχές. Στη χώρα μας, οι μαρτυρίες γονέων που τα παιδιά τους εμφανίζουν ανησυχητικές συμπεριφορές είναι πολλές, με πιο χαρακτηριστική την νωχελικότητα, την δυσκολία συγκέντρωσης και την άρνησή τους να βγουν από το σπίτι.
«Ο γιος μου αρνείται να βγει από το σπίτι»
Χαρακτηριστική η εξομολόγηση μιας μαμάς για τον 7χρονο γιο της:
«Όταν ξεκίνησε η πρώτη καραντίνα, ο γιος μου ήταν μαθητής της Α΄ δημοτικού. Λάτρευε το σχολείο κυρίως επειδή του άρεσε η παρέα με τους φίλους του και η συναναστροφή με την δασκάλα του. Μετά το σχόλασμα, η μόνη του έγνοια ήταν να τελειώσει τα διαβάσματά του για να βγούμε για ποδήλατο στην πλατεία ή να πάμε για παιχνίδι στο πάρκο.
Σήμερα, 10 μήνες μετά, ο γιος μου πηγαίνει στην Β’ δημοτικού και δεν θέλει να βγαίνει καθόλου από το σπίτι. Αρνείται ακόμα να βγούμε με το ποδήλατό του στη λιακάδα ή να συναντήσουμε κάποιον φίλο του στην παιδική χαρά. Δεν έρχεται ποτέ μαζί μου στα ψώνια, σηκώνεται αργά από το κρεβάτι, βαριέται συνέχεια, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στα μαθήματά του και όσες φορές τον πίεσα τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά.
Προς μεγάλη μου έκπληξη, όταν άνοιξαν και πάλι τα δημοτικά την προηγούμενη Δευτέρα, δεν έδειξε τον παραμικρό ενθουσιασμό. Αντίθετα, δήλωσε με κλάματα πως προτιμά την τηλεκπαίδευση και πως βαριέται να παίζει και να συναναστρέφεται με τους συμμαθητές του. Όλη την προηγούμενη εβδομάδα γυρνούσε από το μάθημα κακόκεφος, ενώ κάθε βράδυ κλαίει για να μην πάει στο σχολείο το πρωί».
Το 85,7% παρουσιάζουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους
Οι αλλαγές συμπεριφοράς ποικίλουν ανάλογα με το παιδί και την ηλικία του, αλλά είναι βέβαιο πως η πανδημία θα τους αφήσει πολλά κατάλοιπα. Μια πολύ γλαφυρή εικόνα των ψυχολογικών επιπτώσεων του lockdown σε παιδιά και εφήβους έδωσε πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε Ιταλία και Ισπανία, με τη συμμετοχή γονέων με παιδιά 3 ώς 18 ετών. Διαπιστώθηκε ότι ένα συντριπτικό ποσοστό των γονέων (85,7%) εκλάμβανε αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών τους κατά τη διάρκεια της καραντίνας, με συχνότερα συμπτώματα τη δυσκολία συγκέντρωσης (76,6%), τη νωχελικότητα (52%), την ευερεθιστότητα (39%), την ανησυχία (38,8%), τη νευρικότητα (38%), το συναίσθημα της μοναξιάς (31,3%), τη δυσφορία (30,4%) και την ανησυχία (30,1%).
Κοινωνική απομόνωση και αυξημένη χρήση οθονών
Μια άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε 1.232 και ανέλυσε τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, κατέληξε στο συμπέρασμα πως το 1/3 των παιδιών και των εφήβων στην Ελλάδα επηρεάστηκε αρνητικά από τα περιοριστικά μέτρα της άνοιξης.
Το 35% των γονέων ανέφερε ότι η πανδημία και τα μέτρα περιορισμού επηρέασαν αρνητικά την ψυχική υγεία των παιδιών τους. Οι μεγαλύτερες ανησυχίες τους και οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν σε σχέση με τα παιδιά τους ήταν η κοινωνική απομόνωση, η αυξημένη χρήση υπολογιστών και παρακολούθησης τηλεόρασης, καθώς επίσης η ελάττωση της φυσικής δραστηριότητας και άσκησης. Ακόμη, η ανεργία, οι αυξανόμενες οικογενειακές συγκρούσεις, ο αποκλεισμός από τη δυνατότητα τηλεργασίας και η επιδεινούμενη ψυχολογική υγεία του γονέα, καθώς και το προηγούμενο ιστορικό σωματικής νόσου των παιδιών, συσχετίζονταν σημαντικά με αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών.
Ανασφάλεια λόγω απουσίας σταθερής ρουτίνας
«Μεγάλος αριθμός ερευνών έχει αναδείξει τη σπουδαιότητα της ύπαρξης ρουτίνας για την υγιή συναισθηματική και ψυχολογική ανάπτυξη ενός παιδιού. Η έλλειψη ενός σταθερού προγράμματος στην καθημερινότητα των παιδιών οδηγεί στην απορρύθμιση της ψυχολογικής τους ομοιόστασης» επισημαίνει η κλινική και συμβουλευτική ψυχολόγος παιδιών, εφήβων, ενηλίκων κ. Ζωή Σιούτη. Εξίσου σημαντικό είναι πως τα παιδιά δεν βλέπουν πλέον την γιαγιά και τον παππού, τους φίλους από την γειτονιά ή τα πολύ κοντινά τους πρόσωπο που της παρείχαν σιγουριά, ηρεμία και ασφάλεια.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά
Η κατάσταση που βιώνουμε δεν είναι εύκολη για κανέναν. Ο καθένας προσπαθεί να διαχειριστεί την νέα πραγματικότητα και τα συναισθήματα που γεννά όσο καλύτερα μπορεί με τα δεδομένα που έχει. Για τα παιδιά, όμως, ακόμα κι αν μερικές φορές δεν το καταλαβαίνουμε, είναι πολύ πιο δύσκολο να μείνουν ανεπηρέαστα από την πρωτοφανή κατάσταση. Ο στόχος μας είναι να τα βοηθήσουμε ώστε οι επιπτώσεις της πανδημίας να είναι τουλάχιστον προσωρινές χωρίς να επηρεάσουν την ενήλικη ζωή τους.
«Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να συνδεθούν με τα παιδιά τους για να μπορέσουν να αφουγκραστούν τις συναισθηματικές τους ανάγκες. Ας τους εξηγήσουμε πως είμαστε διαθέσιμοι για να αντιμετωπίσουμε μαζί αυτή τη νέα πραγματικότητα», συμβουλεύει η κ. Παπαγεωργίου και καταλήγει: «Επίσης χρειάζεται να επιστρέψουμε σταδιακά στη ρουτίνα, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε παιδί αντιμετωπίζει διαφορετικά τις αλλαγές και θέλει τον δικό του χρόνο».