«Η μοναχοκόρη μας δεν ήταν ποτέ το πιο κοινωνικό παιδί, αλλά αυτό δεν μας ανησύχησε ιδιαίτερα, αφού έβρισκε πάντα τον τρόπο να διασκεδάζει, ακόμα και μόνη της.
Εκείνο που μας έκανε, τελικά, να αντιληφθούμε ότι ίσως πρέπει να παρέμβουμε ήταν όταν, μετά τα 4 χρόνια, έδειξε να γίνεται πολύ εσωστρεφής, έπαψε να εξωτερικεύει τα συναισθήματά της και να εκφράζει αυτό που σκέφτεται ή νιώθει – στον βαθμό, τουλάχιστον, που το επέτρεπε η ηλικία της.
Μια βασική συνέπεια, πέρα απ’ το ότι ως γονείς δεν ξέραμε πια τι την απασχολεί κάθε στιγμή, ήταν να ενταθεί η δυσκολία της στην κοινωνικοποίηση. Αυτό ήταν πολύ πιο εμφανές στο περιβάλλον του σχολείου, εκεί που τα παιδιά κατεξοχήν μαθαίνουν να λειτουργούν όλα μαζί. Η μικρούλα μας περνούσε πολύ χρόνο μόνη και έδειχνε να φοβάται την αλληλεπίδραση όχι μόνο με τα άλλα παιδάκια, αλλά και με τους δασκάλους της.
Με αυτούς είναι που κάναμε την πρώτη κουβέντα για το ζήτημα. Κατόπιν, μιλήσαμε με έναν ειδικό και έχοντας τις συμβουλές του ως μπούσουλα, αλλάξαμε πρώτα εμείς, ως γονείς, και προσαρμόσαμε την καθημερινότητά μας με το παιδί στα νέα δεδομένα και στον αντικειμενικό μας στόχο: να «βρει τη φωνή της» και να εκφράζεται χωρίς φόβο.
Αρχίσαμε να παίζουμε διαδραστικά παιχνίδια στο σπίτι
Όπως ανέφερα, η μικρή μας έπαιζε συχνά μόνη της χωρίς να γκρινιάζει κι εμείς είχαμε, μάλλον, επαναπαυτεί σ’ αυτό. Αποφασίσαμε, λοιπόν, όποτε μπορούμε, να συμμετέχουμε κι εμείς στο παιχνίδι της κι ας μην το ζητάει εκείνη. Ή να καθοδηγούμε εμείς το παιχνίδι κάνοντάς το πιο διαδραστικό και δίνοντας στη μικρή περισσότερες ευκαιρίες να μιλήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματά της.
Για να γίνει αυτό, επιλέξαμε κάποια παιχνίδια που ευνοούν τη συνεργασία, τη δημιουργικότητα, αλλά και τη σωματική άσκηση που προσφέρει πολύτιμη εκτόνωση (π.χ. παιχνίδια χορού). Παράλληλα, επινοήσαμε παιχνίδια ρόλων για να ξεκλειδώσουμε τη μικρή ώστε να μας αποκαλυφθεί αλλά και να «λυθεί» εκφραστικά μέσα από μιμήσεις και χαρακτήρες.
Ενθαρρύναμε το παιδί να βρει τα δικά του εκφραστικά μέσα
Σιγά σιγά, το παιχνίδι έγινε πολύ πιο διασκεδαστικό για ‘κείνη, ενώ άρχισε να παίζει πιο ελεύθερα και στο σχολείο. Το επόμενο σημαντικό βήμα ήταν να βρει η μικρούλα μας τον τρόπο έκφρασης που της ταιριάζει. Η νονά της, που έχει πάντα τις καλύτερες ιδέες, πρότεινε να της πάρουμε βιβλία που ενθαρρύνουν το παιδί να εξερευνήσει πολλούς και διαφορετικούς εκφραστικούς δρόμους.
Απ’ ότι φαίνεται, ήταν αυτό ακριβώς που ψάχναμε, αφού η μικρούλα μας έδειξε αμέσως ενδιαφέρον, πέρασε αρκετό χρόνο με τα βιβλία της και άρχισε να μιλάει γι’ αυτά σε κάθε ευκαιρία – έγινε αισθητά πιο ανοιχτή και κοινωνική με όλους.
Τελευταία προσθήκη στην βιβλιοθήκη της είναι ο «Συλλέκτης Λέξεων» του Πίτερ Ρέινολντς απ’ τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Δεν έχει πολύ καιρό που της το πήραμε και η μικρή έχει ήδη αρχίσει να… συλλέγει λέξεις, όπως ακριβώς κάνει και ο ήρωας του βιβλίου, ο Ζερόμ. Μάλιστα, αυτή η «συλλογή» δείχνει να γίνεται η νέα αγαπημένη της ασχολία, ενώ η διαφορά στον τρόπο που εκφράζεται είναι πλέον πολύ αισθητή.
Γι’ αυτό λέμε να δοκιμάσουμε και τα υπόλοιπα βιβλία του Πίτερ Ρέινολντς: το «Πες κάτι» που ενθαρρύνει τους µικρούς αναγνώστες να «βρουν τη φωνή τους», τον «Χαρούμενο ονειροπόλο» που τους παροτρύνει να ονειρεύονται και το «σημειωματάριο» του συγγραφέα, «Ξεκίνα με μια τελεία», που βοηθά τα παιδιά να εκφραστούν σχεδιάζοντας ελεύθερα. Μόλις μεγαλώσει λίγο η μικρή και αρχίσει να γράφει κανονικά, θα της πάρουμε σίγουρα και το «Ξεκίνα με μια λέξη» για να μυηθεί στη μαγεία του γραπτού λόγου και ν’ αποκτήσει ακόμα ένα μέσο για να εκφράζεται δημιουργικά.
Αρχίσαμε να της μιλάμε κι εμείς πιο ανοιχτά για όσα νιώθουμε
Ως γονείς προσπαθούσαμε πάντα να αποτελούμε το ζωντανό παράδειγμα για όσα ζητάμε απ’ την κόρη μας, αλλά σε θέματα όπως η εσωστρέφεια δεν είναι τόσο απλό. Δεν μπορείς να επαναπαυθείς στο ότι αν είσαι εσύ κοινωνικός και εξωστρεφής, θα γίνει και το παιδί σου, απλώς και μόνο επειδή σε παρατηρεί. Για να υιοθετήσει μια συμπεριφορά και μια στάση απέναντι στους άλλους, πρέπει πρώτα να την κατακτήσει και να νιώσει ότι λειτουργεί.
Γι’ αυτό, αρχίσαμε να της μιλάμε πιο ανοιχτά για το πώς νιώθουμε εμείς, όχι μόνο για σημαντικά θέματα, αλλά και πιο απλοϊκά, όπως π.χ. ένα γλυκό που μας άρεσε πολύ και θα θέλαμε να ξαναφάμε σύντομα. Ξεκινώντας από εκεί, της δώσαμε το έναυσμα να ανοίγεται κι εκείνη και να μοιράζεται τη χαρά ή τη λύπη της μαζί μας. Κατάλαβε πόσο ωραίο είναι να ανοίγεις την καρδιά σου στους άλλους και να μην καταπιέζεις όσα αισθάνεσαι, καλά και κακά.
Τελικά, με καλή διάθεση, φροντίδα και τα κατάλληλα παιχνίδια και βιβλία, ανατρέψαμε την κατάσταση. Βοηθήσαμε τη μικρούλα μας να βρει τον τρόπο να εκφράζεται χωρίς φόβο και να αλληλεπιδρά πιο ενεργά με τους άλλους και το περιβάλλον της. Ταυτόχρονα, μάθαμε κι εμείς δυο τρία πράγματα για το πώς καθοδηγείς ενα παιδί με υπομονή, αγάπη και ενθάρρυνση.»