Τί είναι η κατάθλιψη υψηλής λειτουργικότητας
Υπάρχουν πολλές ασθένειες της ψυχής τόσο σοβαρές που αποτρέπουν τον ασθενή απ’ το να είναι λειτουργικός σε κάποιες ή όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς του. Με λίγα λόγια, αυτό που αντιμετωπίζει τον εμποδίζει να πάρει ένα πτυχίο, να βρει και να διατηρήσει μια δουλειά, να συνάψει ερωτικές σχέσεις, να κάνει οικογένεια κλπ.
Οι ψυχικές ασθένειες, όμως, διαθέτουν ένα φάσμα και η θέση του ασθενή πάνω σ’ αυτό καθορίζει τον βαθμό που μπορεί να είναι λειτουργικός. Υπάρχουν, λοιπόν, άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, αλλά παρουσιάζουν υψηλή λειτουργικότητα – που, ομως, δεν είναι το ίδιο με την πλήρη λειτουργικότητα. Φαινομενικά, έχουν τον έλεγχο των πραγμάτων, αλλά αντιμετωπίζουν συχνά συμπτώματα κατάθλιψης που επανέρχονται κάθε τόσο στερώντας τους τη δυνατότητα δρέψουν τους καρπούς των κόπων τους – να χαρούν τις στιγμές που βγαίνουν απ’ τη ρουτίνα τους.
Τα συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοούμε
Η κατάθλιψη υψηλής λειτουργικότητας ή, αλλιώς, δυσθυμία είναι μια αναγνωρισμένη ψυχική διαταραχή που μπορεί να διαγνωστεί με βάση μερικά χαρακτηριστικά συμπτώματα. Το βασικό κριτήριο για να «ψαχτεί» κανείς είναι να αντιμετωπίζει κατά καιρούς καταθλιπτικά επεισόδια μεγάλης διάρκειας (πολλών ημερών) για ένα μίνιμουμ δύο χρόνων. Αυτά τα επεισόδια πρέπει να περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα:
- Ανορεξία ή βουλιμία
- Αϋπνία ή υπνηλία
- Ατονία και έλλειψη ενέργειας
- Χαμηλότερη αυτοπεποίθηση απ’ ότι συνήθως
- Δυσκολία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων
- Αίσθημα λύπης και απελπισίας
Ταυτόχρονα, πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα κριτήρια:
- Τα επεισόδια δεν έχουν απόσταση μεγαλύτερη των 2 μηνών μέσα στο μίνιμουμ των 2 χρόνων.
- Δεν υπάρχουν υπόνοιες διπολικής διαταραχής.
- Δεν υπάρχουν άλλα πιθανά αίτια, ψυχικά ή παθολογικά.
- Παρά την υψηλή λειτουργικότητα υπάρχουν περιπτώσεις που το άτομο δεν λειτουργεί φυσιολογικά.
Προλαβαίνοντας την επιδείνωση σε κάτι βαρύτερο
Ίσως επειδή ένα άτομο με κατάθλιψη υψηλής λειτουργικότητας βρίσκεται συνεχώς σε ζωντανά περιβάλλοντα – δουλειά, οικογένεια, κοινωνικές εκδηλώσεις – όπου αλληλεπιδρά και κοινωνικοποιείται φυσιολογικά με τους γύρω του, δεν του είναι εύκολο να εντοπίσει το πρόβλημα. Κι αν το εντοπίσει, πάλι, δεν είναι τόσο εύκολο να βρει στήριξη, εφόσον τα συμπτώματά του δεν είναι τέτοια που να δικαιολογούν π.χ. την βραχυχρόνια αποχή απ’ τη δουλειά.
Με λίγα λόγια, η κατάσταση που βιώνει υποτιμάται απ’ τον ίδιο και απ’ τους άλλους, ώσπου να κλιμακωθεί σε κάτι πιο σοβαρό – κάτι που θα χρήζει πλέον πιο δραστικής αντιμετώπισης. Για πολλούς, υπάρχει και ο φόβος του στίγματος κι έτσι επιλέγουν συνειδητά να παραβλέψουν τα συμπτώματα, εφόσον είναι διαχειρίσιμα.
Τελικά, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε την ύπαρξη του σπόρου της κατάθλιψης, ακόμη κι αν η εικόνα μας δεν ταιριάζει στην εικόνα που έχουμε για έναν καταθλιπτικό. Έτσι, θα μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε εγκαίρως και να αποκλείσουμε μια πιθανή επιδείνωση στο μέλλον.