Ακολουθεί αληθινή ιστορία
Βρισκόμαστε σε ένα από τα πολλά, συνηθισμένα γραφεία της Ελλάδας. Ένας από τους υπαλλήλους βήχει από νωρίς το πρωί και ο συνάδελφός του, ο Τάκης, θορυβείται. Ο Τάκης, λοιπόν, εμπιστεύεται στον προϊστάμενό του το συμβάν ζητώντας άδεια για την υπόλοιπη μέρα. Εξάλλου, η σκέψη πως ο συνάδελφος που βήχει μπορεί να έχει κορονοϊο μοιάζει τρομακτική. Ο προϊστάμενος, με τη σειρά του, νιώθει το χρέος να ενημερώσει και το υπόλοιπο προσωπικό της εταιρείας και ζητά διακριτικά από τον υπάλληλο που βήχει να πάει σπίτι του μέχρι να εξακριβώσουν τί έχει. Ωστόσο, ο Τάκης νιώθει προδομένος από τον προϊστάμενό του γιατί μαρτύρησε την πληροφορία που του εμπιστεύτηκε - τα προσωπικά δεδομένα των εμπλεκομένων δεν προστατεύθηκαν και τώρα είναι δακτυλοδεικτούμενοι.
Ο ντόρος που ακολουθεί είναι μεγάλος, με τους μισούς να τα βάζουν με τον Τάκη που μαρτύρησε την εμπιστευτική πληροφορία, και τους άλλους μισούς να στρέφονται ενάντια στον υπάλληλο που βήχει επειδή δεν ενημέρωσε όσους ήρθαν σε επαφή μαζί του.
Έχεις δικαίωμα να ξέρεις αν κάποιος νοσεί;
Το ζήτημα που διακυβεύεται σ’ αυτό το σημείο, λοιπόν, είναι το εξής: έχεις δικαίωμα να ξέρεις πως κάποιος από το κοντινό σου περιβάλλον ενδέχεται να έχει κορονοϊο ώστε να προστατευτείς ή πρόκειται για προσωπικά δεδομένα που δεν πρέπει να μαθευτούν;
Σε πρώτη ανάγνωση, η απάντηση μοιάζει αυτονόητη: φυσικά και πρέπει να γνωρίζεις εάν κάποιος έχει (ή ενδέχεται να έχει) κορονοϊο, ώστε να κάνεις όλα όσα χρειάζονται για σένα και τους αγαπημένους σου. Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, θα επιμείνουν πως πρόκειται για προσωπικά δεδομένα που κακώς διαρρέουν, και ειδικά από τρίτους. Εάν μάθουν όλοι πως έχεις κολλήσει τον περιβόητο Covid-19, ίσως γίνεις στόχος κουτσομπολιών ή κακόβουλων σχολίων ενώ είναι πολύ πιθανό να μην σε πλησιάζει κανείς ακόμα κι όταν θα έχεις αναρρώσει πλήρως!
Η κόντρα, λοιπόν, καλά κρατεί. Μάλιστα, δεν περιορίζεται στο στενό, καθημερινό μας κύκλο αλλά επεκτείνεται σε ένα μεγάλο, παγκόσμιο φάσμα αντιδράσεων που κάνουν λόγο όχι μόνο για την μη προστασία των προσωπικών μας δεδομένων, αλλά και την καταπάτηση κι άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οι υποστηρικτές της «χούντας του κορονοϊού», για παράδειγμα, οι οποίοι εμφανίστηκαν την περίοδο του lockdown, είχαν ως βασικό τους επιχείρημα ότι μας στέρησαν το δικαίωμα να κυκλοφορούμε ελεύθερα στο δρόμο ενώ σύνθημά τους έγινε η «ανελευθερία που φέρνει η νέα τάξη πραγμάτων».
Η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου
Η ελευθερία, όμως, είναι συνυφασμένη με την ευθύνη. «Η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζουν να θίγονται τα όρια της ελευθερίας των άλλων» είχε πει ο Καντ, κάτι που με τα χρόνια φαίνεται πως το ξεχάσαμε. Και για να μεταφέρουμε τη ρήση του Γερμανού φιλοσόφου στην σημερινή πραγματικότητα της πανδημίας, το δικαίωμά μου να προστατέψω τα προσωπικά μου δεδομένα σταματά εκεί που βάζω σε κίνδυνο την δική σου ζωή.
Κι επειδή τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά τις μέρες που διανύουμε, παρακάτω μία ακόμη αληθινή ιστορία, σε κάποιοι άλλο μέρος του κόσμου, όπου ο χειρισμός ενός πιθανού κρούσματος υπήρξε κάπως... διαφορετικός.
Ακολουθεί (κι άλλη) αληθινή ιστορία
Ο Ανδρέας, Έλληνας εκπαιδευτικός που ζει και εργάζεται στο Όσλο της Νορβηγίας, ενημερώνεται πως ένας συνάδελφος της γυναίκας του παρουσιάζει συμπτώματα κορονοϊού. Την επόμενη, η σύζυγός του ξυπνάει με έναν ενοχλητικό βήχα και σπεύδει σε ένα δημόσιο νοσοκομείο να κάνει το τεστ. Ο Ανδρέας τηλεφωνεί στο σχολείο που εργάζεται, εξηγεί με λεπτομέρειες την κατάσταση στην διευθύντρια, ενημερώνεται όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό και φυσικά ο Ανδρέας δεν επέστρεψε στην εργασία του παρά μόνο αφού βεβαιώθηκαν πως η σύζυγός του είναι εντελώς υγιής. Κανείς δεν προσβλήθηκε, κανείς δεν θίχτηκε, κανείς δεν ένιωσε να απειλούνται τα προσωπικά του δεδομένα.
Το κοινό καλό πάνω από το προσωπικό μας όφελος
Στην ερώτηση, λοιπόν, που τέθηκε παραπάνω, αν δηλαδή έχεις δικαίωμα να ξέρεις αν κάποιος από το κοντινό σου περιβάλλον νοσεί από κορονοϊο ώστε να προστατεύσεις τον εαυτό σου και τους γύρω σου, η απάντηση είναι ναι. Για την ακρίβεια, δεν έχεις μόνο εσύ το δικαίωμα να ξέρεις, αλλά και ο άλλος την υποχρέωση να σε ενημερώσει.
Το κοινό καλό έχει πάντα προτεραιότητα και πρέπει να μπαίνει πάνω από το προσωπικό μας όφελος. Ή τουλάχιστον, αυτό θα έπρεπε να συμβαίνει σε μία ιδανική και κατ’ ουσίαν ελεύθερη κοινωνία, όπου ο ένας θα βοηθά και θα υπερασπίζεται τον άλλον. Μια κοινωνία όπως αυτή που περιέγραψε κάποτε ο Πλάτωνας κι εμείς, ως γνήσιοι απόγονοί του, οικειοποιηθήκαμε με περηφάνια - τουλάχιστον στη θεωρεία.