Πως ζωγραφίζουν τα παιδιά σε κάθε στάδιο
Από 2 έως 4 ετών, το παιδί μουτζουρώνει. Δεν έχουμε κανενός είδους απεικόνιση, παρά μόνο κηλίδες και μουτζούρες πάνω στο χαρτί. Ακόμη κι αν μας θυμίζουν κάτι, ένα αυτοκίνητο ή ένα σπίτι, αυτό είναι τυχαίο – δεν έχει γίνει συνειδητά.
Από 4 έως 7 ετών, το παιδί μπαίνει στο πρώιμο σχηματικό στάδιο. Κάνει, δηλαδή, τις πρώτες του απόπειρες να απεικονίσει πράγματα που έχει δει ή βλέπει εκείνη τη στιγμή: πρόσωπα, φιγούρες, αυτοκίνητα, φορτηγά, δέντρα, σπίτια κλπ. Σ’ αυτό το στάδιο, οι απεικονίσεις έχουν ελάχιστη σχέση με την πραγματικότητα. Σιγά σιγά, όμως, τα παιδιά αρχίζουν να προσθέτουν λεπτομέρειες που κάνουν τις εικόνες τους πιο αναγνωρίσιμες: ένα παράθυρο, ένα λουλούδι, ένα τιμόνι κλπ.
Μετά τα 7 τους χρόνια, τα παιδιά μπαίνουν στο σχηματικό στάδιο, όπου οι απεικονίσεις τους αρχίζουν και γίνονται λίγο πιο περίπλοκες και περιλαμβάνουν επιπλέον πληροφορίες, πιο διακριτές από πριν. Η θάλασσα, για παράδειγμα, απεικονίζεται με γλάρους, αστερίες, βάρκες, φουσκωτές μπάλες και άλλα πράγματα που το παιδί έχει δει στην παραλία. Οι απεικονίσεις ανθρώπων γίνονται κι αυτές πιο λεπτομερείς, περιλαμβάνουν λέξεις ή λεζάντες, ενώ αρχίζεινα αλλάζει και η οπτική γωνία.
Τι υποδηλώνουν τα χρώματα και η «ισορροπία» μιας ζωγραφιάς
Οι επιλογές που κάνουν τα παιδιά στις ζωγραφιές τους, τα χρώματα και η τοποθετήσεις των σχεδίων τους στον χώρο, μπορούν να μας δώσουν κάποια στοιχεία για τον κάθε μικρό καλλιτέχνη.
Το μαύρο και το μωβ, για παράδειγμα, προτιμώνται από ένα παιδί που είναι απαιτητικό και θέλει να εκφράσει το πείσμα του. Τα πιο στοργικά και πιο κοινωνικά παιδιά αγαπούν ιδιαίτερα το μπλε. Τα πιο ενθουσώδη, που θέλουν να είναι μέσα σ’ όλα, επιλέγουν συχνά το κόκκινο, που είναι κι ένα εξαιρετικά δημοφιλές χρώμα.
Το ροζ – δημοφιλές στα κορίτσια – υποδηλώνει μια ανάγκη για προσοχή και εκδηλώσεις αγάπης, ενώ το πράσινο προτιμάται από παιδιά που θέλουν να ξεχωρίζουν με την ευφυία ή το ταλέντο τους. Το κίτρινο πάλι υποδηλώνει μια έμφυτη χαρά και σπιρτάδα.
Όσο για την τοποθέτηση στο χαρτί, τα παιδιά που επιλέγουν την αριστερή πλευρά, δείχνουν μια προσκόλληση στο σύντομο παρελθόν τους, τη φροντίδα της μητέρας ίσως. Τα παιδιά που τοποθετούν τις ζωγραφιές τους δεξιά, δείχνουν ένα ενδιαφέρον γι’ αυτό που έρχεται, προσπαθούν να επικοινωνήσουν γρηγορότερα.
Οι μεγάλες ζωγραφιές που κυριαρχούν στη σελίδα, δείχνουν ένα παιδί ισορροπημένο και σίγουρο, ενώ οι μικροσκοπικές ζωγραφιές που χάνονται στις άκρες της σελίδας, μαρτυρούν ανασφάλεια ή χαμηλή αυτοπεποίθηση.
Τι συναισθήματα κρύβονται πίσω απ’ τις λεπτομέρειες
Οι ζωγραφιές των παιδιών μας μπορεί να κρύβουν πολλών ειδών συναισθήματα, χωρίς να σημαίνει πως ότι βλέπουμε στο χαρτί είναι ένα μικρό ψυχογράφημα του παιδιού μας.
Οι πολύ λεπτομερείς απεικονίσες, ας πούμε, ίσως μαρτυρούν ότι αυτό το παιδί νιώθει πιεσμένο να αποδώσει τέλεια. Οι έντονες γραμμές που έχουν γίνει με πίεση στο χαρτί, υποδηλώνουν έντονα συναισθήματα όπως άγχος, θυμός ή και πείσμα. Οι απαλές γραμμές, πάλι, ίσως έχουν γίνει απ’ το χέρι ενός ευγενικού και ήρεμου παιδιού.
Αντίστοιχα, τα αχνά ή διακεκομμένα περιγράμματα μας δείχνουν ένα διστακτικό, ανασφαλές παιδί ή ένα παιδί που δεν ξέρει ακριβώς που πάει. Τα ξεκάθαρα, συνεχή περιγράμματα δείχνουν ένα παιδί που πιστεύει στο χέρι του, άρα και στον εαυτό του.
Ένα αυθόρμητο παιδί ζωγραφίζει μεγάλες φιγούρες με ασύμμετρα άκρα, ενώ ένα ανήσυχο παιδί ζωγραφίζει σύννεφα ή βροχή και παραλείπει τα μάτια απ’ τις φιγούρες. Οι κοντές φιγούρες με μικρά άκρα και η απουσία μύτης χαρακτηρίζουν το ντροπαλό παιδί. Τα μεγάλα χέρια και δόντια, ένα θυμωμένο παιδί. Ένα ανασφαλές παιδί, απ’ την άλλη σχεδιάζει μεγάλες φιγούρες με μικροσκοπικό κεφαλάκι και καθόλου χέρια.
Ενθαρρύνετε, λοιπόν τα παιδιά να ζωγραφίζουν, αλλά και να εκφράζονται με πολλούς διαφορετικούς και δημιουργικούς τρόπους. Όχι μόνο θα εξελιχθούν σε πιο ολοκληρωμένες προσωπικότητες, αλλά θα σας ανοίξουν ένα παράθυρο στην ψυχή τους για ν’ αφουγκράζεστε ότι τα απασχολεί και τα βασανίζει.