Το πόσο πρέπει να κοιμάται ένα παιδί καθημερινά, καθορίζεται απ’ το αναπτυξιακό στάδιο και, συνεπώς, απ’ την ηλικία του. Ο γενικός κανόνας λέει ότι τα βρέφη κάτω του 1 έτους, πρέπει να κοιμούνται 12 με 16 ώρες ημερησίως, στον επόμενο χρόνο 11 με 14 ώρες ημερησίως και από 3 έως 5 ετών, 10 με 13 ώρες ημερησίως. Από τα 6 έως τα 12 έτη, τα παιδιά – που έχουν αρχίσει να πηγαίνουν και σχολείο – πρέπει να κοιμούνται 9 με 12 ώρες κάθε μέρα, ενώ από τη στιγμή που θα μπουν στην εφηβεία (από 13 ετών και πάνω), 8 με 10 ώρες είναι αρκετές για την πνευματική και σωματική τους αναζωογόνηση.
Η έλλειψη ύπνου κρύβει τους εξής κινδύνους για:
Την ανάπτυξή του παιδιού
Για ένα παιδί που βρίσκεται στην ανάπτυξη, ο καλός ύπνος έχει ζωτική σημασία, αφού είναι η περίοδος της ημέρας κατά την οποία παράγεται ένα μεγάλο ποσοστό της αυξητικής ορμόνης. Έρευνες που έχουν γίνει σε παιδιά με χαμηλά επίπεδα αυξητικής ορμόνης έχουν κάνει συσχετισμό, μεταξύ άλλων, και με τον προβληματικό ύπνο ή την έλλειψή του.
Το ανοσοποιητικό του
Κατά τη διάρκεια του ύπνου παράγονται κάποιες πρωτεΐνες (κυτοκίνες) τις οποίες το σώμα μας χρησιμοποιεί για θωρακίσει την άμυνά του απέναντι σε μια σειρά από εχθρούς, όπως είναι οι μολύνσεις, οι ιώσεις, ακόμη και το στρες. Η μειωμένη παραγωγή κυτοκινών έχει αντίκτυπο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Μελέτες που έχουν γίνει σε έφηβους, έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο ύπνος είναι ένας εξαιρετικά ισχυρός σύμμαχος για την υγεία των παιδιών.
Το βάρος του
Όταν δεν κοιμάται αρκετά ένα παιδί, δεν ξεκουράζεται όσο πρέπει, πεινάει περισσότερο και ζητάει τροφές που θα του δώσουν άμεσα την ενέργεια που έχει ανάγκη (π.χ. ζαχαρώδη). Ταυτόχρονα, παρουσιάζει λιγότερη διάθεση να κινηθεί και να κάψει θερμίδες. Έτσι, η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση παχυσαρκίας. Αντίθετα, ο επαρκής και βαθύς ύπνος ρυθμίζει τη λειτουργία του οργανισμού και μαζί την όρεξη ενός παιδιού για φαγητό και άσκηση.
Τις επιδόσεις του
Ένα κουρασμένο παιδί ίσως παρουσιάσει αδυναμία συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα και κακές σχολικές επιδόσεις, όχι εξαιτίας κάποιας ψυχολογικής κατάστασης ή μαθησιακής δυσκολίας, αλλά επειδή δεν κοιμάται σωστά. Έρευνες έχουν δείξει πως 30 λεπτά επιπλέον ύπνου μόνο μπορούν να κάνουν ένα παιδί λιγότερο ανήσυχο και πιο συγκεντρωμένο στην τάξη ή το παιχνίδι.
Πώς να βοηθήσετε το παιδί να κοιμάται καλύτερα:
Χαλαρώστε μαζί του
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα παιδιά βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Μοιάζουν σαν να μην έχουν σκοπό να κοιμηθούν ποτέ, αλλά κάποια στιγμή οι ρυθμοί τους πέφτουν και τότε μπορείτε να παρέμβετε. Αποφύγετε το έντονο παιχνίδι που μπορεί να φέρει το παιδί σε υπερδιέγερση και προτιμήστε να του διαβάσετε το αγαπημένο του βιβλίο, να μιλήσετε χαλαρά για το πως πέρασε τη μέρα του ή να κάνει ένα ζεστό μπανάκι ώστε να χαλαρώσει.
Κλείστε τις οθόνες
Οι οθόνες αποτελούν εξαιρετικά ανασταλτικό παράγοντα στην προσπάθειά σας να κοιμίσετε τα παιδιά. Κλείστε οπωσδήποτε την τηλεόραση και απενεργοποιήστε κάθε είδους συσκευή με οθόνη στην οποία έχει πρόσβαση το παιδί, τουλάχιστον 2 ώρες πριν το βάλετε για ύπνο.
Κάντε τον (καλό) ύπνο συνήθεια
Ο καλός ύπνος είναι και θέμα συνήθειας. Δημιουργήστε δύο ρουτίνες ύπνου, για τις καθημερινές και το σαββατοκύριακο, χωρίς μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους. Βάλτε ένα πρόγραμμα που μπορείτε να τηρήσετε για να μην καταλήξετε να το καταστρατηγείτε συχνά. Κι όταν συμβαίνει αυτό, δεν είναι ανάγκη να το καταπατήσετε τελείως, αφού όσο λιγότερο κουραστεί το παιδί τόσο καλύτερα θα κοιμηθεί. Στον χρόνο που μένει, κάντε ό,τι προλαβαίνετε – π.χ, διαβάστε την αγαπημένη του ιστορία απ’ τη μέση και μετά.
Εντοπίστε εγκαίρως τι του προκαλεί ανησυχία
Ο ανήσυχος ύπνος οφείλεται συχνά σε κάτι που έχει συμβεί στο παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έχετε πάντα το νου σας σε ό,τι μπορεί να το επηρεάσει αρνητικά – από εικόνες που βλέπουμε στις ειδήσεις ή έναν καυγά μεταξύ σας εώς μια φαινομενικά αθώα παιδική εκπομπή – και να του προκαλέσει νευρικότητα ή εφιάλτες τη νύχτα. Αν γνωρίζετε την αιτία μπορείτε να αντιμετωπίσετε καλύτερα τις συνέπειες.
Σε κάθε περίπτωση, αν το παιδί δεν κοιμάται καλά σε σταθερή βάση, μην αποκλείετε να παρουσιάζει κάποια διαταραχή που απαιτεί τη βοήθεια ειδικού.