Πότε ένα παιδί κάνει bullying στον αδερφό ή την αδερφή του
Στα μάτια των γονιών, που «ζούν» τα παιδιά τους σε καθημερινή βάση, είναι φυσιολογικό πολλές συμπεριφορές να περνούν απαρατήρητες, ειδικά όταν πρόκειται για λιγότερο εμφανείς μορφές κακοποιητικής συμπεριφοράς, χωρίς εξώφθαλμη βία – π.χ. απειλές, προσβολές κλπ. Ένας καλός τρόπος για να διαπιστώσουμε αν η ταραχώδης σχέση μεταξύ δύο αδερφών έχει ξεπεράσει τα επιτρεπτά όρια – ειδικά, αν είναι εις βάρος του ενός – είναι να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά για τα 3 χαρακτηριστικά του bullying:
- Να διακρίνεται ποιος είναι ο δυνατός και ποιος ο αδύνατος.
- Ο δυνατός να έχει γνώση της υπεροχής του και να κινείται επίτηδες εναντίον του αδύνατου.
- Η κακοποιητική συμπεριφορά να επαναλαμβάνεται σε σταθερή βάση.
Με λίγα λόγια, όταν ένα παιδί παρενοχλεί, εκφοβίζει ή χτυπά τον αδερφό ή την αδερφή του κατ’ εξακολούθηση, χωρίς ο αποδέκτης αυτής της συμπεριφοράς να έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει, έχουμε μπροστά μας μια περίπτωση αδερφικού bullying και πρέπει να το σταματήσουμε για το καλό και των δύο παιδιών.
Ο αρνητικός ρόλος των γονιών
Το bullying μεταξύ αδερφών συμβαίνει, εκ των πραγμάτων, κάτω απ’ τη μύτη των γονιών, κι έτσι ο ρόλος τους είναι συχνά αρνητικός. Μην έχοντας πάντα το χρόνο ή τη διάθεση να παρέμβουν, μπορεί είτε να υποτιμήσουν τη σοβαρότητα ενός τσακωμού είτε να παραβλέψουν τα σημάδια που θα ‘πρεπε να «σημάνουν συναγερμό». Μπορεί ακόμη να θεωρήσουν ότι είναι καλό ν’ αφήσουν την ένταση να εκτονωθεί από μόνη της και πως μετά, όλα θα είναι καλά μεταξύ των παιδιών.
Αν όμως, τα παιδιά δεν διδαχθούν πως να λύνουν τις διαφορές τους με τ’ αδέρφια τους ειρηνικά, χωρίς να καταφεύγουν στην πάλη για το ποιος θα επικρατήσει, δεν θα μάθουν να το κάνουν ούτε εκτός σπιτιού. Παρεμβαίνοντας εγκαίρως και συζητώντας με τα παιδιά μας για το πως πρέπει να συμπεριφέρονται μεταξύ τους όταν «ανάβουν τα αίματα» έχουμε την ευκαιρία να προλάβουμε την εκδήλωση μια κακής συμπεριφοράς μακριά απ’ τον έλεγχό μας.
Ένα άλλος τρόπος που οι γονείς υποθάλπουν την ένταση μεταξύ των παιδιών τους είναι δείχνοντας εμφανή προτίμηση σε ένα από αυτά και εκθειάζοντας το μπροστά στο άλλο χωρίς καμία προσπάθεια να διατηρήσουν τις ισορροπίες. Ο φυσιολογικός ανταγωνισμός μεταξύ τους, μπορεί τότε να γίνει αγώνας για την αποδοχή των γονιών και να οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές εκατέρωθεν: το «αγαπημένο» παιδί ίσως θελήσει να επιβληθεί του άλλου και στην πράξη, ενώ το «ριγμένο» μπορεί να γίνει επιθετικό για να διεκδικήσει έτσι την πρωτιά.
Το σπίτι πρέπει να είναι για τα παιδιά ένα ασφαλές μέρος όπου όλοι είναι ίσοι και λαμβάνουν την ίδια αγάπη και φροντίδα απ’ τους γονείς, αλλά κι ένα μέρος όπου τηρούνται συγκεκριμένοι κανόνες και υπάρχουν ξεκάθαρα όρια. Να τους προσφέρουμε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο δε νιώθουν υποδεέστερα ή υποτιμημένα και όπου μαθαίνουν να σέβονται τ’ αδέρφια τους και τον εαυτό τους.
Οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις του αδερφικού bullying δεν διαφέρουν πολύ από εκείνες των περιστατικών που συμβαίνουν εκτός σπιτιού. Η πιο σημαντική διαφορά είναι ότι το θύμα δεν έχει ουσιαστικά κανένα καταφύγιο, αφού ο εκφοβισμός λαμβάνει χώρα μέσα στο ίδιο του το σπίτι υπό το βλέμμα των γονιών του.
Κατά συνέπεια, η αγωνία ενός παιδιού και το αίσθημα ότι είναι αβοήθητο εντείνονται σε βαθμό που μπορεί να παρουσιάσει ψυχοσωματικά συμπτώματα – στομαχόπονους, πονοκεφάλους κλπ. – έντονο άγχος, ακόμη και καταθλιπτική συμπεριφορά. Μια τέτοια εμπειρία, που μοιάζει να μην έχει διέξοδο, μπορεί να γίνει αβάσταχτη για το παιδί, να επηρεάσει αρνητικά την καθημερινότητα και τις επιδόσεις του στο σχολείο, αλλά και να σημαδέψει τον χαρακτήρα του καθώς αυτός διαμορφώνεται. Και φυσικά, να δηλητηριάσει ανεπανόρθωτα και μια για πάντα τη σχέση του με την οικογένειά του.