Τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν το άγχος του αποχωρισμού από το 3ο έτος και μετά (οι μητέρες το καταλαβαίνουν γιατί από τότε ξεκινούν να μην τις αναζητούν διαρκώς) και έτσι μπορούν να βρεθούν για αρκετές ώρες μακριά της, ακόμη και ανάμεσα σε άγνωστα πρόσωπα, χωρίς ιδιαίτερες διαμαρτυρίες.
Κάποια άλλα παιδιά, όμως, συνεχίζουν να αισθάνονται ανασφαλή χωρίς τη μητέρα τους και μετά τον 3ο χρόνο, και εκδηλώνουν το άγχος εντονότερα όταν πλησιάζει η στιγμή να πάνε στο σχολείο, είτε με ήπιες διαμαρτυρίες είτε με γοερά κλάματα και άρνηση να αποχωριστούν τη μητέρα τους. Το διάστημα λίγο πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, μάλιστα, το παιδί που νιώθει τέτοιες αγωνίες, μπορεί να εμφανίσει διάφορα συμπτώματα, όπως ανησυχία στον ύπνο και άρνηση να κοιμηθεί μόνο του, ανάγκη για συνεχή σωματική επαφή με τους γονείς του, επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικούς πόνους (π.χ., στο κεφάλι ή την κοιλιά).
Το σχολείο, όμως, όχι μόνο είναι μία υποχρεωτική κατάσταση για τη ζωή του παιδιού, αλλά και δίνει την ευκαιρία στην οικογένεια να εξισορροπήσει τέτοιες σχέσεις εξάρτησης, ενισχύοντας την υγιή προσωπικότητα και ατομικότητα του παιδιού.
Συμβουλές για ομαλή μετάβαση
Σύμφωνα με την Ψυχοθεραπεύτρια - Οικογενειακή Θεραπεύτρια και Κοινωνική Λειτουργό κ. Μαρία Μαραγκοπούλου, υπάρχουν πράγματα που μπορούμε ως γονείς να κάνουμε για να αφήσει ήρεμα το παιδί την αγκαλιά της οικογένειας και να ενταχθεί στην κοινότητα του σχολείου.
Η μετάβαση από την οικογενειακή στη σχολική ζωή είναι, σύμφωνα με την κ. Μαραγκοπούλου, «ο πρώτος σημαντικός αποχωρισμός που βιώνει το παιδί, για τον οποίον ο γονιός οφείλει να δείξει κατανόηση αλλά και να εμπνεύσει στο παιδί σιγουριά». Όπως εξηγεί, «ο γονιός θα πρέπει να κατανοήσει το άγχος που μπορεί να βιώνει το παιδί και να ξεκινήσει μία εποικοδομητική κουβέντα σχετικά με τους λόγους της αναστάτωσής του και το τι μπορεί να κάνει ο ίδιος για να καθησυχάσει τις ανησυχίες του».
Παράλληλα, θα πρέπει να τονίσει στο παιδί ότι η παρακολούθηση του σχολείου είναι υποχρεωτική από τον νόμο, χωρίς όμως να το τρομάξει (λέγοντάς του, π.χ., ότι τώρα τελειώνουν τα παιχνίδια και οι χαρές και αρχίζουν τα διαβάσματα) και φυσικά χωρίς να χρειαστεί να πάει το παιδί σηκωτό στο σχολείο. «Αυτό που βοηθά πάντα είναι να έχει προετοιμάσει ο γονιός το παιδί για τη νέα κατάσταση, π.χ. να το έχει πάει μια βόλτα στο σχολείο, να του μιλήσει για το πώς θα είναι η μέρα του εκεί, για τα ενδιαφέροντα πράγματα που θα μάθει, τις νέες φιλίες που θα κάνει κ.λπ.»
Πολλές φορές, επισημαίνει η ψυχολόγος, πίσω από το άγχος του αποχωρισμού κρύβεται μία αγωνία, έστω και υποσυνείδητα, για το τι συμβαίνει στο σπίτι όταν το παιδί δεν είναι εκεί – ιδιαίτερα αν στο σπίτι βιώνει μία κατάσταση ηλεκτρισμένη, με προβλήματα ανάμεσα στους γονείς. «Στην περίπτωση αυτή σκοπός του γονιού είναι να εμπνεύσει στο παιδί ασφάλεια. Να το πείσει πως οποιαδήποτε στιγμή χρειαστεί, αν κάτι του συμβεί, θα είναι εκεί».
Είναι πιθανό, όπως η ίδια λέει, ενόψει αυτού του αποχωρισμού, το παιδί να παραπονεθεί για διάφορες σωματικές παθήσεις (π.χ., για πονόκοιλο), οπότε αυτές θα είναι οι πρώτες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχει κάποιο ιατρικό θέμα.
Από εκεί και πέρα, και εφόσον η αναστάτωση του παιδιού δεν καταλαγιάζει μετά την πρώτη εβδομάδα, αλλά συνεχίζεται με γοερά κλάματα και άρνηση να πάει στο σχολείο, ίσως χρειάζεται βοήθεια από κάποιον οικογενειακό θεραπευτή ή και παιδοψυχίατρο για να συζητηθούν πιο διεξοδικά τα προβλήματα του παιδιού.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να δώσουμε χρόνος στο παιδί να ενταχθεί στο νέο πρόγραμμα και να αφιερώσουμε χρόνο και ενδιαφέρον για να το ακούσουμε, ρωτώντας το για όλα αυτά που το φοβίζουν ή το δυσκολεύουν και καθησυχάζοντάς το με σταθερότητα, αλλά όχι επιθετικότητα. «Όπως η μαμά περιστέρα σπρώχνει ελαφρά το μικρό της από τη φωλιά για την πρώτη του πτήση μόνο του, έτσι και εμείς οφείλουμε να το ενθαρρύνουμε στα πρώτα του σχολικά βήματα μακριά μας», καταλήγει η κ. Μαραγκοπούλου.