Δε γνωρίζουν απολύτως τίποτα για την επόμενη φάση της ζωής τους
Το να έχει πλήρη άγνοια του τι συμβαίνει γύρω του, για ένα νήπιο είναι μια ημιμόνιμη κατάσταση που είναι φυσιολογικό να του προκαλεί νευρικότητα και φόβο. Πώς όμως ένα παιδί που έχει μαζέψει τις πρώτες του αληθινές εμπειρίες ζωής, όπως π.χ. η καθημερινότητα στο σχολείο, επηρεάζεται τόσο από μερικές αναπόφευκτες αλλαγές που έρχονται με την ηλικία;
Είναι πολύ απλό. Σίγουρα, ένας έφηβος δεν εκφράζει πλέον την αγωνία, τα νεύρα ή την αντίθεσή του σε οτιδήποτε με τσιρίδες και κλωτσιές. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι έχει αναπτύξει τα απαραίτητα εργαλεία για να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που τον αγχώνει με την ψυχραιμία και τη λογική που περιμένουμε από έναν ενήλικα. Η εφηβεία είναι για το παιδί αχαρτογράφητα νερά, γεμάτα με άγνωστους κινδύνους.
Και δεν του είναι καθόλου εύκολο να ηρεμήσει ακούγοντας σας να λέτε ότι το περάσατε κι εσείς και πως δεν είναι κάτι τρομερό. Μάλιστα, στη φάση που είναι, ίσως και να κάνετε τα πράγματα χειρότερα.
Νιώθουν έντονα την ανάγκη να νιώσουν ανεξάρτητα
Μόλις αρχίσει να περπατάει, να μιλάει και να επικοινωνεί με το περιβάλλον του, ένα νήπιο παρουσιάζει έντονα την τάση του να ανεξαρτητοποιηθεί, να κάνει από μόνο του αυτά που ξέρει και να δοκιμάζει καινούργια πράγματα χωρίς την αυστηρή επίβλεψη κάποιου γονέα. Είναι η πρώτη φορά στη ζωή του που νιώθει πως πατά γερά στα δυο του ποδαράκια και θέλει – γιατί όχι; – να γίνει κύριος του εαυτού του!
Για το παιδί που μπαίνει στην εφηβεία, πάλι, δεν είναι τόσο η αίσθηση πως στέκεται στα πόδια του και ξέρει πια τι κάνει που το οδηγεί να διεκδικήσει την ανεξαρτησία του. Πιο πολύ, είναι η ανάγκη να αποδείξει στον εαυτό του και στους άλλους έφηβους ότι μεγαλώνει πραγματικά και δεν σας έχει πια ανάγκη. Ή, έστω, να αντισταθμίσει το έντονο προαίσθημα ότι την περίοδο που θα ακολουθήσει, ίσως και να σας έχει πιο πολύ ανάγκη από ποτέ.
Μ’ αυτό ύπ’ όψιν, δώστε στο έφηβο παιδί χώρο να νιώσει ότι κινείται μόνο του, αλλά μείνετε όσο κοντά του χρειάζεται ώστε να αισθάνεται πάντα την παρουσία σας – όχι ως ένα πιθανό εμπόδιο, αλλά ως ένα δυνητικό στήριγμα.
Τα «όχι» των γονιών ακούγονται ακατανόητα και παράλογα
Ένα νήπιο θα ‘θελε να μπορεί να κάνει ό,τι του κατέβει και δεν αντιλαμβάνεται για ποιο λόγο δεν μπορεί ή, μάλλον, δεν του επιτρέπετε εσείς να το κάνει. Γιατί π.χ. να μην μπορεί να φάει και τρίτη και τέταρτη και πέμπτη μπάλα παγωτό; Και γιατί όχι πριν το φαγητό; Όσο και να του το εξηγήσετε, ο λόγος που δεν μπορεί είναι επειδή έτσι θέλετε εσείς.
Καθώς το παιδί μπαίνει στην εφηβεία και νιώθει πως μεγαλώνει και πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί, οι επιθυμίες του αλλάζουν ραγδαία. Μοιραία, βρίσκεστε στην ίδια δύσκολη θέση που είχατε βρεθεί μαζί του και παλιότερα. Εκείνο σας ζητά να κάνει πράγματα που εσείς θεωρείτε ότι δεν πρέπει ή δεν είναι ακόμη η ώρα τους κι εσείς του λέτε «όχι». Εκείνο, όμως, δεν μπορεί να αντιληφθεί για ποιον λόγο του το αρνείστε και αντιδρά από έντονα έως επιθετικά, ανάλογα και με τον χαρακτήρα του.
Με λίγα λόγια, μια σπίθα αρκεί για να νιώσει πως ήρθε η ώρα να κάνει την επανάστασή του. Εσείς, κρατήστε την ψυχραιμία σας και επιλέξτε ποια «όχι» είναι αδιαπραγμάτευτα και σε ποια μπορείτε να κάνετε σταδιακά πίσω, δίνοντάς του την ευκαιρία να αναλάβει σιγά σιγά την ευθύνη του εαυτού του.