Άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου
Σωστό: Άνοιξε ο ασκός του Αιόλου
Χρησιμοποιούμε αυτήν την έκφραση για να μιλήσουμε για πράξεις που έχουν ανεξέλεγκτες συνέπειες. Αυτός που προέβη στην πράξη «άνοιξε τον ασκό του Αιόλου», όπως έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα στο ταξίδι της επιστροφής στην Ιθάκη με αποτέλεσμα να ελευθερωθούν οι άνεμοι και το καράβι τους να χάσει τον προσανατολισμό του. Σήμερα, η έκφραση συναντάται και στον πληθυντικό ως ασκοί του Αιόλου που, όμως είναι λανθασμένη αφού ο Αίολος είχε έναν ασκό και όχι πολλούς.
Παν μέτρον άριστον
Σωστό: Μέτρον άριστον
Η φράση «μέτρον άριστον» αποδίδεται στον Κλεόβουλο τον Λίνδιο και σημαίνει ότι καλύτερο είναι αποφεύγουμε τις ακρότητες και να τηρούμε το μέτρο σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Αργότερα, προστέθηκε το «παν» δημιουργώντας όμως νοηματική ασάφεια στη φράση, σε σημείο που να θεωρείται λανθασμένο. Ωστόσο, το λεξικό Μπαμπινιώτη προκρίνει ως σωστό το «μέτρον άριστον», αλλά δεν απορρίπτει ως λάθος το «παν μέτρον άριστον».
Ανεξαρτήτου ηλικίας
Σωστό: Ανεξαρτήτως ηλικίας
Το σωστό είναι «ανεξαρτήτως ηλικίας» και όχι «ανεξαρτήτου ηλικίας» . Χρειαζόμαστε επίρρημα και όχι επίθετο για να αποδοθεί σωστά το νόημα της έκφρασης.
«Η λέξη αυτή απαντάται στον Ελύτη»
Σωστό: Η λέξη αυτή απαντά στον Ελύτη.
Το απαντώ είναι αρχαία λέξη και σήμαινε συναντώ. Χρησιμοποιήθηκε και ως αμετάβατο ρήμα με τη σημασία του υπάρχω, βρίσκομαι. Επομένως, είναι σωστό (και αρχαίο ήδη) να λέμε «Η λέξη αυτή απαντά στον Ελύτη».
Πριν την έναρξη
Σωστό: Πριν από την έναρξη
Σύμφωνα με το νεοελληνικό λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη, είναι κατάλληλο να χρησιμοποιείται πάντα ο συνδυασμός «πριν από», όταν το πριν λειτουργεί ως πρόθεση.
Υπέρ του δέοντος
Σωστό: Υπέρ το δέον
Η σωστή μορφή είναι «υπέρ το δέον» σημαίνει «πάνω απ’ όσο πρέπει». Διαφορετικά το υπέρ δηλώνει υπεράσπιση.
Τρεισήμισι χρόνια
Σωστό: Τριάμισι χρόνια
Το «τριάμισι» χρησιμοποιείται όταν το όνομα που συνοδεύει είναι ουδέτερο (π.χ. τριάμισι χρόνια) και το «τρεισήμισι» όταν είναι αρσενικό ή θηλυκό (π.χ. τρεισήμισι μέρες).
Ο οποιοσδήποτε μπορεί να το κάνει
Σωστό: Οποιοσδήποτε μπορεί να το κάνει.
Το ίδιο ισχύει και για το οτιδήποτε.
Λάθος όνομα
Σωστό: Λανθασμένο όνομα
Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ουσιαστικό «λάθος» σαν επιθετικό προσδιορισμό.
Επί τω έργω
Σωστό: Επί το έργον
Η λόγια φράση είναι επί το έργον και αφορά το έργο, τη δραστηριότητα που έχει αναλάβει κάποιος.
Και τί γίνεται επιτέλους με το «σαν» και το «ως»;
Το «σαν» χρησιμοποιείται για παρομοιώσεις, ενώ το «ως» για πραγματικές ιδιότητες. Επομένως όταν αναφερόμαστε σ’ ένα γιατρό που όντως ασκεί το επάγγελμα θα πούμε:« Ως γιατρός θεωρεί…». Όταν λέμε «τον φρόντισε σαν γιατρός» εννοούμε κάποιον που δεν είναι γιατρός.
Πηγές: gnomikologikon.gr και e-didaskalia.blogspot.com